Vikan - 19.04.1972, Blaðsíða 9

Þetta hið mikla hús
múrara og steinhöggvaranum,
sem til var í Reykjavík, herra
Sverri Runólfssyni, að taka að
sér þetta byggingarverk. Það
t.ilheyrði þó hans iðn og Sverr-
ir hafði sýnt, að hann var fær
um að byggja slík „múrhús“.
Hann hafði þá sumarið áður
byggt steinhús hlaðið úr ís-
lenzku hraungrýti fyrir Jón
Waage í Stóru-Vogum, .sem var
hið prýðilegasta íbúðarhús og
kostaði þó aðeins 1602 rd eða
2 rd meira en hinn danski
„meistari“ Klein tók fyrir um-
sjón sína á bókhlöðubygging-
unni, sem hann þó aldrei sá.
Vogahúsinu hafði Sverrir sann-
arlega komið upp fyrir svona
lágt verð, en hitt töldu menn
líka víst, að Klein og aðrir
Kaupmannahafnarmeistarar
hefðu orðið að gefast upp við
slíkt og það var einróma álit
allra, sem vit höfðu á, að húsið
í Vogunum eftir Sverri væri
betra og vandaðri bygging en
bókasafnið hans Kleins, sem
kostaði 5 sinnum meira eða
8000 rd.
Sverrir Runólfsson stein-
höggvari var Skaftfellingur að
ætt, frændi Kjarvals listmálara.
Hann hafði lært steinsmíði í
Höfn og var mjög vel að sér í
iðn sinni. Han nvar gáfaður
maður og frumlegur í mörgu,
en alleinkennilegur í ýmsum
háttum. Þegar hann kom heim
frá námi fullnuma, gekk hann
um götur höfuðstaðarins með
stífan flibba og harðan pípu-
hatt. Þetta hneykslaði bæinn
og þótti ekki hæfa honum,
handverksmanninum, heldur
aðeins æðstu embættismönnun-
um og öðrum oddborgurum.
Sverrir var hugkvæmur hug-
sjónamaður, en var félítill alla
æfi og kom því ekki hugsjónum
sínum í framkvæmd. Hann var
líka í ýmsu langt á undan sinni
samtíð. Hann sótti hérna til
dæmis árið 1871 um leyfi til
byggingarnefndar Reykjavíkur
til þess að mega byggja veit-
ingaskála í hólmanum í Reykja-
víkurtjörn og ætlaði að hafa
þar hljóðfæraslátt. Nefndin
neitaði beiðninni, „að svo
stöddu“ af því að ekki væri til
teikning af húsinu, en gaf í skyn
að þegar hún væri til staðar,
væri ekkert til fyrirstöðu. Allt
Reykjavíkurlífið var þá bund-
ið við tjörnina, — skautasvellið
á vetrum, en annars var ætlazt
til að veitingaskálinn væri líka
opin á sumrin og trébrú lögð
út í hólmann frá austurlandinu,
þar sem nú stendur Fríkirkjan.
Úr þessari góðu hugmynd
Sverris varð þó ekkert, aðallega
vegna féleysis hans. Hann
stofnaði líka fyrsta glímufélag-
ið í bænum, og fékk stóran blett
útmældan á Melunum undir
glímuvöll, vestanvert við veg-
inn, þar sem nú er íþróttavöll-
urinn. Þennan blett. lét hann
tyrfa og var glímt þarna í mörg
ár á sumardaginn fyrsta. —
Sverrir byggði fyrstu stein-
brúna hér á landi, yfir lækinn
í Reykjavík árið 1886, og hann
lagfærði ýmsar götur fyrir bæj-
arstjórnina. Hann var merkur
maður og vel að sér í iðn sinni.
Eins og áður getur, var
gremja manna og óánægja mik-
il yfir ráðslagi Kaupmanna-
hafnarstjórnarinnar í okkar
málum á þessum árum, en að-
gjörðir stjórnarinnar í þessu
byggingarmáli hegningarhúss-
ins í Reykjavík urðu þá líka
til þess að rifja upp eidri yfir-
sjónir þeirra dönsku gagnvart
okkur. — Það þótti lengi sann-
mæli um stjórn Dana og alla
forsjá fyrir íslandi, sem segir
í grein hins ódeiga baráttu-
manns og frelsishetju Jóns Guð-
mundssonar ritstjóra Þjóðólfs,
„að hér verði ekki fyrir neinu
séð nema með dönskum augum,
— ekkert hugsað né afráðið
nema eftir danskri hugsun, —
allt með dönsku sniði og eftir
dönskum tillögum framkvæmt".
— En afleiðingarnar séu auð-
sæjar, segir þessi sami heiðurs-
maður.
Dönskum „hugvitsmanni“
hafði verið falið að endurbyggja
dómkirkjuna í Reykjavík árið
1847, og þá var það ráð tekið,
að nota einungis í hana al-
danskt byggingarefni. íslenzk-
an grástein mátti ekki nota þó
að gamla kirkjan hefði verið
byggð úr honum og veggir dug-
að svo vel, að varla var hægt
að brjóta þá niður með beztu
verkfærum, — þá þóknaðist
dönsku stjórninn að flytja hing-
að með ærnum kostnaði dansk-
an múrstein, sem kirkjuvegg-
irnir voru hlaðnir úr, og meira
að segja lét stjórnin flytja hing-
að heilan skipsfarm af dönskum
sandi til þess að blanda með
sementið og kalkið. Það rak
reyndar alla Reykvíkinga í
rogastanz þegar farið var að
Framhald á bls. 46.
16. TBL. VIKAN 9