Dvöl - 10.01.1901, Blaðsíða 4

2
DYÖL.
Sá, sem er gæddur þessu lunderni með sterkum
viljakrafti í tilbót (with strength of purpose), ber með
sér ómótstæðilegt afl.
Afl til að gera gott.
Afl til að standa á móti illu.
Og afl til að líða og stríða.
Þegar Stefán af Coloma féll í hendur vondra
mótstöðumanna, spurðu þeit' hann í liáði: „Hvar er
nii varnarvirkið þitt?“ „Hérna", svaraði hann
djarfmannlega, og lagði hendina á lijartað.
Það er einmitt í óhamingjunni að innræti hins
frómlynda (upright) skín i allri sinni Ijómadýrð og
þogar alt annað bregst, stólar hann upp á sinn góða
málsstað (integrity and currage).
í þeirri nafnkunnu orustu við Thermopyle veittu
300 Spartverjar óvinahernum svo öfluga mótspyrnu,
að þei'r urðu að hverfa frá í 3 daga, þar til þeirsvik-
ust að baki þoirra og feldu þá alla við góðan orðstýr.
Staðfesta (strength of character) kernur af viJja-
krafti og sjáifsafneitun, og þarf sömuleiðis tvent til
tilveru sinnar, öflugar tilfinningar og öflugt vald yflir
þeim; en á þessu villumst vér oft hrapallega, vér tök-
um oft sterkar tilflnningar fyrir sterkan vilja. Pann
mann, sem með augnatilliti einu getur hrætt börnin
og vinnufólkið, af því hann vill láta lilýða sér í öllu,
köllum vór viljasterkann, en sannleikurinn er sá, að
hann í raun og veru er þreklaus; það er ástríða hans
sem er sterk, en hann sjálfur undir valdi hennar er
þreklaus. Þrek mannsins á að virðast eftir þvi hvað
öflugar þær geðshræringar eru, sem hann sigrar, cn
ekki eftir afli þeirra, sem sigra hann.
Af þessu dæmi má sjá, að stilling er mjög oft
áreiðanlegasti ávöxtur sannarlegs þreklyndis.
Höfum vór aldrei séð mann, sem orðið hefir fyiir
særandi smánaryrðum, að eins fölna við, en svara síð-
an með fullkominni rósemi? Pað er andlega sterkur
maður (spiritually strong). ■
Eða höfum vór aldrei séð angistarþrunginn mann
hafa svo mikið vald yfir tilfinningum sínum, að hann
hefir staðið uppréttur þrátt fyrir það. Eða höfum vér
ekki séð einn og annan bera þungan heimiliskross von-
lausan um að honum verði af sér létt, og bera samt
sem áður harm sinn í hljóði. Petta er styrkleiki.
Eða þann, sem hefir næmt og reiðigjarnt skapferli, þola
sárgrætilegustu ertingar og sitja ekki einungis á geði
sínu, heldur umbera og fyrirgefa það. Þetta eru sterku
mennirnir, þetta eru andlegu hetjurnar (these are the
strong men, the spiritual heroes). (Eramli.)
þyðing yfir varnarræðu Sókratesar
eftir Plato.
I.
Hvernig yður, þér Aþonuborgarmenn, hafi orðið
við ræðu ákærenda minna veit óg ekki, en það vant-
aði enda lítið á, að óg sjálfur gleymdi sjálfum mér við
ræðu þeirra, svo sæmilega töluðu þeir; eg þó hafa
þeir, að kalla má, eigi talað eitt einasta orð satt; on
mest gekk eitt yfir mig af því mörgu, sem þeir skrökv-
uðu, er þeir sögðu, að þér ættuð að vara yður að
þér yrðuð eigi á tálar dregnir af mór, af því ég væri
skæður ræðumaður. Að þeir skyldu eigi skammast
sín, þar sem ég þegar í verkinu mun reka það ofan í
þá aftur, er það sýnir sig, að ég er alls eigi skæður
ræðumaður. Þetta þótti mór blygðunarlausast af
þeim, nema svo só, að þeir kalli það skæðan ræðu-
mann, sem satt segir, þvi ef þér segið þetta, mundi
ég kannast við að ég sé ræðumaður, einungis ekki
uppá þeirra vísu. Pessir menn hafa nú, sem ég segi,
svo gott sem ekkert talað satt, en þér skuiuð hjá
mér heyra allan sannleik; og þá reyndar, við Seiv,
þér Aþenuborgarmenn, ekki fagurorðaðar ræður eins
og þessara mauna, með setningum og nöfnum eða
skreyttar ræður heldur inunuð þór heyra af handahófi
talað, með þeim nöfnum, sam fyrst verða fyrir; því
óg treysti því, að það, sem ég segi, verði satt og rétt
og enginn ykkar skal við öðru búast. Það mundi
vist heklur eigi skarta vel á mér, góðir rnenn, á
þessum aldri, að koma fram fyrir yður sem ungmenni
með lystilega íagaða ræðu. Og þess bið ég yður,
lengstra orða, þór Aþenuborgarmenn, að ef þér lieyrið
mig færa fram vörm mina með sörnu ræðuaðferð, sem
óg var vanur að viðhafa á torginu, við víxlaraborðin
þar, serrr margir yðar heyr-ðu til og svo annarstaðar,
að þér eigi fallið í stafi eðageriðháreystiþesslrlutarvegna.
Svo er nofnilega mál með vexti,- að það er nú í fyrsta
sinn, sem óg geng upp í rótt, maður, sem er konrinn
yfir sjötugt. Ég er þvi alveg framandi fyrir því
orðlagi, sem hór tíðkast. Eins og þór nú, ef ég í
rauri og veru væri framandi, mundið vorkenna mér,
þó ég talaði á þann hátt og nreð þeirri málýsku, sem
ég hefi uppalist við, eins beiðist óg nú þess af yður
— og að því er mér virðist er það sanngjörn beiðni —
að þér lofið ræðuaðferð minni að lialda sér. Hún
kann ef til vill að vera betri og ef til vill að vera
lakari, en lítið einmitt á þetta og gefið því gætur, hvort
það, sem ég segi sé rétt eða eigi, því í þessu er dyggð
dómarans fólgin, en ræðumannsins að tala satt.
II.
Fyrst ber mér þá, Aþenuborgarmenn, að færa
fram vörn móti því fyrsta, sem mér að sönnu hefir
veríð gefið að sök, og móti hinu siðara og hinum
síðari, því margir hafa orðið til þess að sakbera mig
við yður og það fyrir löngu og nú þegar um margra
ára tíma, og hafa þeir ekkert sagt satt. En hinir,
góðu menn, eru hættulegri, sem hafa náð í marga af
yður frá því þér voruð börn, og fengið ykkur á sitt
mál, og ákært mig meira og það fyrir nokkuð, sem
engin hæfa er fyrir. Að Sókrates nokkur sé til, vitur
maður, sem rannsakar hið himneska og hefir grensl-
ast eftir öllu því, sem er undir jörðunni og sem snýr
verri málstað í betri, þessir, þér Aþenuborgarmonn, sem
hafa útbreitt þenna orðróm, eru hinir liáskalegustu
ákærendur mínir, því þeir sem á þá hlýða, halda að
þeir som grenslast eftir þessu, trúi ekki heldur á guð.
Þarnæst eru þessir ákærendur margir og hafa þegar
ákært mig i langan tíma. Enn fremur hafa þeir talað
til yðar á þoim aldri, þegar þór voruð trúgjarnastir,
þegar þér nfl. voruð drengir og nokkrir yðar enda
stálpaðir yngismenn, og hafa þeir með öllu ákært í
auðri sök, þar som enginn var til að halda uppi mál-
Vörn. (Pramh.)