Vikan - 18.07.1974, Síða 6

FJÓRIR LEIKIR,
SEM
ENGRA
LEIKFANGA ER
ÞÖRF VIÐ:
Eigin bernska er langt að baki.
Þess vegna eiga flestir fullorðnir
erfitt með að setja sig inn I leik
fjögía ára barns og það verður til
þess, að margir foreldrar nú á
timum "leggja allt kapp á að
kaupa enn einn leikfangabil eða
brúðu. Hugsið ykkur um: Áttuð
þið sjálf nokkurn tima jafnmörg
leikföng og barnið ykkar á?
Areiðanlega ékki. Og þið voruð
samt ekkert öánægðari. Og
ástæðan er sú, að börn lifa i
leyndardómsfullum töfraheimi.
Imyndunarafl þeirra á sér engin
takmörk. Nokkur pappaspjöld
nægja. oft til þess að barnið er
hamingjusamt stundum saman.
Or pappaspjöldunum gerir það,
hvað sem þvi detjur i hug: lands-
lag, vörubil eða kastala. Börn
lifga dauða hluti við og tala við
málleysingja. Með augunum ein-
um saman mála þau allt mögu-
legt á hvitan vegg og þau koma
auga á margt, sem hinum full-
orðnu er ósýnilegt. Þessir hæfi-
leikar barnanna stafa af sköpun-
argleðinni, dýrmætu afli, sem ber
aö virða og þroska.
Þegar barnið þitt langar til að
leika sér, sæktu þá ekki
strax púsluspilið upp i skáp, held-
ur settu þig einfaldlega inn i
töfraheiminá, sem barnið þitt lifir
i. Það er alls ekki^erfitt. Til þess
þarf ekki annað en innlifun og
bllðu. Hér eru fáeinir leikir, sem
þú hefur áreiðanlega mjög gam-
an af þvi að leika við barnið þitt:
Ljónaleikur:
Barnið þitt er Ijónið Simba. Þú
ert ljónatemjarinn. Þú reynir að
reka ljónið inn i búrið sitt (undir
borðið) • Ljónið leikur listir og
stekkur upp á stól. Fyrtr það fær
það kjötbita (kex). Vitaskuld er
Simba mjög sterkt ljón og miklu
sterkara en ljónatemjarinn.
Búðarleikur:
Barnið þitt er kaupmaðurinn og
þú ert viðskiptavinurinn (eða öf-
ugt). Allt, sem þú ætlar að kaupa,
réttir barnið þér' með látbragði
og þú borgar með ósýnilegum pen
ingum. Þú berð það úpp á kaup-
manninn, að hann hafi selt þér
skemmda tómata. Hann reiðist
og rekur þig út úr verzluninni.
Skipsleikur:
Barnið þitt er skipstjórinn. Þú
ert fyrsti stýrimaður. Stofan er
stórt farþegaskip, sófinn er brúin
og sjónvarpstækið er radarinn.
Sjórinn er úfinn og ólag riður
'hvað eftir annað yfir skipiö. Þið
lendiö i stormi og bíöið skipbrot.
Þið náið landi (næsta herbergi) á
sundi. Það er eyja og þið verðið
að bjarga ykkur eins og Robinson
Crusoe
Dvergaleikur:
Barnið þitt er dver gakonungur-
inn og þú ert hirðsiðameistarinn
eða fyrsta hirðmey. Konungurinn
er heiðraður með þvi að blóm-
sveigur er lagður um axlir hon-
um. Og á eftir gengur hann um
konungsrikið og er hylltur.
Leiki af þessu tagi (vafalaust
detta ykkur i hug margir fleiri)
getur barnið ykkar dundað við
dögum saman án þess að það
verði leitt á þeim. Og þau hafa
miklu meira yndi af þvi að þið
leikið ykkur við þau á þennan hátt
heldur en ef þið takið alltaf kubb-
ana með ólund og byggið úr þeim
eða lesið sama ævintýrið aftur og
aftur. Þið komist nær hjarta
barna ykkar með þvi að láta
imyndunaraflið ráða i leikjum
ykkar við þau.
LEIKUR ER
ALLTAF
JAFNFRAMT
NAM — EN
NAMSTÆKI ERLT
EKKI ALLTAF
LEIKFÖNG.
Námsleikföng og þroskaleik-
föng hafa verið mikið i tizku und-
anfarin ár. Og leikfangaframleið-
endur hafa ekki látið sitt eftir
liggja. Þeir eiga ekki hvað
minnstan þátt i þvi, 'að leikföng
eru nú tekin mun alvarlegar en
gert hefur verið til þessa. En
þetta hefur einnig haft misskiln-
ing og rangtúlkun i för með sér.
Leikfangarannsóknir hafa und-
antekningarlaust leitt i ljós, að
allir leikir hafa meiri og minni
áhrif á mótun barna. Leikur er
alltaf jafnframt nám. Til að
mynda lærir barn að tjá tilfinn-
ingar sinar og hugsanir, þegar
það leikur sér að brúðunni sinni.
Þó dettur engum i hug að halda
þvi fram, að brúða sé námsleik-
fang.
Og öfugt: Gefin hafa verið út
spil, sem áttu að hjálpa börnum
að skilja undirstöðuatriði
mengjafræðinnar. En það er alls
ekki vist, að barnið leiki sér að
þessum spilum eins og framleið-
andinn ætlaðist til. Það byggir
spilaborgir úr spilunum og blæs
þeim jafnóðum um koll. Náms-
takmarkið næst þess vegna ekki.
En barnið leikur sér þó að spilun-
um og hefur gaman af þeim.
Barn leikur sér aldrei með það i
huga að læra. En það kemst ekki
hjá þvi að læra margt af leiknum.
En sá sem til dæmis lærir að lesa
með lestrarleikföngum, leikur sér
ekki. Hann lærir að lesa, vegna
þéss að hann ætlar að læra að
lesa. Og þá eru lestrarleikföng
ekki leikföng heldur verkfæri.
Foréldrar ættu að leitast við að
hjálpa börnum sinum að greina á
milli leikja og meðvitaðs náms.
Með þeim hætti einum læra börn
að vinna á réttan hátt og leika sér
á réttan hátt. Og með þessu er
ekki sagt, að vinna geti ekki haft
jafnmikla ánægju i för með sér og
leikur.
j<<■ • N 29. T»'