Vörður


Vörður - 03.04.1926, Side 3

Vörður - 03.04.1926, Side 3
V O R Ð U R 3 Þórarinn í Kollavík. % Er daginn slyttir, drungi að bygðum sígur; á dapurleíkastöðuum gerir hljótt. En milli svefns og vöku í fjarska flýgur sú fórnarhugð. er styttir sjúkum nótt; Og alföður í angist sinni biður, að aldurtili víki úr sínum bœ. En hrap jrá stjörnu á hlaðið kemur niður. Við hlunninn fremsta brýlur alda-sœ. En getur pað ei’ laðað sorg til sœtta, og sárin grœlt, er blœða djúp og heit, að fglgdi heiman fjöldi heillavœita þeim fremdarmanni, er kvaddi bœ og sveit. 1 fararbroddi greindin var sú góða, er gcefu styrkir heima, í lengd og bráð, og laðar hug að lífsins megingróða og lœtur völdum frœjum niður sáð. Og stilling mœt var staðin þar að verki, er slyður mjög að heill í hverjum bœ. Og hj álp f ý s i með heimaunnið merki, svo hreint og hvítt, að jafna má yið snœ. Og dagfarsprýði og dr en g lun d fylgdu að beði — að dánarhvílu máttarstölpa peim, er sveit og landi sína krafta Ijeði og svinnum kostum býtti höndum tveim. Og s k y Id u r œkni skeið til enda þreytti. Til skila verður haldið, snemma og seint, að húsvörðurinn handa og anda neytti. Á hjartansmáli þakklœtið er greint. Og ekki skyldi árvekninni gleyma, sem augnablikið fyrsta greip til starfs, nje þeirri trú, er dásemd þá rjeð dreyma : að dygðin manns er borin þó til arfs. í sekk og ösku silur virðing eigi, er sœmdarmanni er fylgt til höfðalags; því honum lið sitt bauð á brúðkaupsdegi og bar hans merki, að kveldi lokadags. Sú líkfylgd verður lengi þeim í minni, er litu kransa, er sjerhver d í s i n bar og hafa þekt þau hugumljúfu kynni, er hans og þeirra jafnan milli var. Og þegar gyðjur þannig kveðjur vanda, við þjóðleið farna, yfir grefti manns — á fremsta hlunni er fróun peim að standa, er finna í vitum ilm af dánarkrans. Og undir merkjum auðnuvœtta slíkra, er ekkju og b'órnum nœrri Ijelt um spor. Og undir fceti mun þeim verða mýkra á möl og hjarni, þar til kemur vor. Gnðinundur Friðjónsson. komist að samningum við er- lenda háskóla um að fá að láni hjá þeim tæki öll og útbúnað til þess að taka lögin í phonó- graf ettir hinum bestu kvæða- mönnum. Hann gerir ráð fyrir að dvelja hjer 12 vikur á sumri í þessum erindum, en auðvitað verður hann að vinna lengri tíma á ári hverju að því að ganga að öllu leyti frá verki sínu. Jeg skora fastlega á Alþingi, að taka Jón Leifs í þjónustu rikisins til þess að bjarga frá glötun þjóðlögum vorum og rímnalögum, hinum dýra efni- viði í listrænan íslenskan tón- skáldskap. í hittiðfyrra sendi Jón Leifs Alþingi brjef um tónlistarlífið á ísiandi og gerði þar ýmsar til- lögur er lutu að því, að efla það. Tillögunum fylgdu meðmæli ýmsra stofnana og nokkurra frægra manna erlendra, þar á meðal fyrv. kennara J. L., hins fræga þýska tónskálds Pauls Graeners. Hann bætir því við ummæli sín um tillöguna, að hann hafi lært að virða læri- svein sinn J. L. »fyrir þá al- vöru og þann háleita listamanns- vilja«, sem hann leggi í störf sín. Mörgum árum áður hafði Graener gefið J. L. meðmæli, og með því að jeg býst við að hann sje merkastur allra þeirra, sem sagt hafa skoðun sína á þessum landa vorum, þá vil jeg einnig tilfæra þessar línur úr niðurlagsorðum meðmælanna: »Jón Leifs hefir til að bera mikla og alvarlega tónlistargáfu. Mjer þykir vert að bæta því við, að hann hefir trausta, vand- aða skapgerð og tiginborinn hugsunarhátt«. Jeg skora fastlega á Alþingi að styrkja Jón Leifs til starfa, að trúa honum nú þegar fyrir verkefni. Ií. A. getið sjer frægð, setn Pjetur Jónsson, að viðurkent sje að þeir geri fósturjörð sinni sóma. En einmitt þessi maður, »sómi« íslendinga, mun á námsárum sínum hafa leitað styrks frá Alþingi og verið neilað. Nú er P. J. í tölu bestu söngvara Þýskalands og ef til vill heims- ins, en það er ekki Alþingi að þakka. Af fje því, er veitt er til skálda og listamanna, fá ein- stöku söngnemar árlega 300— 500 kr. — en 300 kr. endast n: lVa mán. ef kennara eru greiddar 80 kr. á mán. og að öðru leyti Iifað mjög spart. Hvar eiga svo þessir menn að fá fje til 10l/2 mán? Eins og allir heilvita menn sjá, er þelta langt of lítið. f*að gæti þó varla verið minna en að styrkurinn væri veittur svo að hann entist í hálft ár með 200 kr. á mán- uði. — Til þess að niðurjöfnunin verði svolitið rjettmætari verður Alþingi að veita styrkinn í þrennu lagi. (1.) Til skálda, (2.) til söngnema, (3.) til mál- ara, sem einnig munu oftast verða út undan við úthlutunina. Eins og kunnugt er gela ís- lenskir námsmenn sótt um styrk U1 Dansk-Islansk Forbunds- fond í Kaupmannahöfn og hafa söngnemar, er numið hafa þar fengið úr þessum sjóði. Söng- Mályerkasýning Ásgrims Jónssonar er óbrigðull árlegur vorboöi í páskahretunum, glitrandi sumar í þröngum hálídimmum sýning- arsal. Ásgrímur stendur ílestum is- lenskum málurum framar að alhliða tekniskri kunnáttu. Hann elskar glæsilegt yfirborð náttúr- uDnar og sýnir að sið impress- ionista meistaralega leik ljóss og lofts, líbrá og regnhöfgi, kvöld- bjarma og morgunljóma. Það er llk áferðarfegurð i myndum hans og Monets’s. Litirnir eru brotnir í ótal brigði, þess vegna lifa þeir og ljóma. Þessi áferð- arfegurð og ást á náttúrufyrir- brigðufn er um leið hættan, sem vofir yfir öllum impressionist- um. Form og bygging gleymist og staðlitir eru ekki til — til- vera hlutanna er gefin í skyn bak við blæju yfirborðsins, en sá dýpri sannleikur, sem meist- ararnir sýna í hreinu, innblásnu formi, kemst ekki að. Ásgrímur byggir ekki landslög sin inn í myndflötinn eftir reglum Cé- zannes um »cube, cone et cy- lindre« — hann velur sér lands- lag til meðferðar og sýnir dyggi- lega ljós- og litbrigði þess, lofts- lag og veðurlag — I stuttu máli: stemningu, yfirborðsfegurð. En formið, sá eini grundvöllur, sem listin getur bjTgt á, er alt of oft brotið í mola. I myndinni af Oki (nr. 4) eru einna sterkust og stórfenglegust fjallaformin, litirnir fastir og hreinir, en framsýnin nokkuð veikbygð. í Eiríksjökulsmynd- inni (nr. 5) eru hinar mjúku línur fellanna ágætar. Enu get jeg nefnt reiðmanninn við Meyj- arsæti — mjög skemtilega bj’gða mynd. Aftur á móti finst mjer mynd af skógi og blárri á í Borgarfirði (jeg man ekki nafn nje númer) hreint dæmi þess, nemar sem annarsstaðar hafa numið hafa sótt um styrk þenn- an hvað eftir annað og þeim alt af verið neitað. Hafa þó menn þessir haít meðmæli þektra sjerfræðinga. — Hefir nefndin gerst svo djörf að lýsa því yfir skriflega þvert ofan í geröir sínar, að það væri eigi takmark sjóðsins að styrkja söngnema. Sjer hverheilvita mað- ur hvað hjer stendur á bak við. En að mínu áliti er mikið kok- hljóð slæmt fyrir söngvara. Munu neitanir nefndarinnar vera marg endurtekin saga þar sem íslenskir námsmenn utan Dan- merkur hafa átt hlut að máli. Pað er engum vafa bundið, að ísl. söngnemar eiga við þröng kjör að búa á námsárurn sínum. Hafa sumir þessara ungu manna orðið að grípa til þeirra úrræða í peningaþröng sinni, að fara heim til ættjarðar sinnar og reyna að innvinnar sjer fje með söng. Móttökur sumra þessara manna eru öllum svo kunnar, að eigi gerist þörf að minnast þeirra hjer, en hver sannur ís- lendingur mætti bera kinnroða fyrir þær svívirðingar sem á þá hafa dunið. Hver sem þekkir svolítið til söngnáms, veit að menn, sem enn, eru við nám eiga eftir að bæta miklu við sig til að fullkomnast. En það er ljett að dæma, en dæma rjett hvernig á ekki að byggja mynd, og er hún þó, eins og allílestar hinar, mjög litfögur. Litprýðin, ásamt afarmikilli kunnáttu og náttúruást, eru þeir kostir Ás- grims, sem gera hann að líf- gjafa og braulryðjanda íslenskrar landslagslistar. E. Th. Ritgerð Guðbrands Jónssonar un kirkjufornfræði, þá hina stóru er hann var að vinna að í íyrra, er nú verið að prenla í Safni til sögu íslands. Er það mikið rit og merkilegt. Á síðasta ári hefir þessi höfundur og gjör- ransakað ýms handrit islensk þessu efni viðvíkjandi og búið þau að nokkru undir prentun. Sömuleiðis hefir hann samið ílarlega og fróðlega ritgerð um Sunnefumálið svonefnda, hneykslismál af 18. öldinni, sem flestir kannast við, og verð- ur hún birt neðanmáls hjer í blaðinu. Neðri deild feldi við aðra umræðu fjárlaganna 1200 kr. styrk til hans, en þess styrks nýtur hann nú í ár. Er vonandi að Efri deild bæti úr þessu, og setji styrkinn inn aftur, hann var á fjárlagafrumvarpi stjórn- arinnar. Nýjar bækur: Miðaldasaga eftir Porleif H. Bjarnason og Arna Pálsson, ætluð til náms í æðri skólum er jafnframt hin eigulegasta alþýðulestrarbók. — Bókin mín eftir Ingunni Jóns- dóttur húsfreyju á Kornsá í Vatnsdal, endurminningar, hug- leiðingar og æfintýri. »Pór« tók um fyrri helgi fjóra togara (tvo þýska, einn franskan og einn ítalskan) að ólöglegum veiðum fyrir Suður- landi og bjargaði í ofviðri tveim bátum sem farið var að örvænta um að myndu ná landi. er örðugt. Söngdómari þarf að geta fundið á hvaða þrepi náms- ins söngneminn sje, en það er auðvelt að heyra fyrir þá sem vit hafa á söngnámi. Almenningur heima hefir átt lítinn kost á að heyra góðan söng og »tekniskt« rjettan, und- antekningar eru Hanna Grön- felt, sem mun vera ein besta söngkona Evrópu, og svo Pjetur Jónsson. Pað er því auðskilið að þeir eigi erfitt með að gera sjer í hugarlund hve óstjórnlegt verk það er fyrir söngvara að afla sjer þeirrar fullkomnu kunn- áttu, sem sönglist nútímans út- heimtir. Starfið verður að vera unnið með einbeitni, vilja sem flutt getur fjöll. Sá sem ekki er reiðubúinn að fórna öllu fyrir sönglist sína, verður aldrei sig- urvegari. En landið verður að gera sitt tii þess aö markið náist. Nemandinn verður að starfa sem trúr og dyggur þjónn, sem helgar drottnara sínum allan vilja sinn og mátt. Hugsi ísl. söngvarar þannig, mun land- inu verða starf þeirra fyr eða síðar til sóma, en það á að vera ósk okkar allra. Milano 7/2 1925. Guðm. Kristjánsson. Alþingi. Fjárlögin. Annari umræðu þeirra í Nd. lauk á þriðjudag. Feld var með 17 atkv. gegn 10 tillaga fjárveit.nefndar um að fella úr stjórnarfrv. 45 þús. kr. til sendi- herra í Khöfn. Pingmenn Norð- Mýiinga fengu samþ. breytinga- tillögur eru fóru fram á 46 þús. kr. hækkun á fjárveitingum til vegagerða og sima í kjördæmi þeirra. Samþ. að veita 2500 kr. til að »rita og safna gögnum til menningarsögu«. Hafði þinginu borist áskorun frá Vattý Stefáns- syni ritstjóra um að veita fje til þessa. »Fje þessu skal varið eftir ráðstöfun landsbókavarðar og fornmenjavarðar til að draga saman ýmiskonar fróðleik um lifnaðarháttu og hagi alþýðu á liðnum tímum«. Styrkurinn til Leikfjelags Reykjavikur var hækkaður úr 4 þús. upp í 6 þús. kr., slyrkur Goodtemplara- reglunnar úr 6 þús. kr. í 10 þús., til U. M. F. I. úr 1800 í 3 þús. Samþ. var 2 þús. kr. styrkur til Guðm. Finnbogasonar til þess að vinna að riti um eðlisfar íslendinga, 3 þús. kr. styrkur til Pórarins Jónssonar til tónlistarnáms, 2 þús. kr. til Önnu Borg til leiklistarnáms, 1000 kr. viðbótarstyrkur til Soffiu Kvaran til leiklistarnáms, 2500 kr. ferðastyrkur til Jóns Porleifssanar málara, 1200 kr. utanfararstyrkur til Óskars Ein- arssonar læknis og 2500 kr. til Karls Ó. Runólfssonar til hljóm- listarnáms. Feldar voru tillögur um styrki til Haralds Björnsson- ar leikara, söngvaranna Sigurð- ar Birkis og Einars Markans og málaranna Jóns Stefánssonar og Gunnlaugs Blöndals. Tekjuhallinn á fjárlögunum eftir 2. umr. í Nd. er rúmar 21 þús. kr. Veðnrstofan. Sjávarútvegsnefnd flytur frv. um vcðurstofu á íslandi. Hjer hefir starfað veðurfræðistöð síð- an 1919 og hefir verið veitt til hennar fje á hverju ári, síðast-

x

Vörður

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vörður
https://timarit.is/publication/375

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.