Fálkinn - 09.08.1961, Síða 10

ÞETTA gerðist í gær, gamlárskvöld.
Ég snæddi miðdegisverð hjá gömlum
vin mínum, Georges Garin. Þjónninn
kom inn og rétti honum bréf með er-
lendum frímerkjum og póststimplum.
Georges sagði við mig:
„Viltu hafa mig afsakaðan andartak?“
„Já, auðvitað.“
Hann tók að lesa bréfið. Það var átta
síður og rithöndin greinilega enska.
Hann las það afar hægt, með þeirri und-
arlegu athygli, sem sprettur af tilfinn-
ingum.
Þá lagði hann frá sér bréfið á arin-
hilluna og sagði:
„Já, það er undarlegur atburður, sem
ég hef aldrei sagt þér frá, þótt sagan sé
ögn væmnisleg og ég ein höfuðpersónu-
an! Það var undarlegasti nýársdagur,
sem ég hef lifað! Það hljóta að vera
— við skulum sjá — jú, það hljóta að
vera nákvæmlega tuttugu ár síðan, ég
var þrítugur, þegar þetta kom fyrir, og
nú er ég fimmtugur.
Ég var þá fulltrúi í tryggingafyrirtæk-
inu, sem ég stjórna núna. Ég hafði hugs-
að mér að fagna nýja árinu í París,
vegna þess að það er nú orðin föst
venja, að maður geri eitthvað óvenjulegt
um þær mundir. En þá fékk ég bréf
frá forstjóranum, þar sem mér var
falið að fara þegar í stað til Ile de Ré,
þar sem þrímastra skip frá Saint-Nazaire
hafði strandað; já, báturinn var auðvit-
að vátryggður hjá okkur. Ég fékk bréf-
ið klukkan átta að morgni. Klukkan tíu
var ég kominn á skrifstofuna, til þess
að fá nánari fyrirskipanir, og sama
kvöld tók ég kvöldlestina. Næsta morg-
un, sjálfan nýársmorgun, steig ég á land
í La Rochelle.
Það voru tvær klukkustundir, þar til
ég átti að halda áfram siglingunni til
Ile de Ré, og ég notaði tímann til þess
að labba mig um bæinn og virða hann
fyrir mér. La Rochelle er mjög sérstæð-
ur og svipsterkur bær, með þessum
þröngu og hlykkjóttu krákustígum; göt-
urnar hlykkjast að því er virðist óend-
anlega, og yfir flestum eru boghvelfing-
ar eins og í rue de Rivoli. En þessir
bogagangar eru dimmir og skuggalegir;
og húsin hallast ískyggilega fram á við,
svo að undir göngunum getur verið
rökkur um miðjan dag; þetta virðist
nánast eins og leikhústjöld í leikriti, sem
fjallar um morð og hetjudáðir og óhugn-
að; þarna eru samsæri, árásir og hníf-
stungur í bakið daglegt brauð. Þetta var
eitt sinn háborg húgenottanna, og þess
vegna hvílir yfir henni þung og drunga-
leg en virðuleg aivara; er að sjá fögur
minnismerki, eins og þau, sem prýða og
auðga Rouen. Þetta er hörkulegur bær,
dimmur og ógnandi, en virðulegur og al-
varlegur. Manni finnst ofstæki kvikna
hér og þrífast. Þarna brunnu kalvínistar
af trúarofsa, og hérna hófst samsæri lið-
þjálfanna fjögurra.
Þegar ég hafði reikað um hríð í þess-
um furðulegu götum, gekk ég um borð
í svarta og hrörlega litla gufuskipið, sem
átti að flytja mig yfir til Ile de Ré.
Skipið stundi önuglega og andarteppu-
lega, þegar það lagði frá bryggjunni og
leið út milli hinna gömlu turna, sem
liggja að innsiglingunni; síðan skreið
það út höfnina og framhjá hinum mikla
brimgarði, sem Richelieu hafði látið
byggja, en hann liggur eins og risastór
perlufesti umhverfis borgina; í stillu má
eygja steinmúrinn langt undir yfirborði
sjávarins. Síðan beygði skipið út til
hægri.
Þetta var einn þessarra ósegjanlega
dapurlegu daga, sem draga úr manni
allan kjark, sem gera menn litla og
auma og raga, og sem drepa í manni
allan kraft og alla athafnasemi. Yfir öllu
hvíldi grá og köld slikja; þung og þétt
þoka, næstum regn, en öllu fremur ís
en regn. í hvert sinn, sem maður dró að
sér andann, fann maður ódaun, eins og
frá holræsi.
Undir þessari þungu, sleikjandi hulu,
sem virtist boða voða og ófögnuð, lá
spegilslétt hafið; það var gulleitt, grunnt
og gruggugt, eins og algengt er með-
fram hinum endalausu sandströndum á
þessum slóðum. Jafnvel hafið, spegil-
slétt, dautt og gruggugt bjó yfir ein-
hverjum kulda og óhugnaði. Skipið leið
hægt áfram, vaggaði örlítið af gömlum
vana og skar kjölfar sitt í skítgulan
spegilinn. Það skvampaði örlítið aftan
við skipið, það sendi frá sér smábárur,
en von bráðar var allt orðið kyrrt sem
dauðinn.
Ég gaf mig á tal við skipstjórann;
hann var belgmikill eins og skipið og
svo rasssíður, að það var engu líkara en
hann væri ekki með neinar fætur. En
hann sigldi áfram jafnöruggur og farar-
tækið hans. Ég ætlaði að reyna að kynna
mér skipbrotið nánar. Þrímöstrungurinn
hét Marie-Joseph, og ég vissi nú, að
skipið hafði strandað í ofsaveðri á sand-
grynningunum utan við Ile de Ré.
Útgerðarmaðurinn hafði skrifað og
skipið hefði kastazt svo langt upp á
ströndina, að ógerningur væri að koma
henni á flot að nýju; þess vegna hefðu
menn í mesta flýti bjargað farminum og
öllu lauslegu. Hlutverk mitt var að
kynna mér hvernig flakið lá, reyna að
gera mér grein fyrir því, hvernig það
hafði verið fyrir skipbrotið og kynna
mér það, hvort allt hugsanlegt hefði ver-
ið gert, til þess að koma skipinu á flot.
Ég fór þangað sem fulltrúi tryggjanda;
það var svo sem ekki ósennilegt, að
síðar myndi ég þurfa að bera vitni fyrir
rétti í máli gegn eigendum skipsins.
Þegar forstjórinn fengi skýrslu mína,
yrði hann þegar að grípa til þeirra ráða,
sem hann teldi okkur í hag.
Skipstjórinn á Jean-Guiton var þaul-
kunnugur þessu skipbroti. Hann hafði
verið beðinn um að taka þátt í björgun-
inni með báti sínum.
Hann sagði mér um strandið. Öll sag-
an var í sjálfu sér sára einföld. Marie-
Joseph hafði rekið stjórnlaus fyrir ál-
andsstormi, hafði velzt um í náttmyrkr-
inu á hvítfyssandi öldunum — „mjólk-
ursúpusjó“ eins og skipstjórinn orðaði
það — og hafði loks strandað á þessum
endalausu sandbökkum, sem breyta
ströndinni á þessum slóðum í hreina
Sahara við útfiri.
Meðan við töluðumst við, leit ég í
kringum mig rannsakandi. Milli hafs-
in,s og óveðursmuggunnar mátti grilla
fram á við á einum stað. Við sáum
land. Ég spurði:
„Er þetta Ile de Ré?“
„Já, Monsieur“.
Stuttu síðar réttd skipstjórinn fram
handlegginn og benti beint fram fyrir
sig. Úti á hafi grilltum við á dökka þúst,
og ég spurði:
„Þarna liggur þrímöstrungurinn yð-
ar“.
„Er þetta Marie-Joseph?“
„Já, einmitt".
Ég skildi þetta ekki. Þessi dökka
þúst, sem við sáum fyrir okkur, og sem
ég hélt að væri ekki annað en boði,
hlaut að liggja að minnsta kosti þrjá
kílómetra frá ströndinni.
Ég svaraði:
„En það hlýtur að vera að minnsta
kosti hundrað faðma dýpi þarna, skip-
stjóri“.
Hann hló bara:
„Hundrað faðmar, já hann var góður
þessi.....Ég get sagt yður, að það eru
ekki meira en tveir faðmar, vinur
minn“.
Stuttu síðar hélt hann áfram:
„Nú er flóð klukkan tíu mínútur yf-
ir hálf tíu. Þegar þér hafið snætt mið-
10 FÁLKINN
Myrkrið varð þéttara og þéttara, meðan
við stóðum þarna kyrr og þrýstum okkur
fast hvort að öðru ...
SAGA EFTIR GUY DE MAUPASSANT