Fálkinn - 22.08.1958, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
Manhattan í New York —
þéttbýlasti bletturinn á hnettinum, sem var seldur fyrir 60 hollenskar florínur árið
1625.
kóngarnir ákveða hveitiverðið í heim-
inum.
Kýr á Wall Street — jœja, þegar
Dickens var hérna krotaði hann hjá
sér að grísirnar rótuSu upp sverSinum
á Manhattan ... Og samt: hugarflug-
iS nægir ekki til, þegar maSur kynnist
því, sem gerst hefir hér á þrjú hundr-
uS árum. Þegar maSur gengur nm
göturnar og heyrir hraSlestirnar
skrölta undir fótum sér, þá ætti maS-
ur aS muna, aS einu sinni höfSust
hirnir og vísundar hérna viS ... Þeg-
ar ég legg þetta bréf í póst, veit ég
aS þaS byrjar ferSina meS því aS
sogast gegnum þrýstiloftsrör undir
malbikinu, þeytist áfram meS 50 km.
hraSa. Og hér léku sér einu sinni
urriSar í fossandi skógarlækjum!
Lögreglubíll meS vælandi horn
kemur brunandi — ég man aS ég las
að fyrsta lögregla borgarinnar hefSi
veriS átta manna „hundavagt“. Ég lít
á hina glæsilegu höll UNO úr glcri og
stáli, og er minntur á aS einu sinni
var hegningarstaSur þarna. Þar
ihengdu t. d. Bretar barnakennara,
sem njósnaSi fyrir George Washing-
ton .. .
Já, þú ræSur hvort þú trúir þvi ...
NEW YORK OG SVEFN-
HERBERGIN.
Ég bý á 23. liæð í gistihúsi á miSju
Manhattan. Samt sé ég lítiS af borg-
inni. Til þess aS sjá borgina verSur
maSur aS komast sem lengst frá henni
— helst upp i loftiS.
Manhattan, miSbik New York er
aflangur hólmi, tuttugu kílómetra
langur og fimm kilómetra breiður.
Ef til vill ætti ég aS líkja honum við
stórt skip ,sem leggst fyrir akkerum
miðja vegu milli Hudson og East
River. Fremst —- næst stafninum -—
er stjórnpallurinn, og liann er Wall
Street. Aftast í skipinu eru klefar á-
hafnarinnar, eða Harlem — Svert-
ingjahverfið. MiSskipa er siglan á
ffeytunni, Empire State Building, 400
metra há. OrSiS Manliattan er skúta
meS mörgum siglum og mörgum topp-
Er NEW YORK - himnaríki eða helvíti.
Sænski blaðsnillingurinn Ivar
Öhman hefir skrifað fjölda greina
um New York. I þessari er
sýnishorn af því, sem fyrir aug-
un ber í þessari Babylon vorra
daga.
ÉG stóS hérna einn daginn og góndi
á hóp ítalskra verkamanna með gljá-
andi stálhjálma. Þeir voru að setja
upp vinnupalla fyrir skýjakljúf við
Fimtu Avenue. Hann var ekki sér-
fega hár, eitthvað 30 hæðir, en þó
ómaksins vert að lita á hann. Hérna
leigir maSur skrifstofuhúsnæSið um
leið og fyrsta skóflustungan er gerð
í grunninum. ÞaS er eitthvað annað
cn áður var. Einhverntíma höfðu
verkamenn rekið Rockefeller gamla út
af byggingarstaðnum, þegar hann var
að skoða hús, sem verið var að byggja
handa honum hérna. En í dag eru
hvorki milljónamæringar né götu-
strákar reknir út. Nú hafa þeir þvert
á móti göt á skíSgörðunum, svo að
allir sem vilja geti kíkt á mannvirkið.
' Skrifstofuleigan hérna er fast að
þvi hundrað dollarar fyrir fermetr-
ann. Efnilegir unglingar, sem lita út
eins og „ungir áhugasamir kaupsýslu-
menn“ stóðu skammt frá mér og voru
að tala saman, tyggjandi feita 4 centa
vindla. Annar sagði: — HeyrSu Bill!
Finnst þér ekki bölvað, að skrif-
stofuleigan skuli vera svona liá núna.
Einu sinni keypti Minuit allt þetta
land fyrir 24 kringlótta.
MeSal allra þeirra dugnaSarmanna,
sem skapað hafa sögu Bandarikjanna,
stendur varla nokkur í jafn öfunds-
verðu ljósi og Peter Minuit. Hann
vekur hjá hverjum hugsandi manni
þá tilfinningu, að eiginlega hafi hann
fæðst 300 árum of seint. ÁriS 1625
keypti nfl. Minuit allt Manhattan-
nesið af algonkin-indíánum fyrir
sögulega upphæð: 00 hollenskar flor-
ínur. Ekki hefi ég nokkra hugmynd
um hvernig menn hafa siðar um-
reiknaS þessa upphæð í 24 dollara, en
hvað sem því líður eru þetta bestu
kaupin, sem nokkurn tíma hafa verið
gerð í veröldinni. Hvílíkur lóðafjöldi
— átta þúsund hektarar ... í saman-
burði við Peter Minuit eru þessir
svokölluðu fjármálasnillingar, eins og
Vanderbilt, Morgan og Rockefeller
eiginlega hálfgerðir sauðir, og ldaufar
í kaupsýslu.
Ameríka er yngst og um leið
kannske voldugast af stórveldunum.
Hún er land — eða öllu lieldur álfa
— sem á sér mjög stutta sögu. Og eins
er New York unglingur í hópi stór-
borganna, yngst af þeim öllum, en þó
höfuðborg iieimsins, með sínar átta
milljón íbúa. Saga hennar er stutt,
nærri þvi eins og dæmisaga. En dæmi-
saga með púðri i.
INDÍÁNAR OG BROADWAY —
IÍÝR f WALL STREET.
Gangi maður gamla indíánastíginn
á Broadway, þar sem bara sjást rauð-
skinnar í kvikmyndahúsunum, kem-
ur maður auga á húsvegg með ofur
litlu skilti syðst á Manhattan. ÞaS
segir, að hér hafi fyrsta liúsið á Man-
liattan verið byggt árið 1611, nr. 43
á Broadway — fyrsta húsið i New
York. Smiðurinn liét Block og var
Hollendingur. Gera má ráð fyrir að
hann hafi rekið búskap hérna, og aS
kýrnar hans hafi verið á beit þar sem
nú er Wall Street, þar sem kaupsýslu-
seglum. En hæst þeirra allra er Em-
pire State Building.
Manhattan er aðeins partur af New
York, nú orðið — meira að segja sá
minnsti. Þar búa aðeins tæpar tvær
milljónir manna. Hugsi maSur sér
enn þetta nes sem stórt skip, þá tengja
margir landgangar það við bryggjuna,
brýr og jarðgöng — yfir og undir
sjónum.
Að austanverðu eru hin stóru skip,
þá tengja margir iandgangar þar við
bryggjuna, brýr og jarðgöng — yfir
og undir sjónum.
Að austanverðu eru hin stóru svefn-
herbergi borgarinnar, Brooklyn,
Queens og Bronx. Þar búa nær sex
milljónir rnanna. Auk þess er dálitill
svefnskáli að sunnan, Staten Island,
með rúmum fyrir nokkur jnisund
manns. (Geta má þess, að maSur sem
liét Vanderbilt græddi fyrstu dollar-
ana sina á þvi að byrja ferjuferðir
þangað).
í vesturátt liggur — vestriS! New
York er stærsta borg USA og tekur ár-
lega á móti 20 milljónum ferðafólks,
en er samt geigvænleg í augum
margra Amerikumanna. Bóndi i