Iðnneminn - 01.09.1950, Page 12

fyrsta flokks benzín jafnast á
við 100 octane benzín.
Til þess að skýra þennan
aukna kraft, verðum við að
muna að framfarir á sviði sjálf-
hreyfivéla síðastliðin 25 ár hafa
að miklu leyti stafað af auknum
cylinder-þrýstingi, og af því að
tekið hefur verið í notkun elds-
neyti, sem nauðsynlegt hefur
verið til að mæta nýjum fram-
förum og kröfum. Því hærra sem
stimpillinn kemst, og því nær
toppi cylindersins, því þéttar
þrýstir hann eldsneytinu út,
áður en kveiking skeður, og því
meiri er kraftur sá, sem kemur
á stimpilinn á niðurleið frá
heitu gasinu, sem er í útþennslu.
Allur viðbótarkraftur við þrýst-
inginn á inngjöfinni eykur
bakslagið um ca; 400 prósent.
Því hærra sem stimpillinn fer,
er hægt að nota aflsaukning-
una, til þess að ná meiri hraða,
betri benzíngjöf eða lengri vega-
lengd pr. gallon.
En það er takmarkið að
sprengingin verði sem öflugust,
„dynkir“ eða „detonation“ eins
og vélfræðingar kalla það. Þeg-
ar hreyfill gengur eða vinnur
reglulega, þá breiðist eldurinn,
sem kertin koma af stað, jafnt
yfir sprengj urúmið og dregur
fullan kraft frá hinu brennandi
eldsneyti. „Dynkir" verða þegar
hluti af eldsneytisgjöfinni
verður i andstöðu og brennur
áður en loginn nær til hans.
Berst hreyfillinn þá við sjálfan
sig, ef svo má að orði komast,
og minnkar það kraftinn til
hjólanna. Sumt eldsneyti þolir
meiri þrýsting en aðrar tegund-
ir, án þess að til dynkja komi,
og olíuhreinsunarstöðvar hafa
eytt miklum fjárhæðum í það,
að breyta molekúlsviði benzíns
með því að skapa „há-octane“-
benzín eða eldsneyti. Það er að
segja eldsneyti, sem brennur
jafnt undir miklum þrýstingi.
Önnur leið, til þess að „kon-
trolera" sprenginguna er sú, að
bæta einhverju í benzínið. —
Bandarískur efnafræðingur,
Thomas Midgley, gerði árið 1922,
þá þýðingarmiklu uppgötvun,
að tetra-ethyl-blý mætti nota til
þessa. Hann sýndi fram á, að
nokkrir dropar af því í klút, sem
haldið var við inntakið á vél,
sem gekk með „dynkjum“ —
gerði það að verkum, að hávað-
inn hætti. Síðan þetta skeði hef-
ir þessi uppgötvun Dr. Midgley’s
aukið biljónir hestafla á ári við
samanlagðan kraft bifreiða- og
flugvéla-hreyfla. Notkun þess í
sambandi við flugvélahreyfla í
síðustu styrjöld var geysi þýð-
ingarmikil.
Dr. Midgley var vanur að
segja sögu af erni, sem sló öll
hæðarmet. En þegar hann var
kominn eins hátt og hann
komst, flaug upp smáfugl, sem
setið hafði á baki arnarins, og
komst þannig nokkrum fetum
hærra. Það sem Midgley vildi
sýna fram á var, að blý getur
aukið nokkrum „octanes" við
beztu benzín-tegundir. En nú
hefur litli fuglinn farið eins
hátt og hann kemst. Þar sem
áhættan er mikil, að eldsneytið
bíði tjón, er aðeins vogandi, að
bæta þrem kúbiksentimetrum af
blýi við hvert gallon af elds-
neyti. Ef mikið meira af blýi er
sett saman við, myndi það auka
úrgangsefni frá hreyflinum, sem
ávallt hefur verið ókostur, —
þótt í smáum stíl sé, við þessa
kostamiklu aukningar-aðferð.
Það er hægt að bæta öðru við,
til þess að fullkomna eldsneyt-
ið. Fugl nr. 3 getur lyft sér frá
baki smáfuglsins, og bætt hæð-
armetið ennþá um nokkur fet.
Sú hugmynd, að nota vatns-
inngjöf eða gufu, til þess að
létta á vél, sem erfiðar, og auka
þannig aflið, er að minnsta kosti
hálfrar aldar gömul. Hún bygg-
ist á því, að menn hafa veitt því
athygli, að vélar virðast vinna
betur þegar veður er vott eða
gufu-mettað.
Donat Banki, vélfræðingur í
Budapest, gerði tilraunir með
vatns-inngjöf árið 1898, og
það með jákvæðum árangri. Ár-
ið 1897 er til „þunga-olíu“-
hreyfill, sem nú er geymdur á
„Stevens Institute of Techno-
logy“ í New Jersey-ríki með gufu
inngjöf, og áhald fyrir vatns-
gjöf fannst undir vélhlífinni á
gömlum Austinbíl frá 1907
(framleiddur í Bretlandi).
Óteljandi eru þeir, sem hafa
fest vatnssprautur við blönd-
unginn í landbúnaðar-„traktor-
um,“ vörubílum og öðrum vél-
um. Mörg þeirra áhalda, sem á
markaðinn hafa komið, hafa
samt sem áður verið meira og
minna tilgangslaus.
Það er engum efa undirorpið,
að eingöngu vatn, getur komið í
veg fyrir „dynki“ og minnkað
„Carben“ eða sót úrgangsefni,
en sérfræðingar halda því fram,
10
IÐNNEMINN