Vikan - 16.11.1939, Blaðsíða 5

Nr. 46, 1939
VIKAN
5
ÍSLENZKIR ÁHRIFAMENN:
Maðurinn, sem varðveitir
flest leyndarmálin.
Samtal við Pétur Halldórsson, borgarstjóra.
t rómantískum frásögnum um látna
* söngvara eða Ijóðskáld, er þess stund-
um getið til að árétta ágæti þeirra, að þeir
hafi sungið sig inn í hug og hjarta sam-
tíðar sinnar eða þess fólks, er þeir áttu
samleið með. En það er eftirtektarvert, að
þegar getið er hæfileika stjórnmálamanna
og mannkosta þeirra, sem forystu hafa í
þjóðmálum, hve söngs og Ijóða er þar
sjaldan getið. Er við lítum yfir þann hóp
manna, sem nú ráða landsmálum Islend-
inga og skyggnumst eftir listrænu at-
gervi þeirra, er nú skipa öndvegissessa,
verða fyrir okkur margir gáfaðir menn,
sumir lærðir menn og vísindaiðkendur,
margir vel ritfærir menn og góðir hagyrð-
ingar, en næsta fáir, er bera neista listar-
innar í brjósti. Tveir menn eru það þó, er
nú ber hátt á hinu pólitíska leiti, sem þjóðin
kynntist fyrst sem góðum söngmönnum,
en það eru þeir Árni frá Múla og Pétur
Halldórsson, borgarstjóri.
Á fyrstu árum þessarar aldar var kvart-
ettinn ,,Fóstbræður“ sá þáttur í skemmt-
analífi Reykvíkinga, sem áreiðanlega
naut mestra vinsælda. En þann kvartett
skipuðu Einar Viðar, bræðurnir, Jón og
Pétur Halldórssynir, og Viggó Bjömsson.
Söng Pétur þar bassa, og minnast margir,
rosknir Reykvíkingar þess enn þann dag
.. \;v
% 4, •' *l. • ' ■••*•
fp - tf' ! ■
h g
t
A h f ■ % /
f ■•■■•*
o
að hefja jákvæða lífsbaráttu á verklegum
og veraldlegum vettvangi, hversu vel sem
þeir syngja og hversu mikið sem þá lang-
ar til að halda áfram að syngja. Sú var
orsökin fyrir því, að „Fóstbræður“ dög-
uðu uppi sem söngmenn, en skaut um leið
upp sem efnilegum starfsmönnum, er þóttu
líklegir til þess að verða til einhvers nýtir.
Einn þeirra keypti litla bókabúð á horn-
inu á Lækjargötu og Austurstræti, er
hann hafði lokið stúdentsprófi og dvalið
árlangt erlendis. Honum vegnaði vel með
verzlun sína og varð vinsæll maður og vin-
margur. Leiðin til framans lá honum opin
og greið göngu. Hann var maðurinn, sem
alltaf vann á. Nú situr hann í öndvegis-
sæti sem borgarstjóri Reykjavíkur og vef-
ur dag hvern um fingur sér örlagaþráð-
um þúsunda manna. Þess vegna bíða ávallt
svo margir eftir að ná tali af honum.
— Fannst yður, að það mundi geta orðið
arðvænlegur atvinnuvegur að reka bóka-
verzlun ?
— Já, ég gerði mér vonir um það. Ann-
ars hefði ég ekki lagt út á þá braut. En
það er meiri vandi en margur hyggur að
velja bækur til handa öðrum. Það er nú
svo um hvert starf, að mestu kostir þess
eru erfiðleikarnir. Og bóksalinn verður,
framar mörgum öðrum, að leggja mikla
alúð og vit í framkvæmdir sín-
ar. Það er ærið verkefni að lesa
Kvartettirm „Fóstbræður" (talið frá vinstri): Viggó Bjöms-
son, Einar Viðar, Jón Halldórsson og Pétur Halldórsson.
í dag, að þeir hafi aldrei heyrt aðra eins
bassarödd. Kvartettinn hélt nokkrar, sjálf-
stæðar söngskemmtanir í gömlu Bárubúð,
og oftast án undirleiks. En jafnvel dáðir
söngvarar heillrar höfuðborgar, geta ekki
sniðgengið þá staðreynd, að líka þeir verða
Pétur Halldórsson.
að jafnmikil bókmenntaþjóð og Islending-
ar hefir nú ekki lengur ráð á að kaupa
bækur. Er það mjög óviðunandi fyrir lestr-
ar- og þekkingarfúst fólk, og ömurlegt
fyrir okkur, sem gerðum okkur bóksöluna
að ævistarfi. En nú verðum við að hugga
okkur við það og lifa í voninni um, að bráð-
um muni rætast úr þessu og að betur muni
skipast þessum málum en á horfir.
— Er reynsla yðar sú, að Reykvíkingar
séu bókhneigðir?
— Já. Og ég þykist hafa reynt, að hér
sé fleira af fólki, sem kostar kapps um að
eignast margar og gagnlegar bækur held-
ur en annars staðar, þar sem ég þekki til.
— Hvernig atvikaðist það, að þér fóruð
að gefa yður að opinberum málum?
— Ég var drifinn til þess og dreginn
nauðugur, viljugur út á hinn hála ís.
— Getið þér ekki verið ánægðir með
störf yðar í þágu Reykjavíkurborgar?
— Nei. Enginn sannur Reykvíkingur
bókaskrár hins enskumælandi getur verið svo bjartsýnn eins og nú er
heims, þó að ekki væri annað. komið málum. En hitt skal koma í ljós,
og velja síðan úr því það brota-i hvenær sem það verður athugað óhlut-
brot, sem bóksala lítillar þjóðar \\ drægt, að stjórn bæjarmálefna Reykjavík-
á hjara veraldar er kleift að ur hefir allt frá stríðslokum 1918 farið
kaupa. Og ekki sízt, ef hann mjög gætilega úr hendi. Og ég er sann-
leggur nokkuð upp úr því að y'.færður um það, að ef bæjarstjórnin hefði
kaupa góðar bækur, bækur, sem mátt ráða högum Reykjavíkur, án íhlut-
geta komið viðskiptavini hans junar stjórnarvalda landsins, mundi f jár-
V hagur borgarinnar og efnahagur borgar-
'búa vera annar og betri en raun er á orð-
< in. Efast ég um, að auðið sé að benda á
‘ bæjarfélag, sem betur og hóflegar var
stjómað á verðbólguárunum og eftir þau.
" — Hver á sök á þeirri dýrtíð, sem nú
er í Reykjavík?
— Hún er til orðin vegna verðfalls ís-
lenzkra peninga, sem bæjarstjórnin og for-
ráðamenn borgarinnar eiga enga sök á.
— Eruð þér því fylgjandi að stöðva
fólksstrauminn til Reykjavíkur með vald-
boði? Framh. á bls. 22.
bæði að gagni og ánægju.
— Hafa ekki verzlunarerfið-
leikar kreppuáranna einnig
drepið á dyr hjá bóksölunum?
— Jú, mjög átakanlega. Það
er napurt að verða að horfa á
tómar hillumar í bókabúðinni
* . i
sinni. Og sennilega er bóksalan einmitt
sú grein verzlunarinnar hér á landi, sem
minnst hefir nú á boðstólum af þeim
vörum, sem hún tók sér fyrir hendur að
selja. Það er nú komið svo, þrátt fyrir all-
ar framfarirnar í andlegu lífi þjóðarinnar,