Vörður - 16.03.1929, Blaðsíða 3

V Ö R Ð U R
3
sr
r
L
VORÐUR
vikublað, kemur út á laugard.
Útgefandi:
Miðstjórn íhaldsflokksins.
Ritstjóri: Árni Jónsson frá Múla,
Hellusundi 6. — Sími 869.
Gjaldkeri: Ásgeir Magnússon,
Hrannarstíg 3. — Sími 1432.
Afgreiðslan á Hrannarstíg 3,
næsta hús vestan við Landa-
kotsspítala. — Sími 1432.
Verð 8 kr. árg. Gjalddagi 1. júl
Einstök tölublöð 15 au.
1
* J
Æ
við, en hefir ekkert mein af því
haft.
Nefndum rannsóknardómara
hefir ekki veriS stefnt til á-
byrgðar út af þessu, en þessi
verkngður hans er mjög víta-
verður.
Einnig er það vítavert að
sami dómari synjaði ákærða
um léyfi til að ná prestsfundi
ineðan hann var í gæsluhald-
inu“.
Þessi meðferð Magnúsar
Torfasonar á gæslufanganum
mun sem betur fer nolckuð ein-
stæð nú á dögum, en þó er
inælt að fleiri málsmeðferðir
hans ltunni að orka tvímælis.
Hjer á árunum þegar M. T.
var sýslumaður á ísafirði var
haft eftir honum: Guði sje lof
að til er Hæstirjettur. — For-
seti sameinaðs þings gleymir
tæplega lofgerð sinn þessa dag-
ana.
Athugasemd
I 10. tbl. Varðar, sem út kom
2. þ. m., stendur svohljóðandi
klausa í grein með fyrirsögn-
inni: „Síldareinkasalan“
„Því hefir ómótmælt verið
haldið fram, að frá Siglufirði
hafi verið flutt út síld undir
fölskum merkjum, t. d. að
tunna merkt stórsíld — hafi
haft inni að halda óflokkaða
síld“.
Þessari ásökun mun vera
beint að undirrituðum, sem i'al-
ið var að hafa þar yfirumsjón
með því, að verkun og flokkun
síldar væri framkvæmt sam-
kvæmt fyrirmælum Síldar-
einkasölu íslands og þar að lút-
andi reglugerð. Hún var borin
fram á fundinum sem haldinn
var í Varðarhúsinu 24. f. m.
Henni var ekki mótmælt þar.
‘Ástæðan til þess að jeg ekki
mótmælti þessari þungu ásökun
þá, var sú, að jeg hjelt að hún
hefði verið borin fram í athug-
unarleysi. Skoðun mín um það,
bygðist meðal annars á þvi, að
ræðumaður talaði um að tunn-
ur með smúsild hefðu verið
fluttar út frá Siglufirði undir
merkinu stórsíld, en hvorugt
þessara merkja var notað s. I.
sumar á Siglufirði, og þau eru
heldur ekki til í reglugerðinni
frá 6. júlí 1928.
Jeg hjelt því, að þessi ásök-
un mundi ekki verða tekin al-
varlega. Jeg sje nú af hinni til-
vitnuðu klausu að henni hefir
verið trúað og nota þá jafn-
framt tækifærið til þess, að
mótmæla því, að flutt hafi ver-
ið út síld frá Siglufirði á s. I.
sumri undir fölsku merki.
A hinum umrædda fundi 24.
f. m. gat jeg þess að eftir að
jeg hefði sjeð sölusainning ana
°g hynt mjer reglugerðina frá
6. júlí 1928 um flokkun síldar-
innar, hefði jeg ráðlagt fram-
kvæmdastj ór unum og útflutn-
ingsnefnd, að taka upp sjer-
stakt merlci, til þess að koma í
veg fyrir það að tunnurnar
yi ðu merktar með merki, sem
gæfi ranga hugmynd um inni-
haldið. Að athuguðu máli var
fallist á þessa uppástungu mína
°g nierkið St. & H., ákveðið.
Þetta var gert með fullri vitund
ásamt meðfylg-jandi 8 jörð-
um og aðliggjandi eyjum
er til sölu
og laust til ábúðar 14 maí næstk.
Jörðinni fylgja ýms hlunnindi. Aðstaða er ágæt
til útgerðar stærri og minni skipa.
Á jörðinni eru mjög vönduð fjárhús fyrir um
650 fjár og hlöður fyrir alls um 2500 hesta.
Allur núverandi búpeningur jarðarinnar, áhöld
og innanstokksmunir gætu fylgt með í kaupunum.
Makaskifti gætu komið til greina.
Nánari upplýsingar gefur
Thor Tliors, Grundarstíg 24.
tveggja framkvæmdastjóranna,
síldarkaupanda sem á staðnum.
var — og jeg held mjer sje ó-
hætt að segja meirihluta út-
flutningsnefndar.
Björn Lindal er í útflutnings-
nefndinni og útflutningsnefnd
var yfirboðari minn. Enginn
umkvörtun barst mjer um það
sem jeg nú er sakaður um með-
an jeg var á Siglufirði. Ákæran
kemur fyrst fram nú eftir að
mestöll síldin er farin af landi
burt og þar með útilokað að
hægt sje að afsanna sakará-
burðinn. Jeg kann ekki við
þessa aðferð. Jeg held hún sje
ekki sigurvænleg, en skoðanirn-
ar eru skiftar um það eins og
annað og er ekki um það að
fást.
Jón Bergsveinsson.
Ritstjóri „Varðar“ hefir sent
mjer framanritaðan greinar-
stúf til athugunar. Er jeg hon-
um þakklátur fyrir.
Það mál, sem hjer ræðir um
er miklu einfaldara en greinar-
höfundurinn virðist halda.
Hann getur algjörlega sparað
sjer að rangfæra orð mín
á Vai'ðarfundinum og lara
í kringum ákvæði reglugjörð-
arinnar um sildarflokkun og
síldarmerkingu til þess að
reyna að fegra sitt mál.
Hafi jeg borið hann sökum,
sem hann telur rangar, getur
hann látið mig sæta ábyrgð
fyrir þær, ef mjer tekst ekki að
sanna mál mitt. Jafnframt
verður þá litið svo á, að sak-
leysi hans sje sannað.
Það lítur út fyrir að síðasta
bannvitf irringa-lögg j öf in haf i
ruglað svo heila greinarhöfund-
arins að hann telji það algilda
lagareglu að sakborningur verði
að sanna sakeysi sitt til þess að
hreinsa sig af lognum sökum.
En honuin til leiðbeiningar skal
það tekið fram, að svo djúpt er
þó ekki sokkið ennþá í íslenskri
löggjöf, að þessi svivirðingar-
blettur á henni sje orðinn að
almennri grundvallarreglu lag-
anna.
Að lokum skal athygli grein-
arhöfundarins vakin á því, að
jeg hefi eklci sjerstaldega gef-
ið honum sök á þeim misfell-
um, sem- urðu á síldarflokkun
og síldarmerkingu í Siglufirði
síðastliðið sumar. Jeg hygg að
nokkrir aðrir menn eigi meiri
sök á þessu. Hans sök liggur
einkum í því, að hann Ijet
þessa menn taka af sjer ráðin
í stað þess að halda á rjetti
sínum og úrskurðarvaldi eins
og lög stóðu til.
p. t. Reykjavík 15. mars 1929.
Björn Líndal.
Alþingi.
Frumvörp og þingsályktunar-
tillögur.
27. Frv. um bæjarstjórn í
Hafnarfirði. Fhn. B. Kristjánss.
28. Frv. um breytingar á fá-
tækralögunum. Flm. Magnús
Torfason og Jörundur Bryn-
jólfsson.
29. Frv. um alþýðufræðslu á
ísafirði. Flm. Har. Guðm.
30. Þál. um dýrtíðaruppbót
embættismanna. Flm. Jón Bald-
vinsson og Erl. Friðjónsson.
32. Þál. um útvarp Flm.
Gunnar Sigurðsson. Afgreitt.
33. Frv. um dóm i vinnudeil-
um. Flm. Jón Ól., Jör. Brynj.,
Lárus, Jón Sig. og Pj. Ott.
34. Þál. um rannsókn á hag
og rekstri útgerðarinnar. Flm.
jafnaðarmenn í Nd.
sjerstaklega stungið í augum,
cf komið hefur fram að „dóm-
arinn“ hafi lagt of mikia á-
herslu á að koma fram refsingu
á hendur kærðum og hann sið-
ar fundist sýkn saka af æðri
dómstólum, sem hafa haft alt
aðra afstöðu til þess að líta ó-
hlutdrægt á málið, því ennþá
gildir þó sú regla hjá hverju
siðuðu þjóðfjelagi, að betra sje
að 10 sekir sjeu sýknaðir, en
að 1 saklaus sje dæmdur og það
jafnvel þótt hann sje i andstöðu
við ráðandi stjórn. —
Hætta sú, sem liggur í því
fyrir hvern einstalding þjóðfje-
lagsins, að ákæruvaldinu sje
misbeitt án vilja handhafa þess,
hvað, þá heldur þegar það hcf-
ur verið notað af ráðandi
stjórnum i pólitisku hcfndar-
skgni, eins og dæmi eru til hjá
flestum þjóðum á niðurlæging-
artímum, hefur orðið til þess,
að gjörðar hafa verið sjerstalc-
ar ráðstafanir til þess að fyrir-
byggja að slíkt geti átt sjer
stað. —
Þessar ráðstafanir hafa verið
fólgnar í því, að aðskilja með
öllu ákæruvald og dómsvald og
að tryggja sjálfstæði dómsvalds-
ms, en auk þess með því að
takmarka álcæruvald þeirra
aðilja,
sem reynslan hefur sýnt
aÖ helst hefðu tilhneigingu til
að misbeita því sem sje liinna
póhtísku ráðhcrra. —
Aðskilnaður ákæruvalds og
domsvalds er nú kominn í
framkvæmd hjá öllum siðuðum
þjóðum og dómsathafnir í saka-
málum opinberar. — Ákæru-
valdið (lögregla, opinber ákær-
andi og dómsmálaráðuneytið)
verður að safna öllum gögnum
til að sanna sekt sakbornings.
Honum er þegar í byrjun máls-
ins skipaður verjandi af dóm-
stólunum, sem sjer um það með
aðstoð þeirra, að hann sje engri
rangsleitni beittur. — Loks
ieggja dómstólarnir, sem ekki
hafa neins annars en rjettlætis-
ins að gæta, dóm á málið eftir
framlögðum upplýsingum, sem
þeir hafa ekki átt neinn þátt í
því að útvega. —
Til þess að forðast þá hættu
að ákæruvaldið sje misnotað í
pólitísku ofsóknarskyni af
hálfu hinna pólitísku ráðherra,
er því að miklu leyti kipt úr
höndum þeirra og fengið í hend-
ur sjerstökum opinberum ákær-
anda. — Það þarf ekki að taka
það fram, að í þá stöðu eru
ekki valdir aðrir en allra merk-
ustu lögfræðingar, sem njóta
almanna traust fyrir rjettsýni,
reynslu og kunnáttu og eru
gjörsamlega lausir við alla
pólitík og dægurþras.
í höndum slikra manna ligg-
ur meginþáttur ákæruvaldsins
hjá erlendum siðmenningar-
þjóðum og felst í því mikil
trygging fyrir því, að þvi verði
ekki misbeitt vegna vanþekk-
ingar nje í ofsóknarskyni.
Hj er á íslandi lifum vjer enn
undir hinni úreltu sakamála-
meðferð, sein fyr er lýst. — Að-
al lagaboðin um þau efni eru
frá 1796 og 1838.
Einn besti, víðsýnasti og vitr-
asli lögfræðingur, sem land
þetta hefir alið, Jón sál. Magn-
ússon, forsætisráðhel-ra, kom
því til leiðar, er hann var orð-
inn dómsmálaráðherra, að sldft-
ing þessi yrði framkvæmd að
nokkru leyti hjer í Reykjavík,
— og var það gert með lögun-
um frá 1917 um skifting bæjar-
fógetaembættisins.
Þótt sú skifting væri ekki
eins gagnger og. æskilegt hefði
verið var þó sýnilegt að hún var
til bóta og það sem mest er um
vert er það, að hún var spor
í rjetta átt. -— Jeg lít engan
veginn smáum augum á erf-
iðleika þá, sem vegna fá-
mennis og víðáttu neyða oss
íslendinga til að búa við
ástand, sem annarstaðar er tal-
ið úrelt og dauðadæmt og er
sárt að sjá það rjetta en verða
að láta sitja við það gamla og
úrelta vegna fámennis og fá-
tæktar.
En það þykir mjer hart, þeg-
ar byrjað er á hinu rjelta hjá
oss — þegar framsóknarbarátta
„íhaldsmanna” hefur getað
komið að nokkru leyti á fram-
faragrundvöll máli, sem ekki er
minna vert en sundurgreining
ákæruvalds og dómsvalds, þá
skuli svonefndur „framsóknar-
flokkur“ láta það vera eitt af
fyrstu verkum sínum, er hann
með stuðningi „socíalista" nær
meiri hluta á Alþingi, að eyði-
leggja þessa tilraun og að kippa
öllu í saina afturhaldshorfið og
áður var.
Jeg get þess í þessu samb., að
þótt líkur sjeu til að svo sje, þá
er varla hægt að hugsa sjer, að
þessi breyting sje gerð til þess
eins að bola pólitískum and-
stæðing úr dómarasætinu í
Reykjavík með formlega lög-
legri heimild. — Að þetta sje
sparnaðarráðstöfun er algjör-
lega óframbærileg ástæða í slíku
stórmáli, sem lijer er um að
ræða, enda sýnir fjárlagafrum-
varp það, sem nú hefur verið
lagt fyrir Alþingi, að slíkt var
fyrirsláttur einn.
Nei, sannleikurinn er sá —
þótt ótrúlegt sje —, að svo virð-
ist, sem „gjörbreytingarmenn-
irnir“: „framsóknar“flokkurinn
og socialistar hafi að óyfirveg-
uðu máli, látið teyma sig til
þess að stemma stigu fýrir
framfararskrefi í jafn stór-
merku máli og þessu. —
Það segir sig sjálft, að því
betur sem búið cr um öryggi
dómstólanna og því meir sem
ákæruvaldið er dregið úr hönd-
um þeirra manna, sem mest
hætta er á að misbeiti því, þess
víðtækara getur það verið án
þess að það feli í sjer verulega
hættu fyrir einstaldinga þjóð-
fjelagsins. — Og vegna öryggis
I þjóðfjelagsins verður það að
vera talsvert víðtækt og er svo
víðast hvar, enda gengið út frá
því, að það sje ekki fengið í
hendur óvitum, ofstopamönn-
um, fúlmennum eða föntum.
Hinsvegar krefst öryggi ein-
staklinganna þess, að þetta vald
sje að sama skapi takmarkað,
sem á skortir aðhald að mis-
beita þvi ekki.
Hjer á landi er vald þetta
eins ótakmarkað og frekast má
verða í þjóðfjelagi er siðað vill
kallast.
Að vísu er nokkur trygging
fyrir því í stjórnarskránni, að
maður verði ekki heftur án þess
mál hans lcomi fljútlega fyrir
dómstólana.
Þá eru og til lög um skaða-