Fálkinn - 16.05.1958, Page 4

4
FÁLKINN
Keppinautar í Róm
Mágarnir Antonius og Octavianus kepptu um völdin
Sagan segir að Julius Cæsar hafi
verið varaður við 15. mars; þá væri
lionum hætta húin. Og að á leiðinni
í senatið þann dag, liafi hann mætt
manninum, sem aðvaraði hann og
sagt: „Nú er 15. mars kominn!" Og
maðurinn svaraði: „Kominn en ekki
iiðinn!" Og þann dag var Gæsar
myrtur í sjálfu senatinu. Þetta gerð-
ist árið 44 f. Kr.
Cæsar var orðinn einvaldur og
hafði unnið marga sigra og aukið
veldi Rómverja. Rómaveldi náði nú
um öll Miðjarðarhafslönd og ekkert
riki veraldar hafði orðið jafnstórt
síðan Alexander mikli lagði alla
Vestur-Asíu og Egyptaland undir sig.
En þetta mikla riki var laust í reip-
unum. Til þess að lialda þvi saman
þurfti öfiuga ríkisstjórn og fjölmennt
setulið í hinum undirokuðu löndum.
Cæsar var ekki aðeins mikill herstjóri
heldur og ágætur skipulagningarmað-
ur. En hann ])ótti harðdrægur. Þeir
scm unnu á honum gerðu það í nafni
þjóðarinnar, þ. e. a. s. í nafni hins
frjálsa hluta þjóðarinnar, því að rétt-
ur almúgans var harla litill og marg-
ir voru ánauðugir þrælar. Þing þjóð-
arinnar var ekki þeim vanda varið
að halda uppi þeirri stjórn í hinu
víðlenda ríki, sem við þurfti til að
halda því saman. Þess vegna hófst
gliðnun þessa glæsilega ríkis þegar
að gera vart við sig eftir að Cæsar
var fállinn frá.
Sá þinamður sem mest kvað að fyr-
ir mælsku um þær mundir — en
mælska var rómverskum þingmönn
um miklu nauðsynlegri en íslensk-
um — var málaflutningsmaðurinn
Cicero. Hin frjálslyndu öfl innan
þjóðarinnar, þ. e. andstæðingar Cæs-
ars, höfðu gert ráð fyrir að Cicero
mundi hallast á sveif með þeim og
gerast foringi þeirra, en það brást,
Cicero gaf ekki kost á því. Sá fyrsti
sem gat safnað að sér áhangendum
var konsúllinn Antonius, systurson-
ur Cæsars. Hann var einbeittur mað-
ui og atorkusamur, en lýðræðissinnað-
ur var hann ekki, og taldi sig kjörinn
tit.að taka þau völd sem Cæsar frændi
hans hafði haft. Hann fékk hjá ekkju
Cæsars öll þau bréf, sem hann hafði
látið eftir sig, og lagði hald á mikið
fé — milljónir króna — sem Cæsar
liafði lagt til hliðar og ætlaði að nota
i herkostnað, er hann færi að heyja
stríð við Parta, austur i Asiu. Morð-
iugja Cæsars dreymdi um að hefja
hinu fornu Róm til vegs, en stjórn-
málamenn voru þeir ekki. Þeir skildu
ekki, að það var til lítils að drepa
Cæsar nema Antonius og aðrir valda-
sjúkir ungir menn væru drepnir um
leið og Antonius, vafði hann þeim um
fingur sér, þrátt fyrir aðvaranir af
hálfu Ciceros.
Það var í rauninni Antonius, sem
mestu réði í senatinu eftir að Cæsar
var fallinn frá. Honum tókst að vekja
samúð með Cæsar og láta samþykkja
öll lögin, sem hann hafði sett. Hann
notaði það sem aðhald á embættis-
mennina, að ef þeir samþykktu ekki
lögin yrði veiting embættanna, sem
þeir sátu i ógild, þvi að Cæsar hafði
skipað þá, samkvæmt þessum lögum.
Og lionum tókst meira að segja að fá
senatið til að samþykkja allt, sem
skrifað stóð í plöggum þeim, sem
Cæsar hafði látið eftir sig! Hafði
hann nú frjálsar hendur, því að sjálf-
ur var liann handhafi að öllum þess-
um plöggum. Vegna þess að hann var
systursonur Cæsars féll það í hlut
hans að halda minningarræðuna yf-
ir honum í senatinu. Hann hafði
greitt atkvæði gegn þvi að morðingjar
Cæcars fengju refsingu, en nú hélt
hann ræðu, sem var þannig, að lýð-
urinn hreyfst af samúð með Cresar
og sór hefnd yfir morðingjunum, sem
sáu þann kost vænstan að hypja sig
á burt úr Róm.
Varð nú ókyrrt í Róm, og notaði
Antonius það til að láta senatið sam-
þykkja að honum yrði skipaður líf-
vörður. Fékk liann leyfi þingsins til
að stofna G000 manna lifvörð, og þótt-
ist nú geta einn .öllu ráðið í Róm.
En nú skaut upp nýjum manni.
Oitavianus hét hann og var skyldur
Cæsari, en þó ekki eins skyldur og
Antonius var. En hins vegar var hann
kjörsonur Cæsars. Hann var nítján
ára þegar hann kom fram og krafðist
crfða eftir Cæsar. Antonius taldi
vandalaust að halda í hemilinn á
þessum unglingi og gera hann sér
háðan. En raunin varð önnur. Ungl-
ingurinn fór að kalla sig Julius Cæsar
Octavianus, og það jók stórum vin-
sældir hans hjá almenningi.
Antonius var þó ekki hræddur við
Octavianus að svo stöddu. Um þess-
ar mundir liafði einn af landstjór-
unum í nýlendunum óhlýðnast Ant-
oniusi og neitað að láta af völdum
þegar skipunartími lians var á enda,
og fór Antonius nú með her manns
til þess að klekkja á þessum baldna
landstjóra. En er hann var farinn
söfnuðust hinir gömlu liermenn Cæs-
ars að Octavianusi og kusu hann for-
ingja sinn. Og nú tók Cicero til máls
á þingi og gerði svæsna árás á Ant-
onius og ráðlagði þinginu að koma
á fót her og skipa Octavianus foringja
hans ásamt ræðismönnunum tveim-
ur. Octavianus fékk lierstjórnina og
fyrsta verk hans var að ráðast á Ant-
onius. Ræðismennirnir báðir féllu i
orustunni, svo að nú varð Octavianus
einn um stjórn liersins. Nú fór senat-
ið að óttast að Octavianus yrði of
voldugur og svipti hann völdum yfir
hernum, en liann svaraði með því að
halda völdum. En Octavinanus liélt
Eftir að Cæsar hafði verið drepinn hélt Antonius minningarræðu um
hann í senatinu og eggjaði menn lögreggjan, að refsa morðingjunum.

Antonius varð svo ástfanginn af Kleopötru Egyptalandsdrottningu, að hann Þessu lík voru skipin, sem Antonius og Octavianus börðust á við Actium
rak frá sér konu sína, sem var systir Octavianusar og lagðist í hóglífi í árið 31 f. Kr. Antonius flýði úr orrustunni og fyrirfór sér.
Egyptalandi. Það varð upphafið að falli hans.