Vikan - 21.03.1974, Qupperneq 28

MEÐ HVERT ORÐ LEIK-
ARANNAÁ VÖRUNUM
Þegar við höfum notið góðrar stundar i
leikhúsi og klöppum leikurunum lof i lófa
að lokinni sýningu, hættir okkur stundum
til að gleyma öllum þeim öðrum, sem að
sýningunni standa og eiga umtalsverðan
þátt i, hvernig til hefur tekizt. Leikmuna-
verðir gæta þess að hver hlutur sé á sin-
um stað, þar sem leikararnir þurfa að
nota hann, ljósamenn stjóma hárfinum
litbrigðum ljósgeislanna, saumakonur
eiga heiðurinn af fallegum leikbúning-
um, smiðir smíðuðu leikmyndina og á-
fram mætti telja. Leikhúsið getur ekki
verið án þessa kunnáttufólks frekar en
leikaranna, þó að þess sé sjaldnar getið
og nöfn þess skráð smáu letri i leikskrár,
ef þess þá er á annað borð getið þar.
Til að mynda eru ekki ýkja mörg ár
siðan farið var að nefna hvíslarann i leik-
skrám, og það þó hann gegni mjög þýð-
ingarmiklu hlutverki, einkum við undir-
búning sýninga, þvi meðan leikararnir
em ekki ömggir á textanum, sem þeir
eiga að fara með, þarf hvislarinn jafnvel
að hvisla öllu leikritinu.
Okkur kom í hug, hvort ekki gæti verið
nógu gaman að sjá framan i fáeina hvisl-
ara, og fórum þess á leit við þær þrjár
konur, sem verið hafa aðalhvislarar
Þjóðleikhússins siðan það tók til starfa,
að þær ræddu við okkur. Misjafnlega gekk
að draga þaar fram i dagsljósið, en hafð-
ist þó. Og hér fer á eftir það, sem þær
Margrét Sigurðardóttir, Þorbjörg
Björnsdóttir og Auður Guðmundsdóttir
höfðu að segja um starf sitt í leikhúsinu.
Það kom fyrir að þagga
þurfti niður i smiðunum.
Nánast var þaö fyrir tilviljun,
að Margrét Sigurðardóttir hóf
hvislarastörf hjá Leikfélagi
Reykjavikur árið 1942. Einn
leikara félagsins hafði farið þess
á leit við systur Margrétar, að
hún tæki starfið að sér, en hún
hafði ekki hug á þvi og visaði á
Margréti.
- betta bar svo brátt að, að
enginn timi var til umhugsunar,
enda vissi ég ekkert hvað ég var
að taka að mér. ,,bú færð 25
krónur lyrir kvöldið", sagði
systir min i simann, en þú
verður að vera komin ofani Iðnó
klukkan li i kvöld.” Annaðhvort
var að hrökkva eða stökkva. Eg
stökk. En þegar ég var farin að
hvisla. kom á dáginn, að þesar 25
krónur voru ekki greiddar nema
fyrir sýningar. Fyrir æfjngar var
ekki greitt fyrr en bjóðleikhúsið
tók'til starfa. Ég auðgaðist þvi
ekki fjárhagslega á hvisling-
unum, en mér leið strax vel i
þessu starfi og ánægja er lika
nokkurs virði, svo ég setti fjár-
hagshliðina aldrei fyrir mig.
— Hvert var fyrsta leikritið,
sem þú hvislaðir i?
— Það var ,,Hedda Gabler”,
sem Gerd Grieg setti þá á svið og
lék sjálf Heddu.
— Andinn hefur verið góður i
Iðnó?
— Já, árin þar eru ógleyman-
leg. Starfsgleðin og vilji allra til
að gera sitt bezta urðu til þess að
ótrúlega góður árangur náðist,
þrátt fyrir ýmsa erfiðleika. Allir,
sem i leikhúsinu störfuðu, unnu
fullan vinnudag annars staðar, og
æfingar fóru flestar fram á
kvöldin og nóttinni. Þar á ofan
var Leikfélagið oft i miklu hús-
næðishraki, þvi að ekki var alltaf
hægt að fá sviðið i Iðnó til æfinga,
vegna annarrar starfsemi, sem
þá var rekin þar. Þá var leitað
hingað og þangað út um bæ,
stundum heim i stofú til leikstjór-
ans. Einhvern tima man ég eftir
æfingu i kjallaranum á Nýja —
Garði, sem stóð eitthvað fram
eftir nóttu. Þá var Vatnsmýrin
enn ekki öll komin undir malbik
og menningarhallir — svo við
ösluðum bara stytztu leið hver til
sins heima fegin að komast i
háttinn og sakaði ekki þó sullaðist
Margrét Sigurðardóttir
upp lyrir skóvörpm. Þetta
var svo viðkunnanleg mýri
Varstu taugaóstyrk á
sýningunum?
A frumsýningunum held ég,
að taugar allra titri, ep að henni
lokinni er eins og hlutverk
hvislarans sé úr sögunni og ólik-
legt er að nokkur þurfi framar á
'hjálp h^-ns að halda i þvi
stykkinu. Samt verður hann að
hafa hvert einasta orð allra leik-
aranna tilbúið á tungunni, ef á
þarf að halda. Þá kemur til kasta
samvizkuseminnar.
Og hún hefur dugað þér vel?
Nú slóstú mér illa við. Hún
bilaði nefnilega einu sinni eða að
minnsta kosti dugði hún mér ekki.
..Orðið” eftir Kaj Munk var með
fyrstu leikritunum, sem ég
hvislaði i. Þar kemur fyrir
háalvarlegt atriði, þar sem
Brynjólfur Jóhannesson flutti lik-
ræðu yfir Arndisi Björnsdóttur, er
blasti við áhorfendum i opinni
kistunni með hvitan klút yfir and-
litinu. Allt i einu finn ég, að
Brynjólf vantar orð i ræðuna, en
þá er það bara ég sem bregzt, finn
ekki þetta eina orð, hvernig sem
ég leita um alla blaðsiðuna. Við
þetta féll mér allur ketill i eld og
hugsaói nú um það eitt að forða
mér frá þessari skömm með þvi
að hlaupa út — það var stutt i
Tjörnina — en einhver tók
28 VIKAN 12. TBL.