Vörður - 09.05.1925, Qupperneq 2

2
V Ö R Ð U R
Jeg tel því rjettast, að stefnt
verði að því að koma upp.frysti-
húsum og geymsluhúsum fyrir
fryst kjöt á þeim stöðum á
landinu, þar sem mestu fje er
slátrað til útflutnings, þannig
verður hægt að frysta kjötið
hið bráðasta eftir slátrunina, en
á því veltur mikið um gæði
þess, og geyma það svo þangað
til það verður sent til Englands,
eða þangað sem á að selja það.
Til útflutnings ætti svo að fá
skip með kælitækjum, sem gætu
haldið við 7—8 stiga frosti í
lestunum, en til þess þarf ekki
sjerlega stórar vjelar.
í Englandi er kjötið flutt inn
í kæld geymsluhús, þar sem
það er haft þangað til það er
selt.
Pegar svo ber undir er hægt
að láta sjer nægja aö kœla
nokkurn hluta kjötsins um slát-
urtímann og senda það svo til
Englands. Mun þá fást nokkuð
hærra verð fyrir það en frysti-
kjötið. Til þess þarf ekki neinn
sjerstakan útbúnað.
Til þess að framkvæma til-
raunir þær, sem nú á að gera,
þarf tvö eða þrjú fystihús og
svo hæfilega stórt skip útbúið
kælitækjum. Þessar tilraunir
munu því verða fyllilega sams-
konar og tilhögun sú, sem æski-
leg væri í framtíðinni. Þá á að
vera hægt að senda þrjá eða
fjóra 6—800 kroppa farma á
ýmsum tímum árs, til ýmsra
staða í Englandi eða til annara
landa, þar sem reyna skal
markaðinn.
Jeg tel allar líkur á, að slíkar
tilraunir muni hepnast vel —
og jafnvel verða ágóði að þeim
— ef þær eru gerðar án mikils
tilkostnaðar eða áhættu. í þessu
sambandi vil jeg geta þess, að
jeg hefi verið svo heppinn að
geta bent á hæfilega slórt skip
með kælitækjum, sem hægt er
að fá til leigu með góðum kjörum.
Guðlast.
Ungum menntamanni og kenn-
ara hjer i bænum, Brynjólfi
Bjarnasyni, hefir verið stefnt
fyrir guðlast. 1 greinarstúf sem
hann skrifaði um bók Þórbergs
Þórðarsonar, »Brjef til Láru«, í
Alþýðublaðið 24. mars, kemst
hann svo að orði: »Þeir (þ. e.
Islendingar) eru orðnir þeim (þ.
e. kúgurum sfnum) svo vanir,
eins og Jiægt er að venja menn
á frá blautu barnsbeini aðelska
og virða guð almáttugan, þó að
allir eiginleikar hans sjeu út-
$kýrðir ítarlega og menn gangi
þess ekki gruflandi, að hann
sje ekki annað en hjegómagjarn
og öfundsjúkur harðstjóri og ó-
þokki«.
B. B. kastar þessum frunta-
legu orðum fram án þess að
gera nokkra tilraun til þess að
rökstyðja þau. Nú mæ)a lög
svo fyrir að hegning liggi við
því að »gera gys að eða smána
trúarlærdóma eða guðsdýrkun«
þeirra trúarfjelaga sem eru á ís-
landi. Fæ jeg því ekki sjeð að
Alþbl. hafi neitt til síns máls,
þegar það heldur því fram, að
kæran á hendur B. B. sje stór-
hneyksli og ranglæti. En hitt
skal játað, að jeg tel heldur
ekkert unnið við það, þó að
Ennfremur veit jeg ekki belur
en að þegar sje trygt, að til
þessara tilrauna fáist eitt og ef
til vill tvö frystihús. Það þarf
þvf ekki að útbúa nema eitt
eða tvö ný frystihús á þessu
ári, og jeg hygg að það megi
gera, svo vel sje við unandi,
í geymsluhúsum sem fyrir eru
og vel er hægt að láta kælivjel-
ar f.
Mjer hefir verið það mikil
ánægja að eiga kost á því, að
ræða þetta mál við#forvigismenn
þess hjer á íslandi, mjer þykir
augljóst að þeir hafi mikinn á-
huga á, að vel megi takast
framkvæmd þess.
Yfirleitt hefir mjer verið mik-
il ánægja að því, að koma til
íslands, sjá fegurð landsins og
kynnast sambandsþjóð vorri og
jeg vona að sú kynning eigi
eftir að verða meiri í framtíð-
inni.
Jeg óska íslenskum landbún-
aði — og islensku þjóðinni —
allra heilla með það verk, sem
nú er hafið. Jeg vona að það
beri arð og ávöxt þegar á þessu
ári«.
(Þessar athugasemdir um fisk-
veiðalöggjöf vora ljet Sveinn
Björnsson, fyrv. sendiherra.fylgja
brjefi til verslunarráðherra Norð-
manna, meðan samningarnir um
kjöttollsmálið stóð yfir, og eru
þær prentaðar í nýútkominni
skýrslu hans um það mál).
Það hefir frá ævagömlum
timum verið markmið fiskiveiða-
löggjafar íslands, að tryggja
landsmönnum einkarétt til fisk-
veiða og fiskverkunar innan
B. B. verði dæmdur í lítilfjör-
lega sekt, svo sem líkur eru til.
Ef hann yrði hins vegar dæmd-
ur f fangelsi, svo sem úreltur
lagabókstafur heimilar — þá
fyrst væri tími til að tala um
hneyksli.
Annars er vert að minna á
það í þessu sambandi, að fjöldi
manna, sem ekki sækir kirkju,
hefir lítil önnur kynni af trúar-
lærdómum kirkjunnar en þau,
sem Barnalærdómskver Helga
Hálfdánarsonar veitti þeim, þeg-
ar þeir gengu til prestsins. Og
ef marka má mína reynslu, þeg-
ar jeg var að stauta gegnum
kverið, þá er það frekartil þess
fallið að rira en auka virðing-
una fyrir kenningum kirkjunn-
ar. Hvernig stendur á því að
íslenskir prestar geta fengið sig
til þess að troða inn i börnin
kenningum, sem þeir sjálfir ekki
trúa ? Og hvernig stendur á því
kæruleysi, að þúsundir foreldra
skuli láta pina og heimska börn
sin, með því að kenna þeim
þetta staglsama úrelta kver, þar
sem meðal annars er fluttur
boðskapurinn um eilifa útskúf-
un breyskra og ógæfusamra?
Jeg geri ráð fyrir þvi, að flest
fullorðið fólk hafi löngu gleymt
barnalærdómi sinum og skal
því leyfa mjer að taka upp
landhelgi. Þegar á 18. öld var
brýnt fyrir mönnum að fram-
fylgja stranglega ákvæðum þess-
um og í tilskipun 12. febrúar
1872 »um fiskiveiðar útlendra
við íslandff, en sú tilskipun fól
í sjer aðalákvæðin um þetta
efni þar til gefin voru nýju
fiskveiðalögiu 19. júni 1922, eru
rjettindi þessi undirstrikuð meðal
annars með þvi að taka skýrt
fram bannið gegn því að út-
lendir fiskimenn flytji afla sinn
í land til þess að verka hann
þar, sbr. 2. gr. tilskipunarinnar.
Auk þessara ákvæða hafa
smátt og smátt myndast ýmsar
lagareglur sem aðallega eru
ætlaðar til að varna lögbrotum,
þar sem þær banna ýmiskonar
verknað, sem í sjálfu sjer geng-
ur ekki á fiskveiðarjett lands-
manna, en eru þess eðlis, að ef
verknaðurinn væri leyfður, yrði
ókleyft að halda uppi raunhæfu
eftirliti með verndun einkarjeltar
landsmanna til fiskveiða innan
landhelgi. Til dærnis um ákvæði
af þessu tagi má fyrst og fremst
nefna bann gegn því að hafa
botnvörpur og hlera utan borð-
stokksins er botnvörpungur er
innan landhelgi og fyrirlagið um
að síldveiðaskip sknji hafa báta
og nætur á þilfari, ákvæöi sen^
fyrst voru í lög sett með lögum
8. júlí 1902 og 11. júlí 1911.
Fylgj3 þýðingar á þeim lögum
hjermeð, fylgiskjöl nr. 2 og 3.
Meðfram svo langri strand-
lengju sem strandlengju fslands,
6000 km., er ókleyft að hafa
eftirlit með að halda uppi bann-
inu gegn fiskveiðum útlendinga
innan landhelgi, nema sett sjeu
auk ákvæðanna um beint bann
gegn fiskveiðum, eftirlitsákvæði
af þessu tagi.
Rjettmæti þessara megin-
reglna hefir Bretland hið mikla
— um það atriði sem snertir
Bretland, þ. e. skyldu botnvörp-
unga til að hafa veiðarfærin í
nokkrar greinir úr kaflanum um
dauðann, dómsdag og annað lif
í Helgakveri, svo menn geti
sjálfir dæmt um ágæti þess :
»Jafnskjótteflir andlátið verður
ásigkomulag sálarinnar annað-
hvort sœla eða vansœla eftir því,
hvort maðurinn hefir hjer í lifi
aðhyllst guðs náð eða hafnað
henni«.
»Þótt líkaminn deyi og verði
að moldu, verður hann eigi að
engu, heldur á hann fyrir hönd-
um að rísa upp aftur og sam-
tengjast sálinni, og verður þá
ódauðlegur. Bæði guðhræddir
og óguðlegir rísa upp aftur«.
»Þeir menD, sem verða á lífi
hjer á jörðu, þá er dauðir rísa
upp, deyja eigi á þann hátt, að
sálin yfirgefi líkamann, heldur
verður hinn dauðlegi líkami
þeirra alt í einu ódauðlegur,
svo að dauði og upprisa verða
samfara hjá þeim«.
»Líkaminn eftir upprisuna
verður eigi algerlega annar en
sá, er vjer höfðum í þessu lifi ;
en hann verður annars eðlis og
fullkomnari. Líkamir útvaldra
verða líkir dýrðarlíkama Krists«.
»Upprisa líkamanna fer fram
við endalok þessa heims á
dömsdegi. Sá dagur er og kall-
aður siðasii og efsti dagur og
dagur drottins. Enginn maður
veit hvenær hann muni koma«.
búlka innanborðs — um alda-
mótin síðustu, viðurkent, eftir
samninga sem stóðu árum saman,
og eftir að ísland um leið hafði
viðurkent bresku regluna um að
landhelgin skyldi eigi ná lengra
en 3 enskar milur frá landi.
Þessum rjettarreglum, sem
skapast hafa á mjög löngu
tímabili og sumpart með al-
þjóðasamningum, hafa fiskveiða-
lögin íslensku frá 1922 í raun-
inni ekki breytt i verulegum at-
riðum; þessi lög eru aðallega
samantekning (codification) á-
kvæða þeirra, er áður giltu; og
áður hafa eigi þeir útlendingar
sem fiskveiðar stunda, hvorki
Norðmenn nje aðrir, fundið
ástæðu til þess, hvorki að hafa
á móti rjettmæti þeirra frá eðli-
legu sjónarmiði eða sjónarmiði
þjóðarrjettar — að undantekn-
um kvörtunum fárra manna um
fyrirlagið að hafa nótabátana á
þilfari — nje til þess að bera
fram óskir um að ísland tak-
markaði fiskveiðarjett borgara
sinna, sem eru þeim lífsskilyrði,
til hagsmuna fyrir útlendinga.
Því verður þó eigi neitað, að í
einstöku atriðum hafa fiskveiða-
lögin sett ákvæði, sem ekki voru
áður, þ. e. aðallega þessi: í
fyrsta lagi ákvæði, sem fyrst var
hægt að setja, er ísland hafði
fengið sína eigin löggjöf um
ríkisborgararjett (sbr. lög um
islenskan rikisborgararjett 6. okt.
1919) að íslenskir ríkisborgarar
einir hefðu rjett til fiskveiða
innan landhelgi; en þessi réttur
var áður bundinn við óákveðna
hugtakið »þegn«. í öðru lagi, að
tekið var úr norskum lögum
um Finumerkurveiðarnar gild-
andi ákvæði þeirra laga um
takmörkun á rjetti útlendra
skipa til að hafa bækistöð innan
landhelgi.
Að svo virðist sem erlendir
fiskiveiðamenn hafi litið svo á,
að nýju lögin breyttu grund-
»Á dómsdegi birtist Kristur
sýnilega með dýrð og veldi,
kallar alla, sem á jörðinni hafa
lifað, fyrir dómstól sinn, birtir
allar hugsanir þeirra, orð og
gerðir, og heldur allsherjardóm
yfir öllum, til að auglýsa rjett-
læti guðs«.
»Á dómsdegi ferst sá heimur,
sem nú er, en í hans stað er
oss heitið nýjum og fullkomn-
ari heimi, þar sem guð verður
alt í öllu«.
»Eftir dóminn hreppa þeir,
sem með vantrú og þrjósku
hafa hafnað guðs náð, eilifan
dauða eða eilífa glötun. Líf
þeirra verður æfinlegt kvalalif í
sambúð við illa anda, endalaus
angist og örvænting án allrar
vonar um frelsun. Þetta er og
kallað hinn annar dauði«.
Þannig kennir kverið að hinn
algóði, almáttugi guð láti fara
fyrir mörgum barna sinna.
En lögin mæla svo fyrir, að
guðlastaranum skuli varpa í
dýflissu, en þó megi dæma
hann í ,sekt ef málsbætur sjeu.
Ef Brynjólfur Bjarnason getur
sannað það, að hann hafi á
barnsaldri lesið Helgakver og
verið fermdur upp á það — þá
fæ jeg ekki betur sjeð en máls-
bætur hans sjeu svo miklar, að
hann hljóti að verða dæmdur í
sekt — og hana mjög lága.
velli fyrri rjettarreglna og breyttu
reglunum verulega, þá stafar
þetta af misskilningi, sem getur
þó að nokkru leyti verið ís-
lendingum að kenna. Því verð-
ur sem sje ekki neitað að síð-
asta áratuginn áður en lögin
gengu í gildi, hafði á ýmsum
stöðum á íslandi eigi verið
framfylgt nákvæmlega gömlu
ákvæðunum um bann gegn þvi
að útlendingar verkuðu veiði
sína innan landhelgi. Þetta var
athugað er lögin voru sett og til
þess að hlífa starfrækslu út-
lendinga, sjerstaklega Norð-
manna, sem komin var á og
vaxið hafði upp á þeim grund-
velli að vægilega var framfylgt
reglum þeim, sem áður giltu,
veittu lögin heimild til víðtækra
undanþága fyrir starfrækslur,
sem þá voru komnar á. ís-
lenska stjórnin hefir notað und-
anþáguheimildir þessar í hverju
því tilfelli sem farið hefir verið
fram á það af útlendingum.
Að því er frekast er kunnugt
eru kvartanir norskra fiskveiða-
manna sjerstaklega þær, sem
hjer segir.
1. Að bannið gegn verkun á
veiði innan landhelgi eða í
landi komi of hart niður á
hagsmunum Norðmanna. Um
þetta skal bent á, eins og áður
er nefnt, að bannákvæðin hafa
hefð í íslenskri löggjöf slðan á
löngu liðnum tímum. Þótt ávalt
sjeu einhverjir einstaklingshags-
munir á stöku stað, sem Iáta
uppi óskir um meiri viðskifti
og meiri hagnað af vinnu og
verslun, sem fiskverkun erlendra
manna innan landhelgi, geti á
vissum sviðum haft í för með
sjer, þá er hjer að lútandi bann
þó sprottifr af þeim grundvall-
arhagsmunum og af aldagöml-
um ákvæðum, að loku er fyrir
það skotið að gjörð verði breyt-
ing á því í meginatriðinu. Við
þetta bætist, að í þvi, að haldið
í sambandi við kverið vil jeg
enn minna á þessi viturlegu
orð Tolstoj’s í sjónleik hans
Og tjósið skein i myrkrinu:
»Það er hryllilegt að hugsa til
þess, að en þann dag í dag, á
tuttugustu öldinni, skuli það
vera prjedikað að guð hafi
skapað heiminn á seks dögum,
hafi svo látið syndaflóðið koma,
setja öll dýr í örkina — allar
þessar fjarstæður, alt þetta rugl
Gamla Testamentisins. Og enn-
fremur: Að Kristur hafi krafist
þess, að allir Ijetu skýrast í
vatni, að allir skyldu trúa þvi
að enginn geti orðið hólpinn
nema fyrir hinar tilgangslausu
þjáningu endurlausnarinnar, að
hann hafi loks farið upp i him-
inn, sem alls ekki er til, og siti
þar á hægri hönd föðursins.
Við erum öll orðin þessu svo
vön, það er það sorglega. . . .
Óþreyttur, óspiltur barnshugur,
sem er opinn og næmur fyrir
öllu góðu og sönnu, spyr okkur
hvað heimurinn sje og hvaða
lögmáli hann lúti — og I stað
þess að veita honum hlutdeild
í hinni eilífu kenningu kærleik-
ans og sannleikans, þá kapp-
kostum við að fylla hann með
allskonar andstyggilegu bulli,
sem við eignum guði. Er þetta
ekki hörmulegt! Er það ekki
glæpur, verri en nokkur annar