Vörður - 20.11.1926, Blaðsíða 1

Ritstjóri og ábyt’gð-
armaður
Kristján A/bertson
Útg'eíandi: Miðstjórn íhaldsflokksine.
Afgreiðsíu- og ints-
heimfumaður
Ásgeir Magnússotí
kertnari.
IV. ár
Rcykjavík 2«. nóv. 11)26.
48. Mað.
Veníimiglía.
Mussolint og Frakkar.
Garibaldi-hneYksliö
Itölsku stjórnarblöðin hafa
síðustu mánuðina lagt mikið
kapp á að vekja andróður gegn
Frökkum. Telja þau þjóðinni trú
um að franska stjórnin dauf-
heyrist við öllum kröfum ítala
um ný rjettindi í Afríku og víð-
ar og hún líti það með velþókn-
ún, að hvert banatilræðið á fæt-
ur öðru gegn Muss'píini sje und-
irhúið í Frakklandi af ítölskum
Garibaldi.
flóttamönnum, sem liafa sest
þar að.
Eftir hanatilræðið í Bologna
um mánaðarmótin hófust enn
að nýju æsingar gegn Frökkum
í ítalíu. Fasýistar fjölmenlu þá
i Ventimiglía, sem er lílill bær
á landamærum Frakklands og
Ítalíu og kváðust nú niundu
gera alvarlega gangskör að því
að stöðva för ítalskra stjórn-
leysingja inn i ítalíu. Þeir hjeldu
mikinn fund fyrir framan járn-
hrautarstöðina, sem er frönsk-
ítölsk sameign og fögnuðu því
i ræðum, að ekki hefði tekist að
myrða Mussolini. Meðan fund-
urinn stóð sein hæðst, komu
nokkrir frailskir járnhrautar-
nienn úl af stöðinni og stað-
næmdust til að hlusta. Þegar
sunginn var hersöngur fascista,
urðu þeir ekki nógu fljótir til
þess að taka ofan. Fascistar rjeð-
ust þa á þá svo hundruðuin
skifti og eltu þá inn í stöðvar-
hygginguna. Þeir ruddust inn í
dvalarstofur járnbrautannanna,
hundu og flettu klæðum 15 varn-
arlausa Frakka, og láu suinir
þeirra og sVáfu, er árásin var
gerð. Siðan eltu þeir þá með har-
eflum inn yfir landamærin, og
stöðvuðu litlu síðar för járn-
hrautarlestar, sem var á leið inn
í Frakkland. Því næst ætluðu
þeir að hefja áhlaup á hústað
franska ræðismannsins í bæn-
um, en lögreglan kom í veg fyrir
]>að. Aðeins einn fascisti var tek-
inn höndum, en auðvitað fær
liann enga hegningu.
Eftir þetta hneyklsi neyddist
Mussolini lil þess að tilkynna
Frökkum að hánn myndi nú
hanna blöðum sínum allan and-
róðu gegn þeim.
En fáum dögum síðar kom
nýtt hneykslismál til sögunnar.
Sonarsonur f relsishetj unnar
frægu, Ricciotti Garibaldi
obersti, sem árum saman hefur
húið i Frakklandi, varð uppvis
að þvi að hafa framselt landa
sína, sem báru traúst til hans
og hugðu hann skoðanabróður
sinn, i hendur lögreglunnar í
Ítalíu.
Garihaldi er mjög þektur mað-
ur hæði i Ítalíu og Frakklandi.
Hann var hinn fyrsti sjálfhoða-
liði sem gekk í franska herinn
í ófriðarhyrjun og gat sjer orðs-
tí fyrir kjark og lietjulund.
Heimili hans í Nissa hefur á síð-
ari árum verið samkomustaður
pólitískra flóttamanna frá ætt-
jörð hans. Hann virtist vera
svarinn fjandmaður harðstjór-
ans Mussolini, og varð hrátt for-
ingi andstæðinga hans, þeirra er
i útlegð lifa í Suður-Frakklandi.
En fyrir skömmu vakti það
grunsemdir hjá frönsku leyni-
lögreglunni, hve mikið hann
fjekk af skeytum frá Ítalíu —
þó að strangt eftirlit sje þar i
landi með öllum skeytasending-
um til andstæðinga stjórnarinn-
ar í útlöndum. Lögreglan tók nú
að lesa skeytin til hans. Hún
Leikhúsiö];! Björgvin
koinst hrátt að því, að Garibaldi
var í þjónustu itölsku lögregl-
unnar, að hann vann að því fyr-
ir hana að koma itölskum
stjórnarandstæðingum heim til
Ítalíu, svo að hægt yrði að taka
þá fasla þar, Ijet þá hafa fje til
fararinnar, útvegaði þeiin vega-
hrjef o. s. frv. Um þessar mundir
var Garihaldi t. d. að koma hættu-
legum stjórnleysingja Sivoti að
að nafni, inn í Ítalíu, en þessi
maður hafði tjáð sig fúsan á að
reyna að myrða Mussolini.
ítalska lögreglan hafði sent
Garihaldi vegahrjef og heimfar-
arleyfi handa Sivoli, en þegar
liann kæmi inn yfir landamærin
átti að handtaka hann.
GariháJdi var nú tekinn fast-
ur og játaði hann umsvifalaust
að vera njósnarmaður itölsku
stjórnarinnar og verkfæri henn-
ar til undirróðurs og óhæfu-
verka. Hann gekst við því að
hafa undirbúið samsæri gegn
Mussolini meðal andstæðinga'
hans, þeirra er flúið hafa á náð-
ir Frakka. Átti að saka Frakka
um framferði þeirra, eftir að
þeim hefði verið komið í hendur
lögreglunnar í Ítalíu. Þá hefur
hann og játað að liafa með vit-
und og stuðningi ítölsku stjórn-
arinnar undirbúið samsærið
gegn spönsku stjórninni, sem
getið var um fyrir skemstu hjer
i hlaðinu. Tilgang þess samsæris
kveður hann hafa verið þann að
æsa Spánverja gegn l'rökkum,
því að Mussolini vinni að því
öllum árum að koma á öflugu
ítölsk-spönsku handalagi gegn
Frakklandi.
Eins og nærri má geta eru
frönsku blöðin æf út í Mussolini
fyrir allar aðfarir hans í þess-
um inálum — en ítölsku stjórn-
arblöðin steinþegja og reyna
engum vörnum við að koma.
Eftir síðasta banatilræðið hef-
ir Mussolini gert enn frekari ráð-
stafanir en áður til þess að festa
einræði sitt. Fjelög og blöð and-
stæðinga hans hafa verið bönn-
uð og þingmenn þeirra sviftir
þingsætum sínuin.
Þá hefir hann og hert á eftir-
liti með símskeytum og símtöl-
uin og hoðið lögreglunni að hafa
vakandi auga á öllum útlending-
um í landinu. Margir Frakkar
hafa verið kyrsettir vegna póli-
tískra skoðana sinna.
Símað er 11. þ. m., að senni-
legt þyki, að stórveldin muni
mótmæla nýjum ítölskum laga-
ákvæðum um hvernig refsa megi
útlendingum sem til Ítalíu koma
og haft hafa niðrandi ummæli
um M.ussolini erlendis.
Kolaverkfallið í Englandi.
Námainenn hafa enn að nýju
felt sáttatillögu stjórnarinnar.
Foringjar þeirra eru ráðþrola í
hili. Talið er hætt við því að
samband námamanna klofni.
370 þús. eru farnir aftur til vinnu
sinnar.
var reist fyrir 50 árum og verð-
ur þess bráðum minnst nieð
miklum hátiðarhöldum. Ole Bull
stofiiaði fyrstur norslct leikhús í
bænum 1850, en fyrir þann tíma
hafði nálega eingöngu verið leik-
ið á dönsku i Noregi af leikur-
um frá Iíaupmannahöfn. Um
þessar mundir hófst iþarátta
Björnsons og samherja hans fyr-
ir norskri leiklist og var stofnun
leikhússins í Björgvin einn af
Hans E. Kinck Iátinn.
Iians E. Kinck, eitt af merk-
uslu skáldum Norðmanna á
þessari öld, ljest 14. okt., sextug-
ur að aldri. Hann hefir ritað
fjölda af smærri og stærri skáld-
sögum, nokkra sjónleiki og all-
mörg bindi ritgerða um bók-
mentir og menningarleg efni.
Hans E. Kinck.
Meðal annars hefir liann ritað
stórvel uin íslenskar fornsögur.
Höfuðyrkisefni hans var líf
norskrar alþýðu til sveita, skap-
ferli og einkenni Norðmanna ,í
frumlegustu og sönnustu mynd-
um þjóðlífsins. Því er af mörgum
haldið fram, að hann hafi Iýst
þjóð sinni af meiri skarp-
leik og djúpsæi en nokkurt ann-
að af stórskáidum Norðmanna
og listfengi hans í frásögn og
mannlýsingum er óviðjafnanleg.
Bækur haiis náðu aldrei mik-
illi úlhreiðslu og hafa til skams
tima þótt óaðgengilegar af öll-
um ahnenningi. Það hefir og
staðið honum fyrir frægð meðal
frændþjóða Norðmanna, að
fyrstu sigrum þeirra. Bæði
Björnson og Ilbsen urðu siðar
forstjórar leikhússins í nokkur
ár.
Byggingin sein á myndinni
sjest, var reist 187(5. í anddyri
hennar er marmarastytta Ole
Bulls, en fyrir utan liið stór-
fagra líkneski Vigelands af
Björnson. Myndin yfir höfuð-
inngangi leikhússins er af for-
stjóra þess, Thomas Thomassen.
hygðamál það, er hann reit á
sögur sinar, þykir lorskilið. En
meðal rithöfunda og andans
manna á Norðurlöndum eru
skáldverk hans mjög í hávegum
höfð, og margir spá því að þau
eigi eftir að sigra allan almenw-
ing og skipa' Kinck sæti meðal
mestu og lýðfrægustu skálda
þjóðar sinnar.
Höfuðverk lians muii mega
telja söguna „Snéskavlen brast“
(2 bindi), sjónleikinn „Drifte-
karen“ og smásögur hans, en iir-
val af Jieim hefir verið gefið út
í tveim liindum.
Olía úr kolum.-
Símað er frá Berlín, að þýskur
maður að nafni Bergius hafi
fundið upp nýja aðferð til þess
að vinna olíu úr kolum. Vekur
uppfundning þessi hina mestu at-
hvgli, því eftir öllum likum að
dæma, tekur hún langt fram
fyrri uppfundningum á þessu
sviði. Fari svo að hún reynist vel,
en því húast menn fastlega við,
gera menn ráð fyrir að verð á
henzíni og steinolíu muni falla
um heim allan að miklum mun.
Sumir álíta, að uppfundnins
þessi muni leiða það af sjer, að
xjóðirnar í Evrópu muni geta
gert sig algerlega óháðar olíu-
markaðinum í Ameríku.
Bernhard Shaw.
Sænska Akademíið ákvað ný-
lega að veita, Bernhard Shaw
bókmentaverðlaun Nobels á
þessu ári. En skáldið hafnaði
þeim, kvaðstt ekki þurfa pen-
inga og óskaði þess, að verð-
launaupphæðinni yrði varið til
þess að auka þekkingu Englend-
inga á sænskum bókmentum.
.Ál.1..'
L
A