Vörður - 20.11.1926, Blaðsíða 1

¦
Ritstjóri og ábvfgð"
armaður
Kristján Alberíson
Túngötu 18.
Afgreiðslu- og irm-
heimtumaður
Ásgeir Magnússott
kennari.
Utgref ancli : BÆidstiórn íhaidsflokksiiis.
IV. ár.
Rcykjavík. ««. nóv. 1036.
48. blað.
Veníimiglía.
og
Garibaldi-hneyksliö
ítölsku stjórnarblöðin hafa
síðustu mánuðina lagt mikið
kapp á að vekja andróður gegn
Prökkum. Telja þau þjóðinni trú
um að franska stjórnin dauf-
heyrist við öllum kröfum ítala
um ný rjettindi í Afríku og víð-
ar og lu'm líti það með velþókn-
ún, að hvert hanatilræðið á fæt-
ur öðru gegn Mussolini sje und-
irbúið í Frakklandi af ítölskum
Garibaldi.
flóttamönnum, sem hafa sest
þar að.
Eftir banatilræðið í Bologna
um mánaðarmótin hófust enn
að nýju æsingar gegn Frökkum
í ítalíu. Fascistar fjölmentu þá
í Ventimiglía, sem er lítill bær
á landamærum Frakklands og
Italiu og kváðust nú mundu
gera alvarlega gangskör að því
að stöðva för ítalskra stjórn-
leysingja inn i ítalíu. Þeir hjeldu
mikinn fund fyrir framan járn-
brautarstöðina, sem er frönsk-
itölsk sameign og fögnuðu því
í ræðum, að ekki hefði tekist að
myrða Mussolini. Meðan fund-
urinn stóð sem hæðst, komu
nokkrir franskir járnbrautar-
J'ienn út af stöðinni og stað-
"æmdust til að hlusta. Þegar
sunginn var hersöngur fascista,
urðu þeir ekki nógu fljótir til
þess að taka ofan. Fascistar rjeð-
ust þa 4 þa svo hundruðum
skifti og eltu þá inn í stöðvar-
bygginguna. Þeir ruddust inn í
dvalarstofur járnbrautarmanna,
bundu og ílettu klæðum 15 varn-
arlausa Frakka, og láu sumir
þeirra og sVáfu, er árásin var
gerð. Siðan eltu þeir þá með bar-
eflum inn yfir landamærin, og
stöðvuðu litlu síðar för járn-
brautarlestar, sem var á leið inn
í Frakkland. Því næst ætluðu
þeir að hefja áhlaup á bústað
franska ræðismannsins í bæn-
um, en lögreglan kom í veg fyrir
það. Aðeins einn fascisti var tek-
inn höndum, en auðvitað fær
hann enga hegningu.
Eftir þetla hneyklsi neyddist
Mussolini til þess að tilkynna
Frökkum að hánn myndi nú
banna blöðum sínum allan and-
róðu gegn þehn.
En fáum dögum síðar kom
nýtt hneykslismál til sögunnar.
Sonarsonur frelsishetjunnar
i'rægu, Ricciotti Garibaldi
obersti, sem árum saman hefur
búið í Frakklandi, varð uppvis
að þvi að hafa i'ramselt landa
sína, sem báru traúst til hans
og hugðu hann skoðanabróður
sinn, i hendur lögreglunnar í
ítalíu.
Garibaldi er mjög þektur mað-
ur bæði í ítalíu og Frakklandi.
Hann var hinn fyrsti sjálfboða-
liði sem gekk í franska herinn
í ófriðarbyrjun og gat sjer orðs-
tí fyrir kjark og hetjulund.
Heimili hans í Nissa hefur á síð-
ari árum verið samkomustaður
pólitískra flóttamanna frá ætt-
jörð hans. Hann virtist vera
svarinn f jandmaður harðstjór-
ans Mussolini, og varð brátt for-
ingi andstæðinga hans, þeirra er
í útlegð lifa í Suður-Frakklandi.
En fyrir skömmu vakti það
grunsemdir hjá frönsku leyni-
lögreglunni, hve mikið hann
fjekk af skeytum frá ítalíu —
þó að strangt eftirlit sje þar í
landi með öllum skeytasending-
um til andstæðinga stjórnarinn-
ar i útlöndum. Lögreglan tók nú
að lesa skeytin til hans. Hún
komst brátt að því, að Garibaldi
var í þjónustu ítölsku lögregl-
unnar, að'hann vann að því fyr-
ir hana að koma itölskum
stjórnarandstæðingum heim til
ítalíu, svo að ha'gt yrði að taka
þ'á fasta þar, ljet þá hafa fje til
fararinnar, útvegaði þeim vega-
brjef o. s. frv. Um þessar mundir
var Garibaldi t. d. að koma hséttu-
legum stjórnleysingja Sivoli að
að nafni, inn í ítalíu, en þessi
maður hafði tjáð sig fúsan á að
reyna að myrða Mussolini.
ítalska lögreglan hafði sent
Garibaldi vegabrjef og heimfar-
'arleyfi handa Sivoli, en þegar
hann kæmi inn yfir landamærin
átti að handtaka hann.
Garibaldi var nú tekinn fast-
ur og játaði hann umsvifalaust
að vera njósnarmaður ítölsku
stjórnarinnar og verkfæri henn-
ar til undirróðurs og óhæfu-
verka. Hann gekst við því aÖ
.hafa undirbúið samsæri gegn
Mussolini meðal andstæðinga''
hans, þeirra er flúið hafa á náð-
ir Frakka. Átti að saka Frakka
um framferði þeirra, eftir að
þeim hefði verið komið i hendur
lögreglunnar i ítalíu. Þá hefur
hann og játað að hafa með vit-
und og stuðningi ítölsku stjórn-
arinnar undirbúið samsærið
gegn spönsku stjórninni, sem
getið var um fyrir skemstu hjer
i blaðinu. Tilgang þess samsæris
kveður hann hafa verið þann að
æsa Spánverja gegn Frökkum,
því að Mussolini vinni að því
öllum árum að koma á öflugu
itölsk-spönsku bandalagi gegn
Frakklandi.
Eins og nærri má geta eru
frönsku blöðin æf út í Mussolini
fyrir allar aðfarir hans í þess-
um málum — en ítölsku stjórn-
arblöðin steinþegja og reyna
engum vörnum við að koma.
Eftir síðasta banatilræðið hef-
ir Mussolini gert enn frekari ráð-
stafanir en áður til þess að festa
einræði sitt. Fjelög og blöð and-
stæðinga hans hafa verið bönn-
uð og þingmenn þeirra sviftir
þingsætum sínum.
Þá hefir hann og hert á eftir-'
liti með símskeytum og símtöl-
um og boðið lögreglunni að hafa
vakandi auga á öllum útlending-
um í landinu. Margir Frakkar
hafa verið kyrsettir vegna póli-
tískra skoðana sinna.
Símað er 11. þ. m., að senni-
legt þyki, að stórveldin muni
mótmæla nýjum ítölskum laga-
ákvæðum um hvernig refsa megi
útlendingum sem til Italíu koma
og haft hafa niðrandi ummæli
um Mussolini erlendis.
Kolaverkfallið í Englandi.
Námamenn hafa enn að nýju
felt sáttatillögu stjórnarinnar.
Foringjar þeirra eru ráðþrota í
bili. Talið er hætt við því að
samband námamanna klofni.
370 þús. eru farnir aftur til vinnu
sinnar.
fct T:,:-'rJ. £* _1 " Í ' •¦' '. ¦ ' i
l;-.:.t±.:::«:;„•. ¦...--......„_*./,-.......L_j
Leikhúsiöjí Björgvin
var reist fyrir 50 árum og verð-
ur þess bráðum minnst með
miklum hátíðarhöldum. Ole Bull
stofnaði fyrstur norskt leikhús í
bænum 1850, en fyrir þann tíma
hafði nálega eingöngu verið leik-
ið á dönsku í Noregi af leikur-
um frá Kaupmannahöfn. Um
þessar mundir hófst iþarátta
Björnsons og samherja hans fyr-
ir norskri leiklist og var stofnun
leikhússins i Björgvin einn af
fyrstu sigrum þeirra. Bæði
Björnson og Ilbsen urðu síðar
forstjórar leikhússins í nokkur
ár.
Byggingin sem á myndinni
sjest, var reist 1876. I anddyri
hennar er marmarastytta Ole
Bulls, en fyrir utan hið stór-
fagra líkneski Vigelands af
Björnson. Myndin yfir höfuð-
inngangi leikhússins er af for-
stjóra þess, Thomas Thomassen.
Hans E. Kinck látinn.
Hans E. Kinck, eitt af merk-
uslu skáldum Norðmanna á
þessari öld, Ijest 14. okt, sextug-
ur að 'aldri. Hann hefir ritað
f jölda af smærri og stærri skáld-
söguin, nokkra sjónleiki og all-
mörg bindi ritgerða um bók-
mentir og menningarleg efni.
bygðamál það, er hann reit á
sögur sinar, þykir torskilið. En
meðal rithöfunda og andans
manna á Norðurlöndum eru
skáldvcrk hans mjög í hávegum
höfð, og margir spá því að þau
eigi eftir að sigra allan almenji-
ing og skipa' Kinck sæti meðal
mestu og lýðfrægustu skálda
þjóðar sinnar.
Höfuðverk hans mun mega
telja söguna „Snéskavlen brast"
(2 bindi), sjónleikinn „Drifte-
karen" og smásögur hans, en úr-
val af þeim hefir verið gefið út
í tveim bindum.
Hans E. Kinck.
Meðal annars hefir hann ritað
stórvel um islenskar fornsögur.
Höfuðyrkisefni hans var líf
norskrar alþýðu til sveita, skap-
ferli og einkenni Norðmanna .í
frumlegustu og sönnuslu mynd-
um þjóðlífsins. Því er af mörgum
haldið fram, að hann hafi lýst
þjóð sinni af meiri skarp-
leik og djúpsæi en nokkurt ann-
að af stórskáldum Norðmanna
og listfengi hans í frásögn og
mannlýsingum er óviðjafnanleg.
Bækur hans náðu aldrei mik-
illi útbreiðslu og hafa til skams
tíma þótt óaðgengilegar af öll-
um almenningi. Það hefir og
staðið honum fyrir frægð meðal
frændþjóða Norðmanna, að
Olía úr kolumr
Símaðer frá Berlín, að þýskur
maður að nafni Bergius hafi
fundið upp nýja aðferð til þess
að vinna olíu úr kolum. Vekur
uppfundning þessi hina mestu at-
hygli, því eftir öllum likum að
dæma, tekur hún langt fram
fyrri uppfundningum á þessu
sviði. Fari svo að hún reynist vel,
en því búast menn fastlega við,
gera menn ráð fyrir að verð á
benzíni og steinolíu muni falla
um heim allan að miklum mun.
Sumir álíta, að uppfundnins
þessi inuni leiða það af sjer, að
xjóðirnar i Evrópu muni geta
gert sig algerlega óháðar olíu-
markaðinum í Ameriku.
Bernhard Shaw.
Sænska Akademíið ákvað ný-
lega að veita, Bernhard Shaw
bókmentaverðlaun Nobels á
þessu ári. En skáldið hafnaði
þeim, kvaðstt ekki þurfa pen-
inga og óskaði þess, að verð-
launaupphæðinni yrði varið til
þess að auka þekkingu Englend-
inga á sænskum bókmentum.