Vikan - 31.07.1941, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 31, 1941
3
Gilli Gúmm.
Framhald af fyrstu síðu.
Fyrstu kennsluna, sem hægt er að segja
að Gísli hafi fengið, fékk hann hjá Þor-
steini járnsmið Jónssyni, sem stjórnaði
söngfélaginu ,,Svanur“ á Seltjarnamesi og
það var fyrsti söngflokkurinn, sem Gísli
var í, þá átján ára gamall. En þegar hann
var á sextánda árinu byrjaði hann að
syngja í kirkjunni hjá Jónasi Helgasyni
organleikara.
Meðan Gísli var í Svan byrjaði hann að
leika á lúður hjá Helga Helgasyni, en hann
var dugnaðarmaður hinn mesti á mörgum
sviðum: smiður, kaupmaður, slökkviliðs-
stjóri og tónskáld, og mikill áhugamaður
um lúðraleik, sem hann þó stundaði ein-
ungis í hjáverkum. Helgi stofnaði fyrsta
lúðraflokk landsins árið 1874, og hafði far-
ið utan því til undirbúnings og naut til-
sagnar hjá Baldvin Dahl, hljómsveitar-
stjóra í Tivoli, sem Helgi minntist oft með
virðingu. Hér við land var þá herskip, sem
Heimdallur hét. Lúðraflokkur skipsins
hélt skemmtun í Iðnó með lúðrafélagi
Helga og var aðstoðað með píanói og
harmoníum og básúnu-einleik, sem Gísli
annaðist. Þóttu þessir hljómleikar takast
vel og lýkur Einar skáld Benediktsson
lofsorði á þá í blaðinu íslandi. Stjórnandi
lúðrasveitar skipsins bauð Gísla með sér
út með Heimdalli, svo að hann gæti full-
komnað sig í söng- og hljóðfæraleik, en
Gísli gat ekki þegið það sökum fátæktar.
Þegar Gísli hafði verið um tvö ár í Svan,
var hann eitt sinn staddur niðri í Austur-
stræti. Var þá allt í einu tekið í eyrað á
honum og sagt:
„Þú hefir gott eyra. Langar þig ekki að
vera með í söngfélaginu okkar, 14. jan.?“
Þorsteinn Jónsson.
Þetta var þá Steingrímur Johnsen, en hann
var söngstjóri þess og í þyí voru beztu
söngkraftar bæjarins. Hann var móður-
bróðir Árna Thorsteinsson tónskálds.
„Það var fjörugasta og skemmtilegasta
söngfélag, sem ég hefi verið með í og
Steingrímur hinn glæsilegasti maður og
stjórnarhæfileikar hans miklir,“ segirGísli.
Félag þetta var stofnað fyrir aldamót og
helztu söngmenn í því voru: Sigurður
Waage verzlunarm., 1. tenor; Guðmundur
Olsen kaupm., 1. tenor; Þórður Pálsson
læknir, 2. tenor; Einar Sæmundsson stúd-
ent, 2. tenor; Júlíus Jörgensen veitinga-
maður, 2. tenor; Sigfús Einarsson tón-
skáld, 2. tenor; Jón Aðils sagnfræðingur,
1. bassi; Brynjólfur Þorláksson söng-
stjóri, 2. bassi; Björn Blöndahl lögfræð-
ingur, 2. bassi; Þórður Guðmundsson frá
Hól, 2. bassi; Þorkell Þorláksson lands-
höfðingjaritari, 2. bassi.
Brynjólfur Þorláksson var í „14. jan.“
og stofnaði eftir lát Steingríms söngfélag-
ið „Kátir piltar.“ Það starfaði lengi af
miklu f jöri og þótti takast ágætlega, eink-
um í rómantískum lögum. Helztu söng-
menn í því félagi voru: Valdimar Steffen-
sen læknir, 1. tenor; Pétur Jónsson óperu-
söngvari, 1. tenor; Guðmundur Pétursson
nuddlæknir, 1. tenor; Jón Rósinkranz lækn-
ir, 2. tenor; Guðmundur Gunnlaugsson
verzlunarm., 2. tenor; Jónas Rafnar læknir,
2. tenor; Friðrik Rafnar vígslubiskup, 2.
tenor; Hendrik Erlendsson læknir, 1. bassi;
Þorkell Þorláksson, 2. bassi; Ólafur Rósin-
kranz leikfimiskennari, 2. bassi; Páll Jóns-
son frá Hlíðarendakoti, 2. bassi; Guðmund-
ur Oddgeirsson bankaritari, 2. bassi; Jón
Jónasson sonur Jónasar Helgasonar organ-
ista, 2. bassi — „og væri nú gott að eiga
þeim þrem síðasttöldu bössum á að skipa“,
bætir Gísli við.
Á sama tíma og „14. jan.“ var hér starf-
andi, einnig með mestu prýði, annað félag,
sem Halldór Lárusson, bróðir Péturs fyrrv.
söngkennara, stjórnaði. Það félag hét
„Hlín“ og söng Gísli þar líka með. Hall-
dór var sönghneigður mjög og hinn mesti
hæfileikamaður, en andaðist 22 ára gamall
1903.
Allan þennan tíma, frá 16 ára aldri og
til þessa dags — eða rúma hálfa öld —-
hefir Gísli sungið í dómkirkjunni, nema um
átta ára skeið og var það vegna þess, að
sóknarnefnd neitaði að hækka greiðslu
fyrir söng hans úr 12 krónum á mánuði í
15, þótt hann héldi einn uppi tenorrödd-
inni í kórnum. — „I kirkjunni hefi ég
sungið undir stjórn Jónasar Helgasonar,
Brynjólfs Þorlákssonár, Sigfúsar Einars-
sonar og Páls Isólfssonar, hins alþékkta,
snjalla organista og góða drengs.“
Það var mikið um félagslyndi í gamla
daga og dugnaðarmenn til að annast for-
ustu, segir Gísli. Aldamótakvöldið dreif
Helgi Helgason saman 80 manna blandað-
an kór, sem söng á Austurvelli við góðan
orðstír.
Um og eftir aldamótin fór lúðrafélag
Helga oft skemmtiferðir á sunnudögum,
venjulega upp á Akranes, að Saurbæ á
Hvalf jarðarströnd eða vestur að Búðum á
Snæfellsnesi og var bæjarbúum gefinn
kostur á að vera með og kostaði farið oft-
ast 2 kr. og alltaf fullskipað. „Þá var nóg
að drekka“, segir Gísli, „bæði bjór og
brennivín, en enginn fullur og sungið alla
leiðina heim af miklum krafti.“ Oft var
farið með Reykjavíkinni og bauð eigandi
skipsins, sem var norskur stórkaupmaður,
Gísla tvisvar sinnum að kosta hann til
náms erlendis. En Gísli gat ekki sinnt því.
Álfakongur var Gísli fyrst fyrir alda-
mótin á Austurvelli og þá voru þar um
180 álfar og mikið um dýrðir og allir álf-
arnir tóku undir sönginn. David Heilman
prentari, sem nýlega er látinn í Kaup-
mannahöfn, var álfadrottning. Löngu síðar
Standandi frá vinstri: Vigström klæðskeri, Gísli Guðmundsson bókbindari, Eiríkur Bjarnason járn-
smiður, Gísli Finnsson járnsmiður, Þorsteinn Jónsson járnsmiður, Davíð Heilmann prentari, Ólafur
Hjaltested kaupmaður. Fremri röð sitjandi: Helgi Helgason, Halldór Halldórsson verzlunarmaður
(bróðir Gunnþórunnar Halldórsdóttur kaupkonu).