Vikan - 03.10.1940, Síða 5

VIKAN, nr. 40, 1940
„ÚLFAHÚSIÐ" brennur
og Jack London sér óskadraum
lífs síns hrynja í rústir.
Jack London sleit viðskiptum sínum við
,,Macmillan“-forlagið árið 1912 og
gerði samning við „The Century
Company". En hann var aldrei verulega
ánægður með þau skipti, og nú þegar verið
var að senda út „Bakkus konung“, sem
virtist ætla að verða lang víðlesnasta og
þekktasta bók hans um þriggja ár skeið,
gerði hann margar tilraunir, bæði bréflega
og símleiðis, til að losa sig við „Century“
og hverfa aftur til „Macmillan“.
„Allir forleggjarar eru á einu máli um
það, að yður sé hægðarleikur að láta
„Bakkus konung“ ganga yfir til „Mac-
millan“. Eina ástæðan til þess, að þér viljið
ekki sleppa henni, er sú, að þér hafið von
um að græða drjúgan skilding á henni.
Þér mynduð sjálfsagt fúslega selja sjálf-
an yður og hinn góða orðstír forlags yðar
fyrir 30 silfurpeninga. Gleymið ekki, að ég
er engin blóðsuga, og að þær milljónir
manna, sem lesa „Bakkus konung“, munu
seinna lesa um yður. Bergmálið af því mun
fá yður til að biðja heiminn mörgum sinn-
um um fyrirgefningu, og þegar þér eruð
orðinn að dufti í gröf yðar, mun bergmáhð
í hugum þeirra, sem enn eru ófæddir fá
duft yðar til að skjálfa. Mér væri kært að
sjá yður svara, að þér vilduð heldur vera
karlmenni en blóðsuga .. .“
„Ég hefi brotist í gegnum óteljandi hel-
víti, sem þér og yðar líkar hafið aldrei
látið yður dreyma um, og ég er gæddur
svo takmarkalausri þolinmæði, að það er
langsamlega ofvaxið yðar skilningi. Mér
stendur svo hjartanlega á sama um vel-
ferð sjálfs mín og fjárhagslegan hagnað,
að þið botnið ekkert í því. Ég get litið í
spegil án þess að blygðast mín, og er það
meira en hægt er að segja um yður og
yðar líka ...“
„Ég lít upp í bókahilluna mína, þar sem
þar sem hinar þrjátíu og f jórar bækur eftir
mig standa. Af öllum þessum bókum er
aðeins eitt lélegt bindi — „Hnefaleikarinn
— sem þér hafið gefið út . . .“
„Ég bíð alltaf eftir svari við skeyti mínu
frá 10. maí 1913. Þér hafið nú haft marga
daga til að borða sunnudagsmiðdegisverði
í ástúðlegu skauti heimilisins og mæta þar
vináttu og sanngirni. Getið þér nú ekki líka
verið vingjarnlegur og sanngjarn í minn
garð og gefið mig lausan? Þér vitið, að
það eina, sem ég á hjá forlagi yðar er
„Bakkus konungur". Látið nú þessa fáu
dollara sigla sinn sjó, og látið mig ekki
fara frá yður algerlega rúinn inn að
skinni.“
Þegar „Century" svarar ekki að heldur,
sendir hann þeim í örvæntingu sinni síð-
asta skeytið:
„Ég get vel skilið, að fólk geti reiðst,
en önuglyndi finnst mér svo óumræðilega
frummanneskjulegt fyrirbrigði, minnir mig
svo mjög á heimskt dráttardýr, að ég skil
ekki slíkt geðslag hjá mönnum, sem álíta
sig fylgjast með tímanum og vera sæmi-
lega menntaða."
En þegar „Century“ neitaði loks ein-
dregið að leysa hann frá samningnum,
skrifaði hann: „Ég hefi of oft fengið ráðn-
ingu um dagana til þess að erfa það, þó
að ég verði fyrir nokkrum vandarhögg-
um,“ og upp frá því vann hann í fullri
samvinnu við forlagið. En undir eins og
„Bakkus konungur“ var kominn út, hvarf
hann aftur til „Macmillan“ og hætti sér
aldrei þaðan aftur. Hann viðurkenndi fyrir
Brett, að hann hefði neytt nokkuð rót-
tækra ráða til að losna við samninginn við
„Century".
1 ágúst 1913 var hann búinn að nota
80,000 dollara í „Úlfahúsið“, sem nú var
næstum fullgert. Blöðin fóru hlífðarlaus-
um háðsorðum um jafnaðarmanninn, sem
væri að byggja sér höll, skoðanabræður
hans voru reiðir og fannst hann hafa svik-
ið sig. Hann fullvissaði blaðamennina um
það, að hversu stórt sem „Úlfahúsið“ yrði,
þá væri hann ekki auðvaldssinni, því að
hann byggði fyrir peninga, sem hann hefði
sjálfur unnið sér inn. I hvert skipti, sem
menn töluðu um „Úlfahúsið" sem höll,
svaraði hann, að þessi glæsilegu, kanadisku
rauðtré og þessir rauðu hleðslusteinar
væru hans eign, og ef húsið yrði eitthvað
líkt höllum Cæsars og Justinians, væri það
aðeins skemmtileg tilviljun, sem hann fengi
sem ókeypis uppbót. En þegar einn af
vinum hans sagði við hann, að hann ætti
fallegasta heimilið í Ameríku, vissi hann,
að hann hafði ekki eytt til einskis öllum
þeim miklu peningum og þeirri fyrirhöfn,
sem „Úlfahúsið" hafði kostað hann.
Loksins þann 18. ágúst rann upp sá dag-
ur, þegar húsið var tilbúið til að flytja inn
í það. Verkamennirnir gengu um og söfn-
uðu saman rusli, sem þeir höfðu vætt í
terpentínu og notað til þess að þurrka tré-
þiljurnar með. Morguninn eftir átti hópur
verkamanna að byrja á að flytja búslóð
Jacks og Charmain inn í hið nýja heimili
þeirra. Þetta kvöld unnu Jack og Forni
byggingarmeistari við húsið til klukkan
ellefu. Rétt fyrir tólf vaknaði Forni við
það, að bóndi kom hlaupandi til hans og
5
il kaldra kola
hrópaði: „Forni, það er kviknað í! Úlfa-
húsið stendur í björtu báli!“ Þegar Fomi
kom á vettvang, var húsið eitt eldhaf.
Nokkrum mínútum síðar kom Jack
hlaupandi með flagsandi hárið. Fyrir fram-
an sig sá hann eldhafið bera við himinn;
húsið brann allt til ösku. Ekkert vatn var
%
við hendina. Hann gat ekkert afhafst, stóð
aðeins kyrr, en tárin runnu niður kinnar
hans á meðan hann horfði á óskadraum
lífs síns hrynja í rústir.
Gluggakisturnar brunnu með óeðlilega
bláum loga. Á bak við rauðtrjáastaflann,
sem var allt í kring um húsið, voru háir
viðarhlaðar, sem nota hafði átt í þann
hluta hússins, sem ekki var fullgerður.
Þessi hlaði brann líka, en rauðtrén, sem
voru nýhöggin, brunnu ekki. AJlt benti á
íkveikju. Margir voru ásakaðir um að hafa
kveikt í því — meðal annars í mörgum
nafnlausum bréfum til Jacks. Shepard
mágur hans, sem var í skilnaðarmáli við
Elizu, hafði lent í rifrildi við Jack þá um
daginn; hann var sakaður um íkveikjuna.
Verkamáður, sem Jack hafði rekið, af því
að hann hafði barið konuna sína, var einnig
grunaður. Ráðsmaðurinn var grunaður,
Forni var grunaður, afbrýðisamir jafnað-
armenn voru grunaðir og hinir og þessir
flakkarar voru grunaðir. Forni heldur, að
eldurinn hafi myndazt við sjálfsíkveikju;
að kviknað hafi í ruslinu með terpentín-
unni, sem notuð hafði verið til að þurrka
þiljurnar með. En það var samt ekki næg
skýring á því, að húsið skyldi brenna allt
til kaldra kola.
Jack var sannfærður um, að kveikt hefði
verið í húsinu, ef ekki af mannahöndum,
þá af forsjóninni, sem ekki vildi láta hann
njóta ávaxtanna af vinnu sinni, og sem
ekki áleit það rétt, að jafnaðarmaður
byggi í höll. Aðeins tvisvar hrutu honum
orð af vörum alla þessa löngu, þungbæru
nótt. Þegar eldtungurnar teygðu sig hæst,
tautaði hann: „Ég vil heldur vera maður-
inn, sem á húsið, en sá, sem kveikti í því.“
í dögun, þegar ekkert stóð eftir nema
steinveggirnir, sem átt höfðu að standa í
aldaraðir, sagði hann rólega: „Forni, á
morgun byrjum við á að byggja upp aft-
ur.“
En „Úlfahúsið" reis aldrei upp að nýju.
Það hafði eitthvað brunnið til ösku í hjarta
hans þessa örlagaþungu nótt.
1 f jóra daga lá hann í rúminu úti á yfir-
byggðum svölunum með útsýni yfir hinn
frjósama garð og barðist við örvænting-
una, sem sífellt nagaði í brjósti hans. Það
var ekki aðeins eyðilegging hússins, sem
lagðist svo þungt á hann; traust hans til
mannanna hafði beðið alvarlegan hnekki.
Augu hans höfðu allt í einu opnast fyrir
ýmsu, sem honum hafði áður verið hulið,
eða sem hann hafði talið til þýðingarlausra