Vörður - 03.12.1927, Síða 1

Ritstjóri 03 ábyrgS-
armaður
Kristjár. Albertson
Túngötu !S.
V. ár.
Heimsþing iúíherstrúarmanna.
í júlí 1929 verður haldið í ;
Kaupm.höfn alþjóðaþing lúth-
erstrúarmanna, og er búist við
því að það verði hin merkasta
mótmælendasamkunda síðan á
siðabótatímum. Sækja það i'ull-
trúar frá öllum Evrópulöndum
og öllum álfum. Tveir af for-
göngumönnum þingsins, Mnre-
head prófessor i’rá New Yorlc og
Dr. Pehrson frá Gautaborg, |
dvöldust fyrir skemstu í Khöfn j
til þess að undirbúa það, og
var þá tekin mynd sú af þeim |
sem vjer birtum í dag. Prófess-
orinn talaði á þessa leið um
þingið við danskan blaðamann:
— Þar verða fyrst og fremsl
rædd þrjú mikilvæg efni:
Hvernig eigum vjer að laða
æskuna að kirkjunni og hvern-
ig á að haga kristindóms upp-
eldinu? Hvað á kristindómur-
inn að leggja til úrlausnar á
þjóðf jelagsvandamálum vorra
tíma? Og hvernig geta lúthersku
kirkjurnar í öllum lönduin
sameinast í skipulagsbundna
hcild, þannig að kirkja hverrar
þjóðar haldi þó fullu sjálf-
stæði? Kaþólska kirkjan sækir
i'ram, við verðum að tengjast
samtökum, vinna saman, skipa
okkur í eina fylking.
Stórskáld vorra tíma.
Grazia Deledda.
Á laugardaginn kemur (10.
des.) verður Nobels-verðlaunun-
um úthlutað í Stokkhólrni. Bók-
mentaverðlaunin fær að þessu
sinni ítalska skáldkonan Grazia
Deledda, sem á síðari árum hef-
ir hlotið heimsfrægð fyrir skáld-
sögur sínar frá Sardína.
Hún er 52 ára (fædd 1875),
og' ólst upp á Sardína. Foreldr-
ar hennar lifðu fábreytilegu lífi
i fagurri, frjórri fjallasveit.
Dóltirin fjekk snemma djúpa
ást á ' viltri l'egurð heimkynna
sinna og hinu óbreytta lífi
bændanna. 15—16 ára gömul
skrifaði hún fyrstu smásögur
sínar og kom þeint á prent í
rómversku tímariti. Hún hljóp
með það tii foreldra sinna og
sýndi þeiin hróðug nafn sitt
undir sögunum. Þau urðu æf og
bönnuðu henni að halda áfram
að skrifa. Það væri líit sæmandi
ungri stúlku af góðu fólki að
fást við slíkt. Nábúarnir
hneyksluðust mjög á þessu til-
tæki henriar hún hafði sett
blett á nafn æltar sinnar og
stallsystruin hennar var bann-
að að vera með henni. Grazia
gerðist dul og ómannblendin,
en einsetti sjer að verða fræg
skáhlkona. Afonn hennar óx og
feslist í kyrþey, hún opnaði hug
og ímyndun fyrir líi'i og nátt-
úru á Sardína og kynti sjer sem
best hún málti aít er að því
laut, að geta lýst fæðingarey
sinni í skáldverkum.
25 ára gömul giftist liún em-
bættismanni i hermálaráðuneyt-
inu í Róin og hefir síðan skrif-
að hvert skáldverkið á fætur
öðru. Allar frægustu sögur
hennar gerast á Sardina, í döl-
um, hálendi og þorpum hinnar
blómauðgu, litmörgu, ilmandi
og slórfenglegu eyjar. Sögufólk-
Reykjavík 3. etesember 1027.
40. blad.
Kaldhæðni örlaganna
ið er bændur og hjarðmenn og
ungar stúlkur í þjóðbúningi,
óspilt og frumrænt fólk með
sterkar ástríður, vilt, óbrotið
till'inningalíf, örlynt, skjótt að
grípa til hnífsins og fremja
hermdarverk — en innst inni
góðlynt og heiðarlegt, trygg-
lynt og ástríkt. Hún lýsir lifi
þess í stríði og önnum, cjansi
og gleði, hátíðum þess og píla-
grímsgöngu lil bændahúsanna
uppi í fjöllunum — í sólskini
hins suðræna bláhimins, í
þrumuveðrum og fjallaskúrum.
Sálarlýsingarnar eru skarpar og
lifandi. Alt efnið fullkomlega á
valdi hennar. Hún hefir auðg-
að bókmentir heimsins með lýs-
ingu heillar þjóðar og hins dýrð-
lega eylands, sem hefir fóstrað
hána. Þegar henni barst sú
l'regn að henni hefði verið veitt
Nóbelsverðlaunin, hin mesta ytri
viðurkenning sem skáldi getur
hlotnast, þá komst hún svo að
orði við blaðamenn, að hún
hcfði búist við þeim í mörg ár.
Það má gera ráð fyrir því að
á næstu árum verði ýms af
bestu verkum hennar þýdd á
Norðurlandamál. Ein af sögum
hennar er til á dönsku, „Efter
Skilsmissen", önnur á sænsku,
„De levendes Gud“ (talin ein
af fremstu sögum hennar, þýdd
af skáldinu Anders Österling).
Afvopnunarfundurinn.
Iíhöfn 30. nóv. Frá Genf er
símað: Afvopnunarfundur
Þjóðabandalagsins var settur í
dag. Lögreglan hefir gert víð-
tækar ráðstafanir til þess að
vernda líf rússneska fulltrú-
ans. s
Menn búast við því, að til-
lögur Rússa fari i þá átt, að
þjóðirnar minki allan herbún-
að urn helming.
Frá Berlin er símað: Margir
menn ætla, að Þjóðverjar sjeu
hlyntir tillögum þeim, sem
Rússar ætla sjer að bera fram
á afvopnunarfundinum í Genf,
og muni þýsku fulltrúarnir
verða stuðningsmenn tillagn-
anna.
Frá Genf er símað: Aðalhlut-
verk afvopnunarfundar Þjóða-
bandalagsins, sem nú er liald-
inn, er að kjósa nefnd, sem á
að rannsaka öryggismálin. Fer
nefndarkosning þessi fram
samkvæmt samþykt, er náði
fram að ganga á þingi Þjóða-
bandalagsins i september. Þá
er afvopnunarfundurinn var
settur, fóru fram almennar um-
ræður um afvopnunarmá). —
Fulltrúi Rússa á fundinum, Lit-
vinov, bar fram tillögur á fundi
þeim, sem haldinn var i gær,
um lullkomna, almerina af-
vopnun innan fjögra ára.
Frestað var til næsta nefndar-
fundar að ræða tillögur þær,
sem Litvinov bar fram fyrir
hönd rússnesku ráðstjórnar-
innar.
Khöfn 2. des. Frá London er
símað: Tillögur þær, sem full-
trúi Rússa bar fram á afvopn-
unarfundi Þjóðabandalagsins í
Genf, fá yfirleitt daufar við-
tökur hjá þeiní, sem sæti eiga
á fundinum. — Frjálslyndu
blöðin í Englandi virðast vera
þeirrar skoðunar, að það sje
óhugsanlegt, að hægt sje að
hrinda því í framkv. á skömm-
um tiina, sem felst í tillögum
Rússa, og sje því óþarft að
ræða þær að sinni.
Varalögregla.
Jón Magnússon lagði fyrir
þingið 1925 frv. til lag'a um
varalögreglu í kaupstöðum, er
vera skyldi til taks þegar hin
venjulega lögregla ekki fengi
haldið í skefjum uppivöðslu-
seggjum og óeirðarmönnum.
Þegar hann var aðspurður
hvers vegria frv. væri fram-
komið, minti hann m. a. á
að það hefði nokkrum sinnum
komið fyrir í kaupdeilum í
Reykjavík, að•stofnað hefði ver-
ið til óspekta, lögreglan lirak-
in og barin o. s. frv. ,1. M.
kvað þjóðfjelagsvaldið ekki geta
horft upp á slíkt til lengdar án
þess að gera ráðstafanir til
þess að tryggja það, að yfir-
völdin bæru jafnan sigur af
hólmi í slíkum viðureignum.
Frainsóknar- og jafnaðar-
blöðin hófu nú ákafa rógburð-
arofsókn á hendur íhalds-
flokknum fyrir frv. þetta.
íhaldið ætlaði að fara að berja
á verkalýðnum! Ungir og efni-
legir „hugsjónamenn" úr verka-
mannastjett áttu ekki framar
að geta hrakið lögregluna, ráð-
ist á vinnandi menn, skorið á
vatnsslöngur o.s.frv.! Hvilíkt of-
beldi, að ætla sér að hindra slíkt!
Frv. dagaði uppi í þinginu,
en rógburðinum hefir stöðugt
verið háldið áfram.
Það eru ekki nerna fáar vik-
ur siðau núver. dómsmálaráð-
herra sagði að íhaldsstjórnin
hefði viljað „fá her til að berja
á hjúum sínum“. Vjer komum
að því síðar hvaða isl. ráð-
herra haí'i fyrstur skákað
„hjúum“ sínum með hervaldi.
Óeirðirnar í fyrra.
Vorið 1926 var enn kaup-
deila í Reykjavík, verkfall við
höfnina o. s. frv. Verkalýðs-
leiðtogarnir bönnuðu m. a. að
skipað yrði upp úr „Lyru“, hún
sigldi með vörurnar aftur lil
Noregs. Kaupmaður einn fór
með skrifstofumenn sína nið-
ur á hafnarbakka og ljet þá
setja í land nokkra kassa af
éggjum. Allmikill höpur ungra
jafnaðarmanna safnaðist utan
um þá, barði þá, reif klæði þeirra
og fleygði eggjakössunum aft-
ur iit i „Lyru“. Tveir lögreglu-
þjónar horfðu á þetta án þess
að hreyla legg eða lið. Annað-
hvort hafa þeir hugsað sem
svo, að enginn mætti við margn-
11111, eða þeim hel'ir skilist sein
Alþingi ætlaðist til þess, að jafn-
aðarmenn hefðu sjerrjettindi
til þess að stofna til óspekta
og að ekki skyldi taka hart á
því, þó að þeir rifi klæði frið-
samra borgara og gæfi þeim
glóðarauga. Sama dag tefst öll
umferð um Austurstræti, þar
var aðsúgur og áflog og ópin
gluindu um allan miðbæinn
klukkustundum saman. Hvergi
sást lögregluþjónn. En daginn
el'tir hældist .Alþ.bl. um á
fremstu siðu yfir þeim stór-
sigri hugsjóna og siðmenning-
ar, að einn andstæðinga þess
hefði verið hárreittur í bardag-
anum.
Þingið sat þá á rökstólum.
Má geta þess að enginn al'
þingmönnum Framsóknar sá á-
stæðu til þess að hælast um yf-
ir viðburðunum og minna á
hve giftusamlega Alþingi hefði
farist árið áður, þegar frv. um
varalögreglu var svæft.
,,Litla ríkislögreglan“.
A síðasta Alþingi bar íhalds-
sljórnin fram frv. um starfs-
menn á varðskipum ríkisins.
Alþ.bl. hamaðist allan þingtím-
ann á móti þessu frv., taldi að
hjer ætti að fara að koma upp
einskonar grímuklæddri vara-
lögreglu. „Litla ríkislögreglan"
hefir blaðið jafnan nefnt varð-
slcipin í háðungarskyni.
Blaðinu stóð geigur af þeirri
tilhugsun, að ríkisvaldinu gæti
einhverntima orðið stuðningur
að varðskipunum, þegar halda
þyrfti uppi lögum og rjetti.
Grunur blaðsins hefir nú
reynst rjettur.
Stjórn sú, sem Alþ.bl. styður,
hefir nú gert varðskipin að
„lítilli ríkislögreglu". Sá af ráð-
herrunum, sem jafnaðarmönn-
um er hlýjast til, sem best hef-
ir stutt þá í baráttunni g'egn
lög. um varðskipin, hefir nú tek-
ið þau í þjónustu sína til þess
að framfylgja lögurn og rjetti.
En auðvitað ætlar stjórniri
ekki að nota varðskipin geg'11
saklausum og heiðarlegum á-
flogahundum úr l'lokki hug-
sjónamanna. — Varðskipin
hafa verið notuð til þess að
ógna mönnum, sem engum
hefir dottið í hug að hafa ætti
forrjettindi til yfirgangs og
uppivöðslu. Og má því búast
við að Alþ.bl. uni því hið besta,
að varðskipin eru nú orðin
„lilil ríkislögregla".
Bolvíkingar.
Vjer höfum áður skýrt frá
því, er Bolvíkingar ráku á brotl
rannsóknardómarann Halldór
Júliusson, söfnuðu liði gegn
honum og fylgdu honum til
skips. Nokkrum dögum síðar
kom hann aftur til Bolungar-
víkur og setti rjett þar. En á
meðan rjettarhaldið fór fram,
lá varðskipið „Þór“ á höfninni
i Bolungarvík. Nú fjeli alt í
ljúl'a löð, dómarinn hafði ekki
frekar orð á því að laka hrepp-
stjóra Bolvíkinga í gæsluvarð-
hald og komst brátt að raun
um að hann væri sýkn saka.
„Þór“ ljetti akkerum án þess
að neitt sögulegt hefði gerst.
Það er eftirtektarvert hvern-
ig Timinn (12. nóv.) skrifaði
út af tiltæki Bolvíkinga:
„í ákveðnustu íhaldshjeruð-
um landsins, Rangárvallasýslu