Verkalýðsblaðið - 10.01.1985, Blaðsíða 5

Afskiptum rikisvaldsins af málefnum þjóOa Sovétrikjanna er sannarlega ekkl lokið
framangreindar forsendur eru fyrir
hendi og valdataka hefur farið fram
eru skilyrði til að hefja síðan upp-
byggingu sósíalísks samfélags.
4.3
Frá alræði
öreiganna til
kommúnisma
Milli kapítalisma og lægsta stigs
kommúnisma (sósíalisma skv. hefð-
bundinni hugtakafræði marxista)
beitir verkalýðsstéttin ríkisvaldi sinu
meðvitað sem stéttarvaldi á flestum
sviðum þjóðlífsins — einkum með
þjóðnýtingu atvinnutækja og baráttu
á hugmyndafræðilega og félagslega
sviðinu. Þetta er í marxískum bók-
menntum kallað tímabil „alræðis ör-
eiganna“.
í fyrsta sinn, sem ríkið gerír eitthvað á
vegum þjóðfélagsheildarinnar, þ.e. slær eign
sinni á framleiðslutækin í nafni hennar, inn-
ir það jafnframt af hendi síðasta hlutverk
sitt sem slikt. Afskiptum ríkisvaldsins af
málefnum þjóðfélagsins verður ofaukið á
hverju sviðinu á fætur öðru og það lognast
út af sjálfkrafa.
(F. Engels: Úrvalsrit Marx og Engels, 1. bindi,
bls. 119, Heimskringla, Rvík 1968).
Þegar allir standa jafnir gagnvart
framleiðslutækjunum, þ.e. enginn
einn einstaklingur eða hópar einstak-
linga geta tileinkað sér afurðir vinn-
unnar á grundvelli eignar eða um-
ráða yfir framleiðslutækjunum
hætta þjóðfélagsstéttir að vera til í
þeim skilningi sem nú er lagður í
orðið. Þannig breytist stéttarvald ör-
eigastéttarinnar í sjálfræði samfélags-
heildarinnar; alræði öreiganna breyt-
ist í stéttlaust samfélag kommúnisma.
En hafa verður í huga að þótt
þjóðfélagsstéttir (með tilliti til afstöðu
til framleiðslutækja) hverfi vegna með-
vitaðra athafna stéttarvalds öreiganna
er önnur grundvallarforsenda stéttskipt-
ingar enn fyrir hendi og verður svo um
ófyrirséðan tíma. Sú er þjóðfélagsleg
verkaskipting, s.s. milli andlegrar og
líkamlegrar vinnu, sveita og bæja,
kvenna og karla, svo það helsta sé
nefnt. Fyrsta stig kommúnismans,
sósíalisminn, er þannig stéttlaust
þjóðfélag jafnframt því að fela i sér
mörg einkenni fyrri stéttaþjóðfélaga.
Síðara stig kommúnisma, sem á okk-
ar tímum virðist fjarlæg stað-
leysa (útópia), mun hins vegar, eins
og unnt er um það að spá, einkenn-
ast m.a. af því að siðastnefndu mót-
hverfurnar hafa verið yfirunnar.
Þótt skilgreiningarnar hér að ofan
á „alræði öreiganna“, sósíalisma og
kommúnisma séu í samræmi við
hefðbundnar skilgreiningar í ritum
marxista verður að leggja meifi á-
herslu á þróunina frá byltingunni til
æðra stigs kommúnismans sem sam-
fellt ferli; ferli, þar sem ekki er auð-
velt að greina nákvæmlega hvenær
þjóðfélagið færist af einu stigi yfir á
annað.
4.4
Sósiallsmi og
„vanþróuð“
þjóðfélög
Þrátt fyrir það sem áður sagði um
afstöðu ,,klassísks“ marxisma hefur
það verið viðtekin hefð allt frá tíma
Stalíns að segja að þjóðfélagskerfi
sé sósíalískt ef iðnaður er í samfé-
lagslegri eign (yfirleitt ríkiseign) og
landbúnaður skipulagður í einhvers
konar samyrkju eða stefnir í sam-
yrkju. Jafnframt hefur verið ríkjandi
sú skoðun að „vanþróuð“ þjóðfélög
(þjóðfélög þar sem kapítalískir fram-
leiðsluhættir hafa ekki rutt sér til
rúms í verulegum mæli) geti hafið
sósíalíska þróun eftir að kommúnist-
ar hafa, samfara valdatöku sinni,
framkvæmt svokallaða nýlýðræðis-
byltingu.
Um afstöðu til þessa er, enn sem