Fálkinn - 07.05.1954, Blaðsíða 6

6
FÁLKINN
\
FIiAMHALDSGREIN.
4.
Júlíana - lýðrœðisdrotiningin
JÚLÍANA TEKUIl RÍKI.
Hinn 1<S. febrúar 1947 eignaðist
Júlíana fjórSu dótturina. Hún var
skirð Maria Christina. En sú fregn
\arð bráðlega landfleyg að prinsessan
væri blind. Ástæðan til ])ess var talin
sú, að Júliana hafði fengið rauða
hunda skömmu áður en hún átti barn-
ið, en það getur haft hættulegar af-
leiðingar. Læknar skáru í augun og
tókst að gefa barninu ofurlitla skimu
á öðru auganu, en fullri sjón nær hún
aldrei. Þetta varð til þess að móðir
hennar tætur sér enn annara um hana
cn hinar telpurnar.
í ársbyrjun 1948 fór það að fljúga
fyrir og var von bráðar staðfest, að
Wilhelmina drottning mundi afsala
sér rikisstjórn. Hún þóttist ekki hafa
starfsþrek til að gegna rikisstjórninni
og sérstaklega voru nýiendumálin og
sjálfstæðiskröfur Indonesíu henni til
ama. í Indonesíu urðu Hollendingar
að hafa um hundrað þúsund manna
her til að halda fólkinu í skefjum, og
var það mikil byrði, jafnframt endur-
reisnarstarfinu.
í október—desember 1947 hafði
Júlíana gegnt störfum móður sinnar
sem ríkisstjóri, því að drottningin var
veik. Hún vildi láta hana taka að
fullu og öllu við stjórninni í maí 1948,
en Júlíana fékk því frestað þangað
til um haustið, í september, þvi að þá
átti Wilhelmína fimmtíu ára ríkis-
stjórnarafmæli.
Enn var fólk til í Hollandi, sem
mundi vei krýningu hennar árið 1898
í Nieuwe Kerk í Amsterdam. Þá ieit
veröldin öðruvísi út. Þá var ný öld
í vændum, og í stjórnartíð sinni hafði
Wilhelmina ekki aðeins lifað liinar
stórfenglegu tækniframfarir, sem liafa
gjörbreytt Iífsskiiýrðum fjöidans,
heldur iíka tvær heimsstyrjaldir, sem
höfðu kvíða, eymd og umrót að föru-
nautum.
Og samt liafa orðin, sem Voitaire
sagði um Holiand einhvern tíma á 18.
öld haidið sannleiksgildinu til þessa:
— Þetta iitia ríki, sem minnstu munar
að sjórinn fljóti yfir, er eitt af fánm
dæmum veraidar um það hverju freis-
isást og óbilandi iðni geta til leiðar
komið.
Það var i þeim anda, sem Wilheim-
ina hafði stjórnað ríki sínu, og í sama
anda var Júlíana reiðubúin til að
taka við arfinum. Þjóðin og fjölskyld-
an var ])að tvennt, sem henni var fyrir
mestu. Og í meðvitundinni um að
Bernhard yrði stoð hennar í starfinu,
svaraði luin: „Ég er reiðubúin!“
NÚ ERTU DROTTNING, JÚLÍANA!
„Wilhelmina." Nafnið stóð skrifað
með stóru letri undir skjaiinu, sem
Wilhelm Drees forsætisráðherra hafði
fengið henni til undirskriftar í stóra
salnum í Amsterdamhöllinni á Damm-
platz. Með þeirri undirskrift batt Wil-
lielmina endi á fimmtíu ára ríkisstjórn
sina, 4. september 1948. Gamla konan
lagði frá sér pennann, leit á fólkið
kringum sig og stóð upp. Hún gekk
út á svalirnar, sem vita út að torginu.
Mikill mannfjöldi stóð þar. Hún stóð
hjá Júlíönu og Bernhard og var að
kveðja þjóðina. Hljóðneminn stóð
fyrir framan hana, og nú ])akkaði hún
fyrir traust þjóðarinnar og sagði svo
orðin, um ieið og hún faðmaði dóttur
sína: — Lifi drottningin!
Svo hvarf hún af svölunum en þessi
athöfn táknaði, að frá þessu augna-
bliki væri það Júlíana, sem ætti að
tala til þjóðarinnar. Fagnaðarópin
kváðu við. Og nú var það nýja kyn-
slóðin, sem verið var að hylla.
Þcgar Júlíana kom ioks inn af svöl-
unum aftur, gekk móðir hennar til
hennar, faðmaði hana aftur, horfði
fast í augun á henni og sagði: — Nú
ertu drottning, Júiíana. Gleymdu ekki
að það er ekki hægt að fela nokkurri
manneskju erfiðara viðfangsefni!
Svo gengu þær saman að borðinu,
og Júlíana undirskrifaði í fyrsta skipti
sem drottning, skjal sem gerði „Wil-
helminu prinsessu" meðlim æðstu
orðusveitar, sem til er i Hollandi,
Wiilemsorðu hersins. Á gullkrossinn
var grafið: Fyrir þor, liyggindi og
tryggð.
Krýningin fór fram 6. september.
Amsterdam var fánum skrýdd og öil
í blómaskrúði, þó að þoka grúfði yfir
húsaþökunum. Stundvíslega klukkan
eilefu gátu þeir heppnu, sem náð höfðu
sér i stæði fyrir framan iiöllina, séð
Júlíönu drottningu koma út í hvítri
hermelínskápu. Við iiiið mannsins
gekk hún þessa 200 metra frá höllinni
i Nieuwke Kerk. Þar var allt ])ingið
samankomið, meðai annarra. Og hún
ávarpaði söfnuðinn hátt og snjailt:
„Ég finn tii söknuðar á þessu augna-
biiki. Eiður minn að stjórnarskránni
er tákn þess að móðir mín telur sig
ekki iengur hafa þrek til að starfa
fyrir ættjörðina."
Grafhljótt var i kirkjunni, og drottn-
ingin hélt áfram:
„Nú er ég kvödd til starfs sem er
svo umfangsmikið, að enginn, sem
gerir sér það ljóst, nmndi vilja taka
við því. Ég segi aðeins: Hver er ég,
sem þori að taka við því?“
Þessi orð bergmáluðu í hvelfingu
kirkjunnar og síðar í meðvitund
milijóna manna: -— Hver er ég, sem
þori .......
Þegar drottningin kom aftur í höll-
ina með Bernl)ard, vék iiann henni
sem snöggvast afsíðis áður en hún fór
út á svalirnar til að ávarpa mannfjöld-
ann. Hann faðmaði hana að sér og
sagði: — Nú ert þú .Túliana drottning.
En gleymdu ekki að í minum augum
hef'ir þú ailtaf verið það.
I' ÞJÓNUSTU MANNKYNSINS.
— Það er indæit að lifa! kvað Júlí-
ana einhvern tíma liafa sagt. — Lifið
er eins og skemmtiganga i yndisleg-
um garði, með fegurstu blómum.
Júlíana var þrjátíu og níu ára þeg-
ar hún varð drottning Niðurlanda. En
hún taldist ávailt til hinna ungu. Hún
sagði það sjálf. Og hvernig var annað
hægt? Hún var miðdepill hamingju-
samrar fjölskyldu, og hamingjan er
alltaf nng. Eftir fárra ára ríkisstjórn
hefir hún gert sig verðuga viðurnefn-
isins sem hún ber: drottning iýðræðis-
ins. Einu sinni þegar l)ún var lítil,
spurði hún móður sína:
— Mamma, á ég allt þetta fólk í
Holiandi þegar ég verð drottning?
Svarið var: — Nei, Júlíana, fólkið
á þig.
Hún sýndi það best í vatnsflóðun-
um miklu, sem gengu yfir Holiand í
janúarlok 1953, að fólkið átti hana.
Sjávarflóðið féll eins og liolskefla yfir
landið, braut fióðgarðana og bar sand
yfir „garða Júlíönu“. Og i Hollandi
urðu þessar náttúruhamfarir nær tvö
þúsund manns að bana.
Þessa skelfingardaga var Júlíana
drottning sjáif að staðaldri í sambandi
við Rauða krossinn og rikisstjórnina
og iagði á ráðin um björgunarstarfið.
Hún gat ekki setið heima og ekki hafst
að, heldur ferðaðist l)ún um slysa-
svæðin og safnaði að sér flóttafólki.
Á einnm stað lá bifreiðin i. Hún fór
sjáif út til að hjáipa til að ná honum
upp úr.
Hún talaði til þjóðarinnar í útvarp-
ið: — Við horfum með skelfingu á
])essa ógæfu, sem þjóðin i)efir orðið
fyrir. En upp úr ailri eymdinni skina
fögur dæmi um fórnfýsi og náungans
kærleika, hjálpfýsi og eindrægni.
Veröldin hlustaði á þessi orð. Það
var drottning í litiu landi sem talaði.
En það vorn orð sem gætu vakið menn
til umhugsunar í mörgum stórum
iönd um.
Leyndarmálið við þá tilbeiðslu og
virðingu, sem Júlíana drottning nýtur
Framhald á bls. 10.
Júlíana drottning vinnur eiðinn við krýninguna í Nieuwe Kerk í Amster.
dam 6. september 1948. — Við hlið hennar stendur Bernhard prins.
LITLA SAGAN
RUZICKA :
Qullhamar
CÁTTU mig ekki heyra svona bull!
Það er ómögulegt að koma sér í
mjúkinn l)já kvenfólkinu með ofbcld-
inu einu saman!
, Afsakaðu, en ég sagði ekki annað
en að gullhamrar á réttu augnabliki
gætu ......“
„Það er nákvæmlega það snma.“
„Ónei, góðurinn minn, það er ekki
sama. Ef n)aður hvíslar einhverju
fallegu að henni á réttu augnabliki þá
verkar það eins og gúlsopi af munka-
likjör eftir góða máltíð.“
„Jæja, hvislaðu þá eins og þú vilt,“
sagði Georg hæðilega, „og eigðu þinn
munnvökva sjálfur. Ég þarf ekki á
honum að halda. Ég tek alltaf inn
natrón eftir matinn.“
„Þú ber það líka með þér!“ sagði
Árni og klappaði Georg á öxlina. „Þú
ert' duglegur málfræðingur, en í
kvennamálum ert þú hvítvoðungur
.... Ég segi það einu sinni enn að
kvenfólkið gengst upp við skjallið!“
„Ekki mundi það stoða þig mikið
ef þú talaðir við unnustuna mína!“
sagði Georg. „Hún er hátt hafin yfir
slíka flónsku!"
„Ég játa að hún mundi vísa á bug
skjalli, sem væri orðið upplitað af
ofnotkun," sagði Árni. „Og því miður
er það svo, að fæstir hirða um að
klæða hugsanir sínar í nýjan búning.
Hvað eftir annað heyrir maður sömu
þvældu orðatiltækin, og þegar ást-
fanginn maður ætlar að sýna andríki
þá fær hann það sem hann þykist
þurfa á að halda hjá einhverju skáld-
inu okkar, talar um peruröð hvítra
tanna, kóralrauðar varir og augu
djúp sen) ævintýrabrunna eða skógar-
tjörn. Nei, það þarf eitthvað bragð-
meira, sagði ég við sjálfan mig —
maður verður að segja eitthvað frum-
legl um kvenfólkið. Og síðan ég
komst á þessa skoðun hvísla ég alltaf
þegar ég er einn með fallegri stúlku,
og finn neistana sem fljúga á milli
okkar kveikja i, jafnframt þvi að ég
horfi biðjandi augum á hana og tek
um höndina á henni. Ég hvísla: „Iki
reis bir gemi battyryrlar!“ Árni hló.
— „Ég fann þetta í tyrkneskri orða-
bók eða málsháttasafni og úr þvi að
þú ert málfræðingur hlýtur þú að
vita að það þýðir: „Því fleiri sem
kokkarnir eru þvi verri verður mat-
urinn!“
„Nei,“ sagði Georg þumbaralega.
„Það er ekki rétt. Orðrétt þýðir það:
„Skipið ferst ef skipstjórarnir eru
tveir!“
„Jæja, það munar nú minnstu, mér
finnst meiningin eiginlega vera sú
sama. En það sem mestu máli skiptir
fyrir mig er að kvenfólkið gengst upp
við þetta. Ilinn mjúki hreimur tyrk-
nesluinnar kitlar eyrað — og þegar
ung stúlka spyr mig hvað orðin þýði,
svara ég með þvi að mæna i augun
henni og svara: „Þetta er það fegursta
sem Baki, liið mikla tyrkneska skáld,
gat sagt nn) konuna....“ Og það
svar hafa ])ær allar látið duga. Og
margar hafa meira að segja lært orð-
in utan að.“
„Flónska ......“ urraði Georg,
sem aldrei skildi gaman. „Kvenfólkið
er forvitið, og ...“
Framhald á bls. 10.