Vikan - 28.04.1955, Page 15

r
Framhcild af bls. 3.
„Svo já?“ Liðsforingjarnii-
létu í ljós mikinn áhuga. „Það
væri gaman að hitta hana og
heyra hana sjálfa segja frá
reynslu sinni. Hvernig henni
líkar þetta líf og þar fram eft-
ir götunum. Það er alltaf lær-
dómsríkast að tala við þá, sem
sjálfir hafa reynt hlutina.
Ég jánkaði því. „En dóttir
mín er því miður í Skotlandi,"
bætti ég við.
Skömmu seinna lögðum við
af stað til bækistöðva Banda-
ríkjamannanna. Við urðum að
aka mjög hægt vegna myrkr-
unarinnar. Það var niðaþoka
ofan á allt annað.
Allt í einu kvað við mikill
brestur og litli fólksbíllinn okk-
ar tók undir sig stökk, eins
og stígvélaður risi hefði spark-
að í hann. Stökkið endaði hálfa
leið uppi í Ijósastaur.
Við skriðum út úr brakinu
og foringi Bandaríkjamann-
anna vatt sér að bílstjóra stóra
herflutningabílsins, sem hafði
ekið aftan á okkur. Gleraugu
Bandaríkjamannsins höfðu
brotnað, frakkinn hans var
rifinn upp eftir bakinu endi-
löngu og viskýpelinn, sem hann
hafði borið í rassvasanum, var
brotinn. Það er því ekki að
furða, þó hann væri svolítið
sár.
Hann var að spyrja bílstjóra
herflutningabílsins, hvort hann
væri blindur eða hvað, þegar
allt í einu sljákaði í honum og
hann hvislaði hálf skömmustu-
lega: „Nei, þetta er þá ein af
þessum blessuðum stúlkum."
Ég skygndist inn í bílinn og
rak upp stór augu.
„Þú hérna!“ stamaði ég.
„Já, ég var að koma að
norðan, og hvern sjálfan þrem-
ilinn ertu eiginlega að gera
með mönnum, sem hafa ekki
einu sinni vit á því að keyra
réttu megin á götunni í þessu
óláns myrkri. Ertu fullur eða
hvað ?“ '
Ég, hershöfðinginn í her
hans hátignar Bretakonungs,
sneri mér að fulltrúum hins
volduga bandaríska lýðveldis
og kynnti óbreytta dátann,
sem þeir hafa vafalaust ver-
ið orðnir sannfærðir um, að
væri óprúttnasti, siðlausasti
og gerspilltasti dátinn í öllum
herjum bandamanna:
„Herrar minir! Dóttir mín.“
— John Barney
Svissnesk
Fermingarúr
í miklu úrvali
— Tissot — Roamer — Nivada —
— Rencie — Certina —
VATNSHELD — HÖGGHELD
í stáli, gulli og gullpletti.
Verzlið þar sem úrvalið er miJcið og verðið lágt.
Sendum gegn póstkröfu um land allt.
KORNELÍUS JÓNSSON úrsmiður
Skólavörðustíg 8
ÚR OG LISTMUNIR
Austurstrœti 17 (gengið inn Kolasund)
morgni til átta um kvöld; leyfið henni
hvorki að hreyfa sig né mæla orð allan
þennan tíma; látið hana enga vitneskju
hafa um það, sem gerist utan hælisveggj-
anna; skammtið henni óætan mat og beit-
i'ð hana járnaga; og sjáið svo til, hversu
lengi henni tekst að halda sönsum. Af mér
er það að segja, að ég hefði orðið bandóð á
tveimur mánuðum í mesta lagi.“
Nellie varð á fáeinum vikum ein víð-
kunnasta kona Bandaríkjanna. Pulitzer
gaf henni lausan tauminn, sagði henni að
skrifa um það sem henni sýndist og þeg-
ar henni sýndist. Hún greip tækifærið
tveim höndurn. Hún beitti hvað eftir ann-
að sama bragðinu sem á geðveikrahæl-
inu: brá sér í gerfi, sem hæfði rannsókn-
arefni hennar. Hún komst á snoðir um,
að svokallaðar vinnumiðlunarskrifstofur í
einkaeign í New York voru sumar hverj-
ar beinlínis starfræktar í því augnamiði
að koma saklausum ungum stúlkum út á
braut vændiskonunnar. Til þess að fletta
ofan af þessum ófögnuði, brá Nellie sér í
vinnukonugerfi, heimsótti vinnumiðlunar-
skrifstofurnar, kvaðst vera atvinnulaus
— og kom upp um svikin í ítarlegum
greinaflokki.
Verksmiðjustúlka gerðist hún líka um
skeið, til þess að kynnast af eigin raun
hinum aumu kjörum verkakvenna í New
York. Síðan komu greinar hennar um
þetta, greinar, sem ekki einasta vöktu
feiknmikla athygli, heldur vöktu menn til
umhugsunar um þessi mál.
Það mætti halda þessari upptalningu
áfram endalaust. Nellie gerðist dansstúlka
í veitingahúsi, til þess að kynnast þeirri
hlið tilverunnar. Hún dvaldist ein um nótt
í húsi, sem frægt var orðið fyrir drauga-
gang. Hún ferðaðist þvert og endilangt
um Bandaríkin og átti viðtöl við fræga
menn og fátæklinga. Hún varð vinur og
trúnaðarmaður milljónamæringa, verk-
smiðjueigenda, verkalýðsforingja, leikara,
verkamanna og verkakvenna. Theodor
Roosevelt forseti var meðal aðdáenda
hennar — og Buffalo Bill! Nokkrar kon-
ur í vandræðum í einu af fátækrahverf-
unum í New York tóku sig til og skrif-
uðu The WorlcL: ,,í guðanna bænum send-
ið Nellie Bly okkur til hjálpar. Henni er
ekkert ómögulegt!“
En frægasta afrek sitt vann hún árið
1889. Jules Verne hafði þá fyrir nokkrum
árum skrifað bókina Á áttatíu dögum
kringum jörðina. Bókin varð heimsfræg,
þótt menn ættu að vísu í þá daga erfitt
með að trúa því, að það væri hægt að
fara kringum hnöttinn á ekki lengri tíma.
Nú datt Nellie í hug að taka sér fyrir
hendur að sanna, að þetta væri ekki ein-
asta framkvæmanlegt, heldur gæti jafn-
vel kvenmaður komist kringum jörðina
á skemmri tíma. Ritstjóri The World varð
strax feiknhrifinn af hugmyndinni. Að
vísu hafði hann litla trú á því, að Nellie
mundi takast að „slá“ hið ímyndaða
hraðamet franska rithöfundarins. En hann
vissi, að almenningur mundi engu að síð-
ur fylgjast af áhuga með ferð hennar, ef
rétt væri á málum haldið.
Hún lagði af stað í ferðalagið 14. nóv-
ember 1889. Hún hafði nálega engan far-
angur meðferðis. Hún fór með þýzku skipi
til Englands og var komin til London eft-
ir sex daga, og The World tilkynnti les-
endum sínum það með risastórum fyrir-
sögnum. Frá London hélt hún til Frakk-
lands til fundar við Jules Verne og það-
an með járnbrautarlest til Brindisi á
ítalíu. Næsti viðkomustaður var Egypta-
land, þá Ceylon, þá Canton í Kína (þar
sem hún var um jólin) og þá Yokohama
í Japan.
Nellie hafði sett sér það markmið að
ljúka hnattferðinni á 75 dögum. Nú átti
hún 27 daga eftir. Hún tók sér far með
hafskipinu Oceanic. Það fór frá Japan 7.
janúar og kom til San Francisco hinn 21.,
eftir að hafa hreppt versta veður. Þá hófst
járnbrautarferðalag yfir þvera Ameríku,
og má segja, að það hafi verið sannköll-
uð sigurför fyrir hina ungu blaðakonu.
Henni var allsstaðar tekið með kostum og
kynjum.
í New York beið hennar múgur og
margmenni. Þar stóðu menn á brautar-
stöðinni með skeiðklukkur, til þess að
ekki skeikaði um sekúndu, þegar hið ó-
trúlega hraðamet yrði mælt. Þegar lest-
in nam staðar, var klukkan nákvæmlega
51 mínútu yfir þrjú.
„Sigur! Sigur!“ öskruðu tímaverðim-
ir. „Tíminn er sjötíu og tveir dagar, sex
klukkustundir, tíu mínútur og ellefu sek-
úndur!“
Nellie Bly kom mönnum oft á óvart.
En sjaldan mun hún þó hafa komið al-
menningi meira á óvænt en þegar hún 27
ára gömul gekk að eiga 72 ára gamlan
milljónamæring, sem hún hafði kynnst á
járnbrautarferð! Þau lifðu saman í far-
sælu hjónabandi í níu ár, eða unz hann
andaðist árið 1904.
Eftir það gekk á ýmsu fyrir Nellie.
Hún tók að sér stjórn fyrirtækja manns-
ins síns sáluga, en var óheppin .og tapaði
nærri öllum eigum sínum. Svo varð hún
fyrir því óláni að verða innligsa í Aust-
urríki í heimsstyrjöldinni fyrri; hún
mátti nauðug viljug sitja þar um kyrrt
öll stríðsárin.
Þegar til Bandaríkjanna kom, tók hún
hinsvegar að fást við blaðamennsku á
nýjan leik og með góðum árangri. Þó
var ævintýraskeiði lífs hennar lokið. En
blað hennar kvaddi hana með hlýju og
aðdáun, þegar hún lézt 1924, og kallaði
hana réttilega eina slingustu, og tápmestu
blaðakonu veraldar.
15