Vörður - 06.11.1926, Blaðsíða 4

4
V Ö R Ð U R
Þar sem sundið er jafn auð-
lært konum sem körlum, ætti
það að verða þjóðariþrótt vor Is-
lendipga; þá myndi heilsa og
hreysti landsmanna aukast, og
óþrifnaðarorðið hverfa.. Stuðl-
uin að því, að enginn þurfi leng-
ur að fara á mis við þá gleði og
það gagn, sem sundkunnáttunni
er samfara. Minnumst þess, að
sundið hefir ekki að ástæðulausu
verið kallað íþrótt íþróttanna.
Bknnó
Meðal annara
orða —.
„Að kafna undir nafni“
heitir greinarstúfur sem einu
af pennafærustu leiðtogum jafn-
aðarmanna, síra Guðmundur i
Gufudal, hefir ritað í blað sitt
Skutul. Jafnaðarmannablöðin
munu lítið lesin út uin sveitir,
en hins vegar má búast við því
að Framsóknarbændum leiki
nokkur forvitni á nánari kynn-
um af hinum nýju samherjum
sínum. Og þá sjerstaklega af
hug þeirra til Framsóknar. —
Vörður vill því gleðja þá með
því að færa þeim hugvekju sira
Guðmundar:
„Eiríkur rauði hugði menn
mundu laðast meir til gráa
landsins, sem "hann fann, ef það
„hjeti vel“.
Þess vegna gaf hann því nafn-
ið Grænland.
Vesalings landið kafnaði undir
því nafni. —
Það getur verið til gagns fyrir
pólitiska flokka að velja sjer fal-
Ieg nöfn, en ekki dregur það eitt
langt á götu.
gerðust svo stórstígar framfarir,
að al(Irei nokkurn tíma hefir
orðið nein viðlíka bylting í at-
vinnumálum þjóðarinnar frá
landnámstíð. Árið 1906 voru
botnvörpungarnir 2, nú eru þeir
43. Árið 1906 fluttum vjer út
vörur fyrir 12 milj.. og 200 þús.
króna, þar af sjávarafurðir fyrir
8 milj., en árið 1924 fj'rir 80
milj. króna, þar af sjáfarafurð-
ir fyrir 68 milj. 1906 voru íbúar
Reykjavíkur 9797, en 1925 voru
þeir 22022.
Engin vísindagrein er líklegri
til þess að verða íslenskum at-
vinnuvegum til mikilla gagns-
muna, heldur en veðurfræðin.
Veðurstofan hefir þegar komið
að nokkru haldi og þarf ekki að
fjölyrða um, að viðtæk símasam-
bönd eru lífsskilyrði hennar.
En er nú alt skírt og skugga-
laust um þessar framfarir? Eru
þær ótvíræðar og ugglausar?
Vissulega ekki! Sjaldan hafa á-
hyggjuefnin verið fleiri hjer á
landi heldur en nú. Landbúnað-
urinn hefir orðið hörmulega illa
úti á hinum síðustu áratugum,
og er nú engin nauðsyn vor
brýnni en að rjetta hag hans sem
fyrst, því að ella er öll heill og
heilbrigði þjóðfjelagsins í veði.
Þess er og ekki að dyljast, að
þótt mjög hafi miðað áfram í
ýmsum greinum, þá hafa þó mis-
tökin verið ærið mikil og marg-
vísleg bæði um rekstur verslun-
ar, fjármála og útgerðar. At-
vinnumál þjóðarinnar hafa á sið-
Svo mun sumum þykja, eða
að minsta kosti hafa fyrst þótt,
sem Framsóknarflokkur væri ó-
ljótt nafn. Sjest hefir einnig á
prenti um suma bændur, að þeir
væru framsæknir, og hefir það
átt að vera lofsyrði. Rjett er nú
það.
Bændur hafa frá aldaöðli kall-
að þann hest framsækinn, sem
reiðingurinn sífelt vill fara fram
af.
Slíkir hestar eru framþunnir
og framlágir; að aftan sinu
þrýsnari.
Þeir þóttu gállagripir og
neyddust bændur margoft til að
setja á þá rófustag, þó ósnoturt
þætti.
Við landkjörið í sumar hafa
æði margir bændur smeygt sjer
aftur undan framsóknarnafninu,
ýmist með því að ltjósa lista í-
haldsins, eða sitja heima. Þeir
um það.
„Tímanum“ þykir nóg um
tómlæti hænda við landkjörið,
en hann er ekki í vandræðum
karlinn.
Hann ráðgjörir samt ekki að
manna bændur, svo að þeir
mjakist á kjörþingin.
Hann vill bara leggja niður
landkjörið, endaka upp tóm ein-
mennings kjördæmi.
Hann vill að þeim „rótgrónu",
bændunum, gefist sitjandi, ef
ekki sofandi, meirihluta þingsæt-
anna.
Honum þykir stórljótt hvern-
ig þeir „rótlausu“, kaupstaða-
búarnir, þyrpast á kjörþing sín,
meir að segja hlaupa við fót, eða
bruna á bílum. Mikil er spilling-
in. Og svo eru kosningaskrif-
stofurnar.
Það er hryggilegt fyrir bænda-
hlöðin að vita af öðru eins.
Að „malarbúar" slculi hafa
ustu ft'um stungist svo á stöfn-
um hvað eftir annað, að ekki
hefir mátt tæpara standa. Og
það tjáir ekki að hugga sig við,
að þetta sjeu eðlilegir barnasjúk-
dómar, þar sem við sjeum enn
þá á byrjunarskeiði í flestum
efnum, því að barnasjúkdómar'
geta verið banvænir svo sem
kunnugt er. En þrátt fyrir alt og
alt, — ókyrð' og umbrot hinna
síðustu ára geta orðið þjóðinni
til hinnar inestu gæfu, ef hún
er ekki með öllu heilum horf-
in. Áður vo.ru mein vor svo til
komin, að vjer gátum lítið við
þau ráðið, rætur margra þeirra
voru utanlands, og þvi stóðum
vjer venjulega ráðalausir. En nú
hefir alt flutst inn í landið.
Mein vor eru nú alinnlend, og
er það eitt hið gleðilegasta tákn
vorra tíma, því að nú getum vjer
ekki skotið skuldinni á aðra,
heldur verðum vjer að reynast
menn til þess að ráða bætur á
þeim sjálfir. Og svo rnikið er nú
af heilbrigðu sjálfstrausti hjá
þjóðinni, að það ætti að geta
tekist. Ekkert hefir rjett betur
hrygginn í Islendingum heldur
en að sjá botnvörpungana sigla
með fullfermi af miðunum,
islenskra manna eign undir ís-
lenskra inanna stjórn, eftir að
vjer höfum öldum saman horft
úrræðalausir á útlendinga dorga
uppi í landssteinum. —
Kynslóðin, sem nú er uppi á
Islandi, þarf ekki um það að
kvarta, að ekkert hafi á dagana
elju og atorku til slíks, meðan
bændur láta fara sem verkast vill
í hreppunum.
Það gengur svipað með kjör-
þingin og kirkjurnar.
Kaupstaðabúarnir, „rótlausi
lýðurinn“, sækir þær vel eða bet-
ur.
Sá „rótgróni kjarni“ þjóðar-
innar, sveitafólkið, rækir þær
víðast laklega, sumstaðar hrak-
lega.
Það væri verl fyrir þá fram-
sæknu að athuga, livort ekki sje
það sniðugt ráð til að efla
bændamenninguna, og spara
sveilafólki ómak, að leggja nið-
ur kirkjur og kennidóm i sveit-
um, en senda þráðlaust, eða láta
lesa út í loftið, eitthvað af því
góða, seni' frain er flutt í kirkj-
um þeirra syndumspiltu kaup-
staða, og koma því þann veg inn
á hvert einasta heimili, bænd-
um og búalýð að kostnaðar-
lausu.
En að þessu sleptu væri
kannske tilvinnandi að setja í-
haldsrófustag á alla framsókn-
ina.
Þá gæfi á að líta, hve gjörsam-
lega hún „kafnar undir nafni“.
í Ljósavatnshreppi
í Suður-Þingeyjarsýslu, þar
sem Jón bóndi á Ysta-Felli er
fæddur, uppalinn og búsettur,
kusu við landskjörið 41 af 102,
er á kjörskrá voru. Virðist þar
enn sannast, að fáir eru spá-
menn í sinu föðurlandi.
Dánarfregnir.
Hafliði Snæbjarnarson, Krist-
jánssonar í Hergilsey, beið bana
af byssuskoti 19. þ. m.
drifið. Viðburðirnir 1918 stóðu
vitanlega i beinu sambandi við
framsókn þjóðarinnar í öðrum
greinum, enda fórust Zahle for-
sætisráðherra svo orð, er hann
lagði sambandslagafrumvarpið
fram fyrir ríkisþingið í Dan-
mörku, að það væri framkomið
ekki síst vegna hinna miklu
framfara, sem orðið hefðu á Is-
landi á hinum síðustu áratugum.
Enn þá lifa margir menn vor á
meðal, sem voru orðnir fullorðn-
ir, þegar Island var enn danskt
stiptamt, og ekki allfáir, sem
voru komnir vel á legg, áður en
einokun var ljett af landinu! Það
er ekki öllum kynslóðum gefið
að lifa það, að stiptamt verði
konungsríki, að einokuð hjá-
lenda sverfi af sjer fjötra
margra alda og ráðist hiklaust
til hinna mestu framkvæmda og
stórræða. Það er ekki að furða
þótt stundum gefi á bátinn, þeg-
ar svo óvænt og óheyrð umskifti
gerast. Og ef til vill hafa þau
verið of snögg að sumu leyti, en
hamingjunni sje þó lof, að þau
eru orðin!
Bylting atvinnumála og ger-
breyting stjórnarhátta eru þó vit-
anlega ekki einu tíðindin sem
gerst hafa hjer á landi á siðustu
20—30 árum. Samtímis hefir
þjóðin flosnað upp af sínuin
fyrri lífsskoðunum í flestum
efnum. Úr bókmentum, trúar-
lifi og pólitísku lífi annara þjóða
hafa borist hingað straumar,
sem flætt hafa yfir sveitir og
HfflHMlar.
Vegna þess, að tollur á vindl-
um er lagður á eftir þyngd þeirra
og stórhækkaði um síðustu ára-
mót, svarar nú best kostnaði
fyrir alla þá, sem reykja, að
kaupa VERULEGA GÓÐA
VINDLA, því að tollurinn er
jafnhár af góðum sem lje-
legum vindlum. Tóbaksversl-
un íslands h.f. hefur nú, til þess
að útvega viðskiftamönnum sín-
um bestu vindlana og sjá um að
þeir fái sem mest verðmæti fyrir
peninga sína, náð beinu sam-
bandi við Cuba um bestu vindla
heimsins, Havanavindla, í stað
þess að þessir vindlar hafa áð-
ur verið keyptir gegnum ýmsa
rnilliliði í Norðurálfunni. Tó-
baksverslun íslands h.f. er orðin
einkasali hjer á landi fyrir
HENRY CLAY AND BOCK & CO.
Ltd. HAVANA, sem eiga helstu
vindlaverksmiðjurnar í Cuba, og
býður því þeim, sem við hana
sldfta, kaupmönnum og kaupfje-
lögum, egta Havanavindla: Bock,
Henry Clay, Cabanas, Villar y
Villar, Manuel Garcia, La Cor-
ona, Murias, La Meridiana o. fl.
heimsfrægár tegundir, fyrir svo
lágt verð, að sjálfsagt verður
fyrir alla þá, sem reykja vilja
góða vindla, að kaupa HAVANA-
VINDLA.
Vilhjálmur Þorvaldsson kaup-
maður andaðist 3. þ. m. á heim-
ili sínu hjer í bænum, 64 ára
að aldri.
Kvöldvökur
byrja á þessum vetri næst-
komandi mánudag.
kaupstaði landsins og hrifið
ýmsa með sjer, þótt margir
þeirra hafi verið bæði grunnir
og gruggugir. Það cr ekkert
leyndarmál, að vald kirkjunnar
yfir hugum manna fer siþverr-
andi, en í staðinn leita menn sjer
farboða í andlegum efnum eftir
því sem verkast vill. Aðra, sem
meir hugsa um veraldleg efni en
andleg, dreymir stóra drauma
um veraldlega siðabót og þykir
útsýnið hvergi fegurra en úr loft-
köstulum útlendra byltingar-
manna. Á stjórnmálasviðinu
hafa og á þessum árum mörg
fyrirbrigði gert vart við sig, sem
sýna, að þótt vjer sjeum ekki
ennþá hærri í loftinu en svo, að
barnasjúkdóinar geta lagst
þungt á oss, þá er þó barnasak-
leysið vendilega úr sögunni. Af
þessu öllu sanian og mörgu öðru
hafa sprottið þau hin kynlegu
veðrabrigði, sem nú eru í and-
legu lífi þjóðarinnar. Engin
kenning er svo fáránleg, að ein-
hverjir ljáist ekki til fylgis við
hana, engin staðhæfing svo vit-
firringsleg, að hún hitti ekki
einhversstaðar fyrir góðan jarð-
veg. Flest er hjer nú ýmist í ökla
eða eyra: stórgróði og gjaldþrot,
ofstæki og stefnuleysi, reigings-
legur þjóðarmetnaður og nag-
andi óvissa um mátt þjóðarinn-
ar til þess að ráða fram úr
vandamálum sinum.
Það er því engin furða, þótt
mörgum manni sje órótt innan-
brjósts um þessar mundir og
VÖRÐUR
kemur út á Iaugardöguin.
Ritstjórinn :
Iiristján Albertson,
Túngötu 18. — Sími: 1J61.
Afgreiðslan:
Hverfisgötu 21.
Opin 10—12 árd. — Sinii: 1432.
Verð: 8 kr. árg.
Gjalddagi 1. júlí.
DÖKIÍGRÁR HESTUR
6 vetra, spakur, klárgengur,
mark: sýlt, fjöður framan
hægra; sýlt, biti aftan vinstra,
tapaðist síðastl. vor frá Ásbjarn-
arstöðum í Stafholtstungum. Sá
er hestsins yrði var, er beðinn
að gera viðvart símleiðis að Siðu-
múla.
Hel
Signrðar Nordals er komið út
á hollensku í smekklegri útgáfu.
Þessi kvæði Nordals í óbundnu
máli -eru með því fegursta í ný-
íslenskum bókmentum og væri
æskilegt að þau kæinu út á
fleiri Evróputungum. Dómar
þeir uin bókina, er hingað hafa
borist, eru mjög loflegir.
Sænskur fyrirlesari á Háskól-
anum.
Ungur sænskur norrænufræð-
ingur að nafni Strömbáck dvel-
ur hjer í vetur og hygst að
semja doktorsritgerð hjer um
forn norræn fræði. Jafnframt
mun hann flytja fýrirlestra áj
háskólanum um Fröding og
um sænska tungu.
Prentsmiðjan Gutenberg.
sumir verði ineð öllu áttaviltir.
Vjer sjáum strauma útlendrar
menningar og ómenningar
streyma yfir þjóðlifið, og vitum
að margt það, sem vjer áttum
verðmætast og best, er nú í veði.
Jeg minnist þess, að fyrir 21 ári
sagði Viggo Stuckenberg, að það
væri von sín, að íslendingar
hefðu yfirburði til þess að færa
sjer í nyt öll andleg og verkleg
menningartæki nútímans, án
þess að grundvöllur hinnar
fornu íslensku menningar hagg-
aðist. Þá sömu von hafa auðvit-
að allir góðir Islendingar, því að
annars væri til einskis barist.
Það er hamingja og æviraun
vorrar kynslóðar, að hún hefir
lifað mikil aldahvörf. Þess er
sagt dæmi, að þegar kristni var
lögtekin, hafi fornar ættfylgjur
reiðst og flúið brott. Vjer vonum
að gamlar íslenskar kynfylgjur
hverfi ekki úr landi, þrátt fyrir
öll siðaskifti.
Það er sögulegt hlutverk
þeirra manna, sem nú eru á
ljettasta skeiði, og þeirra, sem
eru að vaxa úr grasi, að fleyta
þjóðarfarinu yfir þau blindsker
og boða ,sem allir vita að fram
undan eru.. Vjer verðum dæmd-
ir eftir því einu, hvort vjer höf-
um burði og menningu til þess.
(Úr Minningarriti landssímans) -