Vikan - 25.11.1943, Blaðsíða 7

VIKAN, nr. 47, 1943
7
Vesturlandspóstur
Eftirfarandi írásögn og mymi er tekin upp úr bókinni „Söguþættir
land|>óstanna“, sem Helgl Valtýsson hefir safnað, en Bókaútgáfan
Norðri gefið út.
Frásögn Sumarliða. ,,Það getur sjálfsagt ekki
heitið, að ég hafi lent í miklum mannraunum eða
avaðilförum, þótt oft hafi blásið kalt, og ekki
ætið verið bjart umhverfið. Hefi ég þó aldrei
legið úti i ferðum mínum og sjaldan komizt i
bersýnilegan lífsháska, og hefi ég í því sem öðru
á lifsleið minni oft getaö þreifað á Guðs vernd
og aðstoð.
Fjölmarga vetur framan af póstárum mínum
hafði ég sjaldan eða aldrei hest. Gekk ég þá og
bar póstinn, keypti mér stundum fylgd eða varð
jafnvel að hafa mann með mér til byrjunar, þeg-
ar pósturinn var 60—90 pund og þar yfir, sem
oft var í mesta skammdeginu.
Þegar fremur vel lét í vetrarferðum, allgóð yfir-
ferð og veðurlag, stóðu ferðirnar yfir 12—16 daga,
en gátu líka oft orðið 18—20 daga, og þar yfir,
þegar illa viðraði og vatnsföll töfðu. Lengst hefi
ég verið í póstferð 24 daga, enda þá skammdegi
og sífelldar vestanstórhríðar. Er það'ávallt vesta
veðurátt á þessum slóðum. Myndi það þykja langt
nú þeim, er heima bíða, að fá engar fréttir svo
lengi. Sími kom ekki á þessari leið fyrr en árið
1927.
ÞúigmannaheiSi. Ekki hefir Þingmannaheiði
ætíð verið okkur póstunum árennileg, enda oft
ófær á vetrurn, og ekki býst ég við, að Þorsteinn
Erlingsson hafi séð hana í sínum versta ham, þótt
hann, eftir hinni alkunnu vísu sinni að dæma,
kysi þó heldur af tvennu illu annað tilverustig
en að lenda þar.
Sé heiðin ófær, verður að fara með fjörðum,
sem kallað er — munar það degi hvora leið —
og má það vægast sagt heita vegleysa, einkum
ef snjóasamt er. Það er talið, að Þingmannaheiði
sé 9 klukkustunda lestagangur milli bæja. Lengst
hefi ég verið yfir hana 22 klst. milli bæja. Fyrir
nokkuð mörgurh árum — mig minnir það. væri
1924 - - varð ég að ganga frá hestunum á heiðinni,
kom þeim hvorki til né frá fyrir hríð og krap-
ófærð, enda dimmt af nótt. Komst ég sjálfur
með Guðs hjálp til bæja og fékk mann með mér
morgunirm eftir, og náðum við hestunum lifandi
og óskemmdum.
Öðru sinni í hríðarveðri og roki í Þingmanna-
dal missti ég annan hestinn minn niður fyrir
snjóhengju, og varð ég að yfirgefa hann þar sök-
um sortans. Stakk ég þá svipunni minni i skafl-
brúnina, þar sem hesturinn hafði hrapað niður.
Sjálfur komst ég við illan leik með töskuhest-
inn að Brjánslæk og fékk þar menn morguninn
eftir til að leita hestsins, sem hrapað hafði. Var
hann óskemmdur, hafði lent I hlé milli hengjunn-
ar og klettaskúta. Hundurinn minn, sem hét Vask-
ur, hafði legið alla nóttina hjá svipunni, og var
farið með hressingu handa honum og hestinum,
þegar af stað var lagt.
Ýmsir farartálmar. Helztu farartálmar á póst-
leið minni voru Vattardalsá, sem rennur út í Vatt-
arfjörð rétt við sunnanverða Þingmannaheiði,
Vatnsdalsá og Penna í Vatnsfirði. Gátu þær orð-
ið alófærar í vatnavöxtum og jakaburði, einkum
haust og vor. Varð ég þá oft að sæta fjörum,
hvort heldur á nóttu eða degi, og kostaði það
stundum langa bið og marga klukkustund fyrir
mig og skepnurnar. Þessar ár voru allar brúaðar
1930 og var með þvi úr vegi rutt miklum erfið-
leikum á hinum langa áfanga Þingmannaheiðar.
Margar smærri ár voru á leið minni, meðan
póstferðimar voru famar til Bíldudals, og gátu
þæi- oft tafið fyrir. Verst af þeim var Móra, sem
íjj
Siunarliði póstur.
Sumarliði Barðastrandarpóstur Guðmundsson
er fæddur að Skáldsstöðum í Króksfirði 22. des.
1867. Voru foreldrar hans Guðmundur bóndi Þoi-
láksson á Skáldsstöðum, Barðastrandarpóstur og
Guðrún Guðmundsdóttir kona hans, og er þeirra
áður getið. Tæpra 8 ára missti Sumarliði föður
sinn. Fór hann að Reykhólum sem smali, er hann
var 12 ára gamall og var síðan vinnumaður þar
hjá Bjama Þórðarsyni.
Haustið 1892 kvæntist Sumarliði Jóhönnu Frið-
riku Loftsdóttur. Voru þau systkinabörn. Fluttu
þau hjónin frá Reykhólum vorið 1894 að Barmi
í Gufudalssveit, og byrjaði Sumarliði þá á vetrar-
póstferðum fyrir Jóhann póst á Bakka í Geiradal.
Voru vetrarferðir þessar vanalega 6, og ferðir
ekki fleiri.en 12 á ári, en nú er farið til Patreks-
fjarðar í báðum leiðum til og frá Bíldudal. Vorið
1896 fluttist Sumarliði að Bæ í Reykhólasveit
og dvaldi þar og í Geiradal næstu átta árin eða
þar til 1904, er hann fluttist að Borg í Reyk-
hólasveit.......
rennur út í Hagavaðal. Eru þær allar óbrúaðar
ennþá. Verstar af þeim, sem enn eru á leið minni,
eru Kjálkafjarðarárnar á Þingmannaheiði oft
talsvert slæmar, einkum þegar þær er að leggja
eða leysa, og Djúpadalsá, sem rennur í Djúpa-
fjörð. Var ég þar hætt kominn haustkvöld eitt
1905, í vatnavexti og náttmyrkri og fleiri menn,
sem með mér voru.“
Nokkrar póstferðasögur.
1. Vaskur. Einu sinni sem oftar var ég á leið
frá Patreksfirði norður til Bíldudals. Liggur
vetrarvegurinn fram Litladal og yfir svonefndan
Lambeyrarháls. Er hann allbrattur, sérstaklega
að norðanverðu. Norðankafald var á og hvass á
rnóti að sækja. Veðrið fór versnandi, og var kom-
inn hríðarbylur, er ég kom upp á brekkurnar.
Var ég farinn að hugsa unr að snúa aftur, en
þótti það leiðinlegt, meðan ég var á réttri leiö.
Ég hafði með mér hund einn mórauðan, sem
ég kallaði Vask.* Labbaði hann á eftir mér og var
auðséð á öllu, að honum var ekki um ferðalagið.
Þótti honum leggja klaka fyrir augun, og var
hann öðru hvoru að rifa frá þeim, og vai-ð ég
stundum að hjálpa honum. Streittist ég nú á
móti bylnum, þangað til ég held, að ég sé kom-
inn á Kjöl. Þá sezt ég niður undir vörðu og
Vaskur líka. Ekkert sást fyrir byhrum. Eréghafði
setið þarna, á að gizka stundarfjórðung, rís héppi
upp, fer úr skjólinu undir vörðunni, horfir beint
í veðrið, en litur til mín öðruhvoru. Þykist ég
skilja, að hann ætlist til að við höfum þarna
eigi lengri viðdvöl, heldur höldum áleiðis, og það
geri ég. Þegar ég er staðinn upp heldur seppi af
stað og ég á eftir. Göngum við nú stundarkorn,
* Vaskur þessi var hinn sami, sem lá hjá
svipunni i skaflinum forðum.
og er mér farið að leiðast að hitta ekki vörðu.
Grunar mig, að seppi fari eigi rétta leið, en held
þó enn áfram. Rétt á eftir kemur Vaskur að
vörðu, og þótti mér vænt um og klappaði honum.
Tók nú brátt að halla til Tálknafjarðar, og fór
ég ofan að Hvanneyri. Eigi var fært yfir fjörðinn
fyrir roki, og varð ég að bíða þar til undir kvöld,
en þá lægði.
Þess skal getið, að seppi minn hafði þann sið
að stökkva ætíð upp i bátinn, er farið var að
taka skorður undan, og beið þar rólegur, meðan
báturinn var settur fram. Hefir honum eflaust
þótt þetta vissara. — Síðan fékk ég mig afgreidd-
an á Sveinseyri og hélt yfir Tunguheiði til Bíldu- ■
dals um kvöldið.
2. Efi reynlst efalaus. Eitt sinn var ég á ferð
frá Patreksfirði yfir Kleifarheiði áleiðis til Barða-
strandar. Bleytukafald var, þar til við komum
upp í heiðarbrekku, en þá breyttist veðrið allt i
einu og gerir norðan áhlaupsbyl. Við vorum ein-
ir fjórir saman á ferðinni, og gengu tveir eða
þrír á undan hesti, sem ég hafði með og kallaði
Efa. Var hann hvítur á lit.
Þótt skömrn sé frá að segja, gengum við allir
í einhverju sinnuleysi, þar til við tókum eftir því,
að við hittum ekki vörður. En hesturinn elti okk-
ur. Segi ég þá, að réttast muni ao fara ekki á
undan Efa, heldur láta hann ráða ferðinni, og
það gerum við. Snýr þá Efi í allt aðra átt, en
við höfum farið, setti sig meira i veðrið, og eftir
nokkra stund erum við komnir á rétta leið. —
Höfðum við slegið of mikið undan veðrinu. -
Þetta var laugardaginn fyrir páska. Gerði þriggja
daga hríð með talsverðu frosti. En ártalinu hefi
ég nú gleymt.
3. Ekki einhleypur. Ég var eitt sinn á ferð á
sömu slóðum, og var stúlka í fylgd með mér.
Færð var slæm og útsynnings hríðarveður, er við
komum að Tungu í Tálknafirði. Þar bjuggu þá
heiðurshjónin Guðmundur Gislason og Kristín
Pétursdóttir. Taldi Guðmundur mig af að leggja
á heiðina, því að kvöld væri komið, en ég fór
samt og stúlkan með mér. Veðrið stóð á eftir
okkur. Er yið komum upp á neðstu brekkuna,
sé ég að stúlkan er farin að þreytast. Þó höldum
við enn áfram um hrið, og sé ég þá að hún
muni alveg gefast upp. Talfæri ég þá við hana
að snúa aftur, og er hún til með það. Höldum
við síðan aftur ofan að Tungu, og kem ég henni
inn í bæinn og held svo af stað aftur.
Guðmundur bóndi var þá að sinna skepnum,
og flýtti ég mér því af stað, þar eð ég þóttist
vita, að hitti ég hann, fengi ég alls ekki að fara.
Gekk mér seint ferðin í ófærð og náttmyrkri.
Fékk ég ýmislegt að heyra hjá Guðmundi í Tungu
daginn eftir, er ég kom til baka. Var hann maður
vel skynsamur og skemmtilegur.
Við Djúpadalsá. Við vorum þrír eða fjórir á
ferð og höfðum rekið 600—700 fjár til Bíldudals.
Hafði „Miljónafélagið", sem þá verzlaði á Bíldu-
dal, keypt fé þetta hér í Austur-Barðastrandar-
sýslu. Fór ég póstferðina um leið. Höfðum við
losað okkur við féð og vorum komnir suður í
Gufudalssveit.
Meðan við vorum á Bildudal, hafði gert stór-
norðanbyl og sett niður mikinn snjó. Fylltust
allar ár krapi og illa frosnum ís, en í bakaleið-
inni gerði hálku og stór-slög, svo að ár voru með
jakaburði.
Það var komið myrkur, er við komum að
Djúpadalsá. Leggjum við samt út i ána, og
rekur þegar á okkur is, er hrekur okkur undan
straumi fram af vaðinu og er þegar á sund.
Lenti ég þar við bakka og komst þar af hestinum
við bakkann. Hinir félagar mínir lentu nokkru
neðar og komust þar upp á eyri.
Ekki varð neitt slys af þessu, en við vorum
allir illa hraktir. Komumst við að Barmi um
kvöldið, en það er næsti bær að sunnanverðu og
fengum þar góðar viðtökur. Var vakað við að
þurrka föt okkar um nóttina. —
Sumarliði skrifar að lokum: Þvi miður á ég
engar myndir af mínum gömiu góðu hestum:
Framh. á bls. 15.