Vörður - 25.02.1928, Blaðsíða 3

V Ö R Ð U R
3
eigandi ráðherra en annara
ekki.
Nú reynir stjórnarflokkurinn
að verja aðgerðarleysi sitt í
gengismálinu með því að að-
staðan sje breytt frá því að fyr-
verandi stjórn sat við völd. Sú
stjórn hafi fylgt hækkunar-
stefnu, og hafi því verið nauð-
synlegt að binda hendur henn-
ar með lagaboði. En nú sje
komin festingarstjórn til valda
og þess vegna reki engan nauð-
ur til þess að bera nú fram
lagafrumvarp um festingu gjald-
eyrisins.
Um Tryggva Þórhallsson vita
allir, að hann er festingarmað-
ur en hann er „ekki fjármála-
ráðherra“. Um Jónas Jónsson er
einnig vitanlegt að hann er
festingarmaður, en hann er
heldur „ekki fjármálaráðherra“.
Um Magnús Kristjánsson hefir
verið sagt, að hann væri ekki
festingarmaður — og hann er J
fjármálaráðherra.
Samkvæmt áliti forsætisráð-
herrans er fjármálaráðherrann
einráður um það, hvaða tillög-
ur stjórnin gerir í gengismál-
inu. Og þá fer því fjarri að hægt
sje að tala um stjórnina í heild
sem festingarstjórn. Ekkert
hefði verið eðlilegra en að úr-
lausn aðalmálsins, hefði verið
fengin í hendur þeim ráðherr-
anum, sem ötullegast hafði bar-
ist í því. Ef flokkurinn hefði því
þorað að fylgja fyrri stefnu
sinni í gengismálinu, hefði
hann auðvitað falið Tryggva
hóhallssyni fjármálin á-
samt forsætisráðherrastörfun-
um. Flokkurinn varð að hvika
irá stefnunni vegna fylgis jafn-
aðarmanna. Þess vegna var eini
maðurinn í þingflokknum, sem
mótfallinn var verðfestingu
gerður einvaldur í fjármálun-
um.
Mjög margir greiddu Fram-
sóknarmönnum atkvæði af því
að þeir óskuðu verðfestingar.
I’jöldi þeirra kjósenda er svo
skuldum hlaðinn, að þeim virt-
ist ofraun ef skuldabagginn
þyngdist. Þessir menn höfðu
vissulega ekki búist við því, að
eini maður flokksins, sem vitað
var um að ekki fylgdi stefnu
flokksins í aðalmálinu, yrði
gerður eim'aldur um afdrif þess.
Þeir höfðu ekki búist við því,
að sjálfur Tryggvi Þórhallsson
inyndi skjótast bak við and-
stæðing sinn í aðalmálinu og
tísta: Jeg er ekki fjármálaráð-
herra.
Atvinnurekstrarlánin.
Fregninni um það, að kom-
ið væri fram á Alþingi frum-
varp, sem miðaði að því að bæta
úr veltufjárskoti bænda, hefir
verið tekið með hinum mesta
fögnuði i sveitum landsins,
hvarvetna, sem til hefir spurst.
Eru bændur og orðnir langeyg-
ir eftir slíkri stofnun, og víða
á þingmálafundum hafa verið
samþyktar áskoranir til Alþing-
is um að taka þetta mál upp.
Eflaust hafa ýmsir Framsókn-
armenn út um land vænst þess
að „bændastjórnin“ inyndi láta
það verða eitt af fyrstu verkum
sinum, að bera fram slíkt frum-
varp. En þó undarlegt megi
virðast hefir ekki andað neinni
hlýju til frumvarpsins úr einka-
herbúðum stjórnarinnar. Tím-
inn frá 11. þ. m. gat frumvarps-
ins með þessum orðum:
„íhaldsmenn í Ed. flytja frv.
um að ríkissjóður ábijrgist alt
að, 5 milj. kr. atvinnurekstrar-
lán handa Landsbankanum“.
Þetta var alt sem blaðið hafði
um málið að segja að sinni.
Ekkert getið um það til hvers
atvinnurekstrarlánin væri ætluð,
að eins um það að ríkissjóður
ætti að ábyrgjast „handa Lands-
bankanum". Þegar í minni eru
höfð ummæli blaðsins um á-
byrgðarheimild þá, sem sam-
þykt var vegna Landsbankans á
síðasta þingi, og hugleitt hvers-
konar tilfinningar þau ummæli
áttu að vekja i brjóstum lesenda
blaðsins, verður ekki sagt að
vingjarnlega sé hér mælt í garð
frumvarpsins.
í síðasta blaði Timans er
svo ofurlítið minst á frv. í grein
um „tryggingar atvinnurekstr-
arlána“. Er í rauninni eklcert
gengið inn á efni frumvarpsins,
en greinin mestmegnis bolla-
leggingar um ósliilsemi, skipu-
lagsleysi o. s. frv. 1 smágrein
annarsstaðar í blaðinu er veitst
að Birni Kristjánssyni fyrir
skoðanaskifti um samábyrgð
bænda. Er þeim ásökunum svar-
að af Bj. Kr. hjer í blaðinu í
dag.
En þótt aðalmálgagn stjórn-
arinnar hafi tekið málinu með
meira tómlæti en margur hefði
niátt vænta, fer fjarri því, að
vjer viljum gera Framsóknar-
mönnum á þingi þær getsakir
að þeir muni leggjast á móti
frv. Það er þvert á inóti full-
komin ástæða til að ætla að
þessir fulltrúar bænda muni ljá
því fylgi sitt alveg óhikað.
„Þinglegt oröbragö“
og „strákskapurinn
á Alþingi".
Alþingi er friðhelg stofnun
og þingmönnum eru áskilin
rjettindi umfram aðra menn
meðan þeir eru að þingstörf-
um. Þeirri vegsemd, sem þeiin
er þannig áskilin, fylgir vandi
Þess er meðal annars krafist, að
þeir hagi jafnan orðum sínum
svo sem hæfir kurteisum
mönnum og siðfáguðum. „Þing-
legt orðbragð" hefir hingað til
verið talin ímynd virðulegs og
vandaðs orðfæris.
En ekki þarf nema einn
gikkinn í veiðistöðina. Á síðustu
árum hefir verið undan því
kvartað, að „tónninn" sem
ríkt hefði í ræðum sumra þing-
inanna, væri með minni höfð-
ingjabrag en áður hefði tíðkast.
Einn maður hefir gengið á und-
an í því, að lækka takmörkin
fyrir því sem talist hefir þing-
legt velsæmi í orðfæri. Hann
hefir farið inn í þingsalinn
með strákslegan og ósæmilegan
vaðal, staðlausar getsakir, og
persónuleg bríxl um einstaka
menn. Dómsmálaráðherrann nú-
verandi hefir á undanförnum
þingum og framan af þessu
þingi gerst „gikkurinn í veiði-
stöðinni“. Haldi því áfram, að
áhrifamenn þingsins láti sjer
sæma að viðhafa i sölum AI-
þingis óvirðulegt orðfæri, getur
ekki hjá því farið að hugtakið
„þinglegt orðbragð“ glati þeirri
merkingu, sem það hefir nú. Þá
gæti jafnvel svo farið að merk-
ingin snerist alveg við, að sögu-
burður, sleggjudómar, ósann-
indi, illkvitni og dylgjur yrði
talið „þinglegt orðbragð“.
Nýlega var fluttur hjer í
bænum opinberlega fyrirlestur
um „stráksskapinn á Alþingi“.
Er það til marks um það, að
hjer sje ekki alt með feldu, að
nokkur maður skuli leyfa sjer
að tala um „strákskap“ í þeirri
virðulegu stofnun. Fyrirlesari
tilfærði ýms orðaskifti úr þing-
tíðindum, gömlum og nýjum, í
stórum deilumálum, til sönnun-
ar þvi, að orðfærinu hefði mjög
hrakað frá því sem áður var.
En í sambandi við þetta er-
indi gerðist mjög eftirtektar-
vert atvik. Fyrirlesarinn hafði
sent öllum þingmönnum að-
göngumiða að erindi sínu, í lok-
uðum umslögum, og skrifað
utan á til hvers einstaks. Brjef-
in höfðu að venju verið lögð á
borðin við sæti hvers þing-
manns. Hafði þetta gerst eftir
þingfund og voru þá flestir
þingmenn farnir úr þinghúsinu.
Morguninn eftir var forseti
sameinaðs þings snemma á
ferli. Þegar hann kemur í sæti
sitt sjer hann að þar liggur
brjef til hans. Hann rífur upp
brjefiö, lítur á innihaldið, og
verður fár við. Lætur hann síð-
an greipar sópa um öll borð, og
safnar saman öllu þvi sem hann
sjer af samskonoar umslögum
og skipar svo fyrir að sendanda
brjefanna skuli gert aðvart um
að hirða þau! Þetta gerði hann
að fornspurðum þeim mönnum
sem brjefin voru send.
' Líklega hefir þetta athæfi
forsetans átt að skoðast sem
mótmæli gegn því, að þingmenn
ljetu eyru erindi, sem fjallaði
um „strálcskapinn á Alþingi".
En aðferðin var slík, að þetta
atvik eitt hefði rjettlætt nafn
erindisins, þótt ekki hefði ann-
að komið til.
Menn hljóta að verða á-
hyggjufullir um virðingu Al-
þingis, þegar „vörður laga og
siðgæðis“ gengur á undan um ó-
þinglegt orðfæri, og sá maður,
sem- skipar æðsta virðingarsæti
þingsins, getur ekki látið sendi-
brjef annara manna i friði.
Kristslíkneski.
Páfinn í Rómaborg hefir gef-
ið kaþólsku kirkjunni nýju
líkneski eitt, forkunnar fagurt,
af Jesú Kristi. Líkneski þetta
er nýlega komið hingað til
lands og verður á sínum tíma
sett í kaþólsku kirkjuna á
veglegasta stað.
Líkneskið er skorið út í sedrus
trje með afburða hagleik og
málað eðlilegum og fögrum lit-
um. — Ofan á sjálfum fótstalli
myndar þessarar er jarðar-
hnötturinn — svífandi í geimn-
um að þvi er virðast — og
studdir af englum, 5 að tölu.
Andlit þeirra, ,sem virðist
koma fram úr skýjum himins,
eru barnsleg ásýndum og svo
fögur og lifandi, að unun er á
að horfa, og er sitt með hverj-
um svip. — Skáhalt yfir hnött-
inn, eins og utan um miðbaug
hans, á hliðinni, sem fram snýr,
eru kórónur logagyltar, einnig
5 að tölu, skornar i trjeð, en
ofan á hnettinum stendur lik-
neski Krists í fögrum skrúða,
og ljómar ásjóna hans af tign
oog göfgi, svo að naumast verð-
SveitabíliD. 143
ei'u nothæfar til þess að herfa nýbrotið land:
öiskaherfi, Hankmóherfi og Rúðólfsherfi1). Við alla
uýræktun þarf því fyrst og fremst að vera völ á ein-
hverju þessara herfa. Auk þess er nauðsynlegt að
að hafa eitthvert rótherfi, sem hjálparherfi. Venju-
legast og ódýrast er að nota fjaðraherfi til þess.
Eigi herfingin að ganga hiklaust, verður að herfa
með þremur hestum, eða jafnvel fjórum, eftir því
hvaða herfi er notað. Minstu Rúðólfsherfin eru með
8 skera krossum. t>au eru fullur dráttur fyrir 3
O Búnaðarfjelag íslands mun á næsta vori láta gera sam-
anburðartilraunir með herfi, og fæst þá vonandi frekari vit-
neskia um nothæfi hinna mismunandi herfa, heldur' en feng-
ISt h*fur að þessu.
144
hesta á góðu landi, og sje landið erfitt þarf 4
hesta fyrir þau. Hankmóherfi nr. 1 er drægt tveim-
ur hestuin á mjög góðu landi, en venjulega verður
að beita þrfemur hestum fyrir það. Hankmóherfi
nr. 2 er þriggja til fjögra hesta dráttur. Af diska-
herfum eru 8 diska herfi mest notuð; þau eru full-
kominn þriggja hesta dráttur, og sje landið erfitt og
verkinu eigi að miða rösklega, er ráðlegt að nota 4
54. mynd. Fjaðraherfi.
hesta. Að sönnu mætti þá nota 10 diska herfi, en
venjulega eru 8 diska herfin nothæfari.
6 diska herfi eru hæfileg fyrir tvo hesta á góðu
landi, en sje landið erfitt borgar sig betur að beita
þrernur hestum fyrir þau. Fram að þessu hefur verið
erfitt að fá góð 6 diska herfi og vel útbúin. Diska-
herfin ættu altaf að vera með framhjólum og stang-
arlaus.
Hæfileg fjaðraherfi eru herfi með 9—10 fjöðrum,
fyrir þau þarf 2—3 hesta eftir ástæðum.
Eins og bent hefir verið á hjer að framan, og al-
145
drei verður of oft sagt, er aðalgaldurinn við að vinna
seigt land, að herfa á klaka. Plægja á haustin, og
herfa að vetrinum og næsta vor. Venjulega er það
þriðjungsmunur að vinna á þann hátt eða að herfa
klakalaus flög. Stundum munar þó miklu meiru.
Þetta er ein al' hinum auðsæustu sönnunum þess, að
jarðvinslan á að vera heimilisstarf, sem unnið er á'
rjettum og hentugum tíma, en ekki umferðavinna,
, sem hvorki sætir stund nje lagi, og vinst þess vegna
seint og illa. Það er ekki eingöngu á vorin að vel
hentar að herfa á klaka. Fyrri hluta vetrar, og jafn-
vél um háveturinn þiðnar oft nægilega mikið í flög-
um til þess að herfa. Óðar og 3—4 þuml. eru þýðir
ofan á klakanum á að bregða við og herfa. Það
munar uin hvern þumlung sem máður er ofan af
strengjahrjónunum. Þó að strengirnir verði ekki
gegnskornir, munar það mestu hve flagið sljettist og
verður greiðara umferðar þegar að því kemur
að herfa það til fullnustu að vorinu. Þegar herfað er
á ldaka, er fjaðraherfi notað jöfnum höndum við
aðalherfið. Annars eru öll herfi nothæf til þess að
herfa á klaka þótt þau vinni sama og ekkert á klaka-
lausri jörð, t. d. gadda- og lappaherfi sem víða
eru til.
Starfið, að lierfa, er frekar verk en vandi. Það
tjáir ekki að telja sporin. Oft virðist lítið vinnast við
hverja umferð, sem farin er um flagið. En það sækj-
ist þótt seint gangi og því betra sem meira líður á
vinsluna. Aðallega verður að vinna með einhverju
hinna þriggja fyrtöldu herfa og nota fjaðraherfið,
við' og við, til jafna það sem losnar og mylst. Lögun
flagsins ræður miklu um það, hvernig herfunum er