Vikan - 02.05.1957, Blaðsíða 7

ÆVINTÝRIÐ UM RÍKASTA
PIPARSVEIN VERALDAR
AJÐ var dag einn áriö 1941 sem ungur
kanadiskur jarðfræðingur var að
ganga að bílnum sínum í Tanganyika og
var í heldur þungu skapi.
„Hér eiga þeir að vera,“ tautaði hann
við sjálfan sig og tók um leið eftir því
sér til mikillar skapraimar, að vinstri hjól-
barðinn á bílnum var sprunginn.
John Williamson gretti sig þreytulega,
þurrkaði framan úr sér svitann, saup á
vatnsflöskimni, sem hékk við belti hans,
og kraup að svo búnu hjá hjólinu. Hann
var að skipta um hjólbarða, þegar hann
sá glampa á eitthvað imdir bílnum.
Hann fleygði frá sér verkfærunum,
skreið imdir bílinn og tók upp þennan gljá-
andi stein. Þetta var merkilegt augnablik.
Því að um leið og dr. Williamson snerti
steininn fagra, hafði hann ekki einungis
fundið auðugustu demantanámu veraldar,
... MARGARET fékk annan
heldur gjörbreytt lífi meir en milljón
blökkumanna í Tanganyika.
Þótt Williamson ætti naumast fyrir
málungi matar, seldi hann ekki þennan
fyrsta demant, sem hann fann. Hann
geymdi hann i ákveðnu augnamiði. Það
var ekki fyrr en Elizabeth prinsessa gifti
sig sem hann lét það uppi, hverjum hann
hafði ætlað steininn. Hann gaf prinsess-
unni hann í brúðargjöf og lét hana þar
með njóta þess, hve vingjarnlega hún hafði
heilsað honum í það eina skipti sem hann
hafði komið í Buckinghamhöll. Það var
fyrir styrjöldina, þegar prinsessan, sem
átti eftir að ríkja yfir öllu Bretaveldi, var
barn að aldri.
Árið 1947 fannst alveg óvenjufagiu"
gimsteinn á sömu slóðum. Dr. Williamson
var sýndur steinninn og tók hann þegar
í stað í sína vörslu. Þegar Margaret
prinsessa heimsótti Tanganyika fyrir
skemmstu, gaf hann henni hann.
John Williamson er í dag auðugasti pip-
arsveinn veraldar. Hann fluttist uppruna-
lega til Suður-Rhodesiu til þess að starfa
þar við jarðfræðirannsóknir. Sumarfríum
sínum eyddi hann mestmegnis í ferðalög
um Mið-Afríku, og árið 1934 ferðaðist
hann mikið um hinar gróðurlausu sléttur
Tanganyiku.
Hann hafði mánuð til umráða, og þenn-
an tíma notaði hann til þess að klóra í
sandinn þarna og grjótið. Næsta ár kom
hann aftur. Honum sagði svo hugur, að
einhverstaðar þarna kynni hann að finna
demanta.
En áður en hann hélt leit sinni áfram,
sneri hann sér til yfirvaldanna á staðnum.
„Ég er að leita að gimsteinum í Mwadui
héraði,“ sagði hann, „og ég óska eftir því
að fá námuréttindin þarna.“
Nokknmi vikum seinna voru þrír jarð-
fræðingar gerðir út af örkinni til þess að
ganga úr skugga um, að nýlendustjórnin
væri ekki að hlaupa á sig, ef hún afsalaði
sér námuréttindunum. Þeir komu aftur
með þær upplýsingar, að þarna í brenn-
heitri auðninni leyndust vissulega engir
verðmætir steinar. Afleiðingin var sú, að
umsókn dr. Williamsons var samþykkt og
hann fékk til yfirráða landsvæði, sem var
margfalt stærra en hann hafði beðið um!
Árið 1939 voru peningar hans gjörsam-
lega þrotnir. Þá bauðst indverskur lög-
fræðingur í Nairobi til þess að styrkja
hann f járhagslega.
„Það er bókstaflega smitandi, hve
sterka trú þú hefur á þessu fyrirtæki,“
tjáði lögfræðingurinn Williamson.
Árið 1940 fann hann jarðlög, sem mjög
bentu til þess, að þarna væru demantar.
Öll skilyrði virtust fyrir hendi. Aðeins
eitt vantaði — nefnilega sjálfa demant-
ana.
„Samt hafði ég það á tilfinningunni, að
demantarnir væru alltaf undir fótum mín-
um,“ sagði dr. Williamson mér, þegar ég
bað hann að segja mér sögu sína. „En það
stoðaði lítið. Maður finnur ekki fjársjóð á
mörg þúsund fermílna svæði með því að
klóra í jörðina með skóflu og haka. Jú, ég
fann þess ótal merki, að þarna ættu dem-
antar að vera. En þegar ég reyndi að rekja
slóðina, hvarf hún í sandinn og klappirn-
ar.“
I desember 1940 lá við borð að hann gæf-
ist upp. Hann veiktist, en blökkumennimir
V
ELIZABETH fékk einn...
á staðnum skutu yfir hann skjólshúsi og
hjúkruðu honum. Hann hafði hvað eftir
annað teflt á tæpasta vaðið. Einu sinni
fannst hann nær dauða en lífi af þorsta
sextíu mílur frá næsta vatnsbóli. Það varð
honum til lífs, að ungur svertingi rakst á
hann og gat gefið honum vatn.
Seinna beit grænn mamba snákur hann
í • fótinn en fáar nöðrutegundir í veröld-
inni eru eitraðri. Enn var það svartur mað-
ur, sem bjargaði lífi hans. Hann risti á
fótinn, saug eitrið úr sárinu og bar á það
smyrsl, sem hann bjó til úr trjálaufum.
Williamson gat ekki stigið í fótinn í viku,
en hin skjóta hjálp bjargaði honum frá
bráðum bana.
Þrátt fyrir þetta mótlæti, hélt William-
son áfram leit sinni fram á sumarið 1941.
Það var þá sem hann komst nauðugur
viljugur að þeirri niðurstöðu, að draumur
hans væri — aðeins draumur. Hann var
búinn að leita í sjö ár að demöntum, án
þess að finna einn einasta.
Saga Williamson demantanámanna
hófst daginn sem hann fann steininn und-
ir bílnum. Hann hélt rakleitt til lögfræð-
ingsins vinar síns í Nairobi. Þeir komu sér
saman um að halda fundimun leyndiun.
Það var ekki fyrr en Williamson hafði náð
saman nógu miklu fé til þess að hefja
vinnslu fyrir alvöru að fregnin barst út.
Hann reisti heila borg yfir starfsfólk
sitt. Hann sá því fyrir skólum, sjúkrahúsi,
kvikmyndahúsi, sundlaugmn og ýmsvun
öðrum þægindum. Síðan gerði hann samn-
ing við De Beers, voldugasta gimsteinafyr-
irtæki veraldar, um dreifingu demantanna.
Svo fór þó, að hann varð óánægður með
starfsaðferðir fyrirtækisins og neitaði að
láta það fá steina til sölu.
Forstjórar De Beers minntu hann sam-
stundis á, að samkvæmt samningnum,
mátti hann ekki láta nein önnur fyrirtæki
annast sölu steinanna. Dr. Williamson
ypti öxlum og keypti sér einhver fim af
niðursuðuglösum, og í þessi glös fór hver
einasti steinn, sem kom upp úr námunimi
Framhald á bls. V).
VIKAN
7