Fálkinn - 19.08.1949, Page 6

6
FÁLKINN
LITLA SAGAN
i úlfohreppo
— Jú, á minni löngu ævi sem fyr-
irlesara, liefir ýmislegt komið fyrir
mig, sem kalla mætti broslegt, sagði
Iversen prófessor og tollaði vind-
ilinn, — en líka ýmislegt sem heita
má vandræðalegt, að maður ekki
segi hræðilegt iíka, tautaði liann
svo og varð hugsi.
■— Æ, hlessaðir segið þér okkur
frá, kölluðum við öll, hvcrt sem
betur gat, því að við vissum af
reynslunni að þegar Iversen prófes-
sor oftasl kallaður „náttúrulæknir-
inn“, fór að rifja upp gamlar end-
urminningar hafði hann ailtaf ein-
hverja gamla sögu í huganum, sem
iiann vildi ekki brenna jnni með.
— Jú — jamm —- það var vist
1922 eða ’23, nei, bíðið þið hæg,
1924 var það, síðsumars 1924, i
ágúst ef ég man rétt, byrjaði Iver-
sen aftur og hagræddi sér í sófan-
um. — Það var í þá daga, sein það
var orðin tíska þctla með sólbað,
striplingastúkur og þess háttar, skilj-
ið þið. Sérstaklega iiafði hreyfingin
fengið góðan byr i Svíþjóð og þar
skaut striplinganýlendunum upp eins
og gorkúlum. Blöð undir nöfnunum
„Heilsa og náttúra“, „Hið græna
fíkjublað“ og þvi um líkt fóru eins
og hundafár um allt landið, og fólk
af öllum stéttuni stofnaði striplinga-
félag. Jæja nú hcfir „heilbrigð sál
i hraustum líkama" jafnan verið
kjörorð mitt, og það var enginn
vafi á , að tilgangurinn með þessu
var góður.
Þess vegna var það, að þegar ég
fékk beiðni um að halda fyrirlestur
í einu af liinuin stærri striplingafé-
Iögum Svíþjóðar, þá svaraði ég und-
ir eins játandi og hélt af stað. Þegar
ég kom þangað varð ég þess vísari
að félagið ætlaði að fara að halda
eins árs afmæli sitt, og fyrirlestur
minn, „Náttúran lagar allt“ átti að
flytjast á hátíðinni, en á eftir átti
að verða veisla.
Jæja, ég liafði samkvæmisfötin
min með —- ég gat ekki haldið fyrir-
lestur nema í kjól og með hvíta
slaufu — og vandlega undirbúinn
gekk ég inn í salinn með handrit-
ið undir hendinni.
- Hvílik skelfing! Hvað haldið þið
að hafi blasað við inér? Salurinn
troðfullur af konum og körlum -—•
allsberum! — Eg hafði vitanlega
ekki gert ráð fyrir þessu, og ég segi
ykkur það satt, að jiað var hörmung
að vera eini maðurinn í fötum, i
svona samkvæmi. Gagnvart allri
þessari nekt fannst mér ég vera
eins og kamar á Holtavörðuheiði,
og ég átti erfitt með að einbeita
mér að fyrirlestrinum, enda var
hann langur.
Hér tókum við fram í fyrir Iver-
sen með því að reka upp hlátur,
en hann bandaði og sagði: -— Nei,
bíðið þið við, sagan er ekki búin.
Bíðið þið nú hæg.
— Eins og ég sagði átti að vera
stór veisla eftir fyrirlesturinn og
brennt barn forðast eldinn. Eg vildi
ekki skera mig úr, og þegar fyrir-
lestrinum lauk skaust ég upp í her-
bergið mitt og íklæddist gervi Adams
sáluga. Með blendnum tilfinningum
virti ég fyrir mér mitt tuskulega
holdlega ég í stóra veggspeglinum
en ég vísaði öllum samviskunnar
mótmæhim á bug, af eintómri hug-
ulsemi við forstöðunefndina. Krump
inn og kengboginn laumaðist ég nið-
ur stigann til að sameinast sálu-
frændum mínum. Eg komst að dyr-
unum á veislusalnum án þess að
mæta nokkrum, og skaust inn fyrir.
Þegar ég kom inn sló öllu í dúna-
logn eins og samkvæmt skipun, og
allra augu beindust að mér, aum-
ingjanum i allri minni nekt. Eg var
eins og ég hefði fengið slag, og starði
bara á móti •— starði, starði — á
viðhafnarkjóla kvenfólksins, á kjól-
föt karlmannanna — á einkennisbún-
inga og loðskinn. Af kurteisi við
mig hafði allt samkvæmið klætt sig!
Jú, jú, sagði Iversen að lokum
og hallaði sér aftur í sófanum og
starði hugsandi út í bláinn. — Það
var nú í þá daga. Og svona var
sagan.
Við horfðum öll á hann og enginn
sagði neitt og engum stökk bros.
En sagan var skrítin, ekki varð )>ví
neitað.
Stiafénnínn
bjarnaii lifi Itarn
ÁÐUB en Adolf Sax, sá sem bjó
til vinsælasta hljóðfæri nútimans,
saxófóninn, var orðinn 21 árs,
liafði hann orðið fyrir margs konar
slysum, sem vafalaust hefðu' orðið
venjulegum mönnum að bana.
Þegar hann var barn datt hann
niður stiga, og slasaðist svo mikið
á höfði, að talið var að hann biði
jiess aldrei bætur. Tveim vikum sið-
ar glcypti hann saumnál og varð að
gera hættulegan skurð á honum til að
ná henni. Næsta áfall var það, að
hann datt á hlóðirnar í eldhúsinu og
skaðbrenndist.
Drengurinn er fæddur hrakfalla-
bálkur, sagði móðir hans við mann-
inn sinn, sem var hljóðfærasmiður
í Dinat í Flandern.
Adolplie — hann liét Antonie en
var ýmist kallaður A'dolphe eða
VITIÐ ÞÉR . . . . ?
að styttan af frelsisgyðjunni,
sem stendur við innsiglinguna
til New York, er svo stór að 40
manns rúmast auðveldlega í höfð
inu á henni?
Frá undirstöðunni og upp að
blysinu er styttan 100 metra liá.
Hún var gefin Bandaríkjunum
af frönsku þjóðinni árið 1860.
1V/V/V/V<V
Til hægri:
að strætisbrautirnar í New York
flytja daglega 5—(> milljónir
manna?
Til þessara flutninga þarf
járnbrautir, sem eru sumpart
ofan- og sumpart neðanjarðar,
og eru 1175 kílámetra langar.
Og þegar mesi er að gera á dag-
inn eru um 5.500 vagnar í gangi.
Starfsfólkið við strætisbrautirn-
ar er samtals um 35.000 manns.
að þegar þér notið fallhlíf lend-
ið þér á jörðinni með sama
hraða og ef þér hefðuð stokkið
fram af 4—5 metra háum palli.
Þegar maður snertir jörðina
á maður að gera sig eins mátt-
tausan og maður getur, til þess
að forðast beinbrot eðu önnur
meiðsli.
bara Sax — fór snemma að vinna á
stofunni hjá föður sínum. Hann
hafði mikinn áhuga fyrir liljóðfær-
unuiii. Fyrstu vikuna sem hann vann
hjá föður sínum, drakk hann eitt-
hvað, sem hann liélt að væri vatn,
en það reyndist vera hreisnilögur,
sem blandaður var vitrióli. Adolpe
lifði þetta af líka.
Hvert slysið rak annað. Hanri skað
brenndist i annað sinn, fékk gaseitr-
un og var dreginn hálfdauður upp
úr á. Einu sinni var liann að tala
við kunningja sinn fyrir utan púð-
urgeymslu, en lnin sprakk þá í loft
upp. Þá brann hárið.á honum og
fötin utan af honum.
Þegar Sax var 21 árs bjó hann
til bassa-klarinettu, sem var talin
betri en nokkur önnur, sem þá var
i boði. Þá afréð hann að fara iil
Parísar til að framast, undir eins
og hann hefði aflað sér peninga iil
ferðarinnar, e jietta dróst þang-
að til liann var orðinn 28 ára, og
ferðapyngjan var létt.
Hann þekkti engan í París og
settist að í litlu dvalarheimili og
fékk versta herbergið )>ar. Þar skrif-
aði hann öllum kunnustu hljóðfæra-
leikurum í París bréf og falaðist eft-
ir atvinnu, en enginn þeirra svaraði
honum.
Þess varð skemmst að bíða að
peninga hans þryti. Hann lagðist í
hólið sitt þreyttur og svangur og
var að hugleiða, hvað hann ætti að
gera, þegar hann heyrði undarlegt
skrjáf við dyrnar. Bréfi hafði verið
stungið undir hurðina. Það reynd-
ist vera frá tónskáldinu Berlioz.
Hann hngaði til að tala við Sax.
Þeir samfundir urðu iimamót :i
ævi Sax. Nú fékk hann tækifæri iil
að gera tilraunir og smiða ný hljóð-
færi. Eftir eitt ár hafði hann smíð-
að saxofóninn, sem vakti þegar i
stað aihygli tónlistarmanna. Og Sax
varð kennari við tónlistarháskólann
í París, og hafði saxofónblástur að
kennslugrein.
Þetta var byrjunin á frægðarferli
Sax. Nýja hlj óðfærið fékk fyrslu
verðlaun i samkeppni um besta ein-
stakt hljóðfæri fyrir Jiermanna-
hljómsveitir. Á sýningunni miklu i
London fékk Sax eina gull-heiðurs-
peninginn, sem þar var veittur fyrir
uppgötvun nýrra hljóðfæra. Þetta
sama ár •— Louis Napoleon hafði
völdin þá — flæktist Sax alsaklaus
inn i málj sem lauk þannig að hann
var dæmdur til dauða. Þcgar hann
stóð frammi fyrir aftökusveitinni
tók hann enn á ný til máls til að
verja sig og gera grein fyrir hver
hann væri.
— Við biðjum yður mikillar af-
sökunar, sagði foringinn, sem rann-
sakaði skilríkin hans. — Hermenn!
Þetta er hinn mikli franski snilling-
ur, sem bjó til saxófóninn! Heilsið!
Hermennirnir settu byssurnar við
lilið og báru höndina upp að luif-
unni. En þarna hafði Sax verið i
mestri lifshættunni af mörgum.
Evrópa minnist ennþá Sax, sem
hins fræga höfundar saxófónsins. Við
og við er hans minnst í franska út-
varpinu og oft heyrist í öllum hljóð-
færunum, sem hann ýmist hefir end-
urbætt eða smíðað að nýju.
Egils ávaxtadrykkir