Vörður - 18.05.1929, Blaðsíða 3

V ö R Ð U R
3
Ðestu timburkaupin
gera menn ábyggilega hjá
Hlutafjel. „Völundur“ Reykjavík.
t>ar eru timburgæöin mest.
Þar er timburverðið best.
Timburfarmur nýkominn.
Hnífsdalsmálið er nú búið að
kosta ríkissjóð tugi þúsunda og
ekki er sjeð hve mikið bætist
við, og það versta og lubba-
legasta er ef ekki er svo frá
því gengið að hægt sje að taka
það til dóms í Hæstarjetti, og
fer þá skörin fyrst upp i bakk-
ann ef til frekari rannsókna
leiðir. Jeg fyrir mitt leyti hefi
álitið að torsótt mundi að rann-
sókn leiddi sektardóin í ljós í
í því máli. Hefi talið það svo
flókið og margþætt. Reyndar er
nú fallinn i því sektardómur í
hjeraði. En hvað rökstuddur
hann er, er enn „ósjeð.
Þá er Shell-málið sem nú
er lolcs fallinn fullnaðardóinur
í eftir þrálátar ofsóknir og taf-
ir til að hafa það sem lengst
með höndum, en alls árangurs-
laust að því sem ljóst er, utan
meiri kostnaðar fyrir ríkissjóð.
Jeg hvorki nenni eða hef
tima til að telja margt upp af
öllum hryðjuverkum og glappa-
skotum sem þessi stjórn hefur
haft með höndum. En ef þú
lest rækilega frá báðum hliðum
þá sjerðu hve höllum fæti Jón-
as, sem dómsmálaráðherra
stendur í ofsóknannálum sín-
um á pólitíska andstæðinga og
hve langt liann leiðist í þeim
efnum sjálfum sjer til minkun-
ar og opinberunar á fáfræði í
lögum og rjettarfari landsins.
Athugaður alla þá fjárútláta-
bagga sem þessi stjórn hefur
sett upp á ríkissjóð með svo-
nefndum — bitlingum.
Erlendar frjettir.
Dönsku kosningarnar.
Atkvæðahlutföll flokkanna við
kosningarnar dönsku eru nú
orðin kunn. Varð sócíalistum
mest ágengt því þeir juku at-
kvæða tölu sína úr 497.106 at-
kvæðum (við síðustu kosning-
ar) í 590.415 atkvæði. Atkvæða-
tala annara flokka var sem hjer
segir, og er atkvæðatalan frá
siðustu kosningum á undan
sett á eftir, innan sviga: —
Vinstrimenn 402.073 (378.137),
hægrimenn 235.237 (275.693)
og gerbótamenn 151.718 (150.-
931). Mistu hægrimenn 6 þing-
sæti, eins og sagt hefir verið
frá áður, en vinstrimenn þrjú,
og eiga sennilega eftir að missa
það fjórða, því fólksþingsmað-
ur Færeyja, sem enn er ókjör-
inn, mun tæplega fylla þeirra
flokk heldur gerbótamanna. En
sócialistar unnu 8 þingsæti og
smáflokkurinn „Retsforbundet“
einn. Gierbótamenn auka einum
við sinn þingflokk ef þeir fá
Færeyjaþingmanninn, annars
standa þeir í stað.
Kosning þessi hefir að kalla
eingöngu snúist um hermálin
og afstöðu Dana til þeirra. í
Danmörku er nú öflug friðar-
hreyfing, og mönnum skilst bet-
ur með hverju ári, að smáríki
eins og Danmörku sje þýðing-
arlaust að vera að verja miljón-
um króna á ári hverju til hers
og flota. Vinstrimenn vilja
halda hernum í líku horfi og
er, en hægrimenn vilja auka
fjárframlög til hervarna. Sprakk
á þessu samvinna flokkanna,
og vinstrimenn urðu einir þeg-
ar kom til atkvæðagreiðslu um
fjárlögin, og fengu því ekki af-
greitt þau, en þá var eigi um
annað að gera fyrir stjórnina
en rjúfa þing, með tilliti til
þessa máls. Hersinnar hafa
beðið mikinn ósigur, en sá
flokkurinn sem mest hefir beitt
sjer fyrir afnámi hersins, tók á
sitt borð 8 þingsæti til viðbót-
ar þeim sem hann hafði áður.
Og gerbótamenn, sem í flestu
eru samþykkir sócíalistum um
afnám vígbúnaðar, hjeldu velli.
Nú hefir stjórn verið mynd-
uð og tóku jafnaðarmenn í hana
þrjá fulltrúa gerbótamanna. Er
þetta í sjálfu sjer viðurkenning
fyrir því, að hið sameiginlega
áhugamál þessara 2ja flokka,
afnám liersins og skipun fá-
menns landsvarnarliðs í hans
stað eigi að verða aðal mál
stjórnarinnar. Eru því allar
horfur á, að Danmörk verði
fyrst allra ríkja til afvopnunar,
sem allir þrá i orði en færri á
borði.
Byltingatilraun í Rúmeníu.
Siðan stjórnarskiftin urðu í
Rúmeniu í vetur, eftir hina
löngu og ströngu stjórn Jon-
escu-bræðranna, hefir verið ó-
róasamt þar í landi. Við tóle
eftir stjórnarskiftin áhugasöm
og viðsýn umbótastjórn undir
forustu Maniu. En hún á ekki
upp á háborðið hjá hernaðar-
sinnum. Fyrir nokkru varð
uppvíst um, að ýmsir menn æðri
og lægri stjetta hersins höfðu
gert samsæri til að steypa
stjórninni af stóli og koma á
einvaldsstjórn í landinu. Átti
byltingin að fara frain 9. maí.
En alt komst upp, og hefir
stjórninni tekist að kæfa þetta
tilræði í fæðingunni.
Merkilegt heimsflug.
íslensk blöð hafa flutt fregn-
ir af því, að Ameríkumaður
einn hafi í hyggju, að fljúga
kringum hnöttinn án þess að
lenda. Hafa þetta verið talin
gífuryrði ein, með því að al-
kunnugt er, að engin flugvjel
hefir enn verið srníðuð, er bor-
ið geti eldsneyti til svo íangrar
ferðar. Nú hafa kornið nánari
fregnir af þessum áformum,
og sjest þar, að tilætlunin er að
fylla bensín á vjelina fljúgandi,
frá öðrum vjelum, við og við.
Maðurinn sem stýrir þessari
för, heitir A. C. Goebel, og er
frægur flugmaður; m. a. varð
hann fyrstur manna til þess að
fljúga frá Aineríku til Hawaj, í
hittifyrra.
Goebel gerir ráð fyrir að flug-
leiðin kringum hnöttinn verði
um 40 þúsund kílómetra löng.
Liggur hún yfir ísland. Vjelin
sem hann hefir valið sjer til
ferðarinnar heitir „Question
Mark“ og hefir um 120 km.
hraða á klukkustund. Gerir
Goehel því ráð fyrir, að flugið
taki um 300 klukkustundir, eða
um 12 sólarhringa. Ef honum
tekst þetta kemst hann kring-
um hnöttinn á hálfu styttri
tima en nokkur maður hefir
komist áður. Sá maður sem
fljótastur hefir verið í þeirri
ferð er Henry Mears, og með
honum var C. B. D. Collyer.
Voru þeir rúma 23 sólarhringa
á leiðinni.
Goebel leggur upp frá bænum
Wichita í Kansas, og flýgur
austur, fyrst yfir Canada og
Grænland en þaðan til íslands.
En hvenær hann leggur upp er
ekki ráðið enn, því hann ligg-
ur sem stendur sjúkur á spítala
í Kaliforníu.
Nijtt heimskautsferðalag.
Þeir sem muna eftir heim-
skautaleiðangrum Peary’s, sem
lauk með því, að hann varð tal-
inn fyrsti maður, er stigið hefði
fæti sínuin á norðurheimskaut-
ið, minnast sjálfsagt manns,
sem heitir Robert Bartlett.
Hann var sjálfur landkönnuð-
ur, og var skipstjóri skútunn-
ar, sem flutti Peary svo langt
áleiðis norður, sem komist varð
með skipi.
Nú ætlar Bartlett, sem enn er
í fullu fjöri, að leggja upp í
heimskautsleiðangur. Hann trú-
ir á kenningar Friðþjófs Nan-
sen og Roalds Amundsens um,
að takast megi að sigla skipi
jnni í heimskautsísinn og láta
berast með honum yfir norður-
skautið.
Bartlett ætlar að leggja upp
frá Seattle, á vesturströnd Norð-
ur-Ameríku og sigla skipi sínu
norður um Behringssund og
leggja þar í isinn. Býst hann
við, að skipið berist á tveim-
ur árum suður í Atlantshaf,
eftir að hafa rekið yfir heims-
skautið, og að þessi ferð taki
ekki nema tvö ár. Gerir hann
ráð fyrir að komast að landi
aftur annaðhvort á Svalbarða
eða Austur-Grænlandi. — Skút-
an sem hann hefir valið sjer
verður með hreyfli og áhöfnin
10 manns. Tvær flugvjelar ætl-
ar hann að hafa með sjer og
nota þær, ef hann hittir á góða
flugvelli i isunum.
Vatnsafl og atvinnulegsi.
í Noregi hefir úrkoma verið
svo lítil í vetur og vor, að ýms-
ar verksmiðjur, sem byggja til-
veru sína á vatnsafli, hafa orð-
ið að hætta störfum og segja
verkamönnum upp vinnu, vegna
þess að rekstursaflið vantaði. í
nýjum blöðum norskum má
sjá, að orkufrekasta iðjuver
Norðmanna, stöðvar Norsk Hyd-
ro við Rjúkanda hafa orðið að
spara við sig aflgjöfina, því að
uppistöðuvatn þeirra, Mossjöen,
sem er eitt af stærstu uppistöð-
um heimsins, var nálega þrotið.
En þó Norsk Hydro verði að
stöðva alla vinnu um mánaða-
skeið, er það hvergi nærri eins
afdrifaríkt fyrir þjóðina og ann-
að, sem af vatnsleysinu getur
leitt. Skógarhögg er einn af
stærstu atvinnuvegum Norð-
manna, en sem kunnugt er, eru
árnar látnar fleyta viðnum til
sjávar í vorleysingunum. En nú
eru engar vorleysingar, af þeirri
einföldu ástæðu, að snjór hef-
ir óvíða fallið í Noregi i vetur.
Og má því búast við, að timbrið
sem felt var í skóginum í vét-
ur verði að biða næsta árs til
þess að fá „leiði“ til sjávar. En
af því leiðir aftur hitt, að
timburverksiniðjurnar vantar
hráefni, framleiðsla þeirra
stöðvast og verkamennirnir
verða atvinnulausir. Tíðarfarið
er ekki þýðingarlaust fyrir iðn-
aðinn siður en fyrir atvinnu-
vegi íslendinga.
Kommúnistaupphlaup i Berlin.
Hinn fyrsta maí fór fram
kröfuganga í Berlin — eins og
í öllum höfuðborgum Evrópu,
sem við þingræði eiga að búa
— nema Reykjavík. Voru það
ofsafengnustu menn sócíalism-
ans sem að þeirri göngu stóðu,
menn sém telja ástandið í Rúss-
landi bestu fyrirmyndina að
framtíðarskipulagi þjóðanna.
Lenti þeim saman við lögreglu
borgarinnar og kom brátt í Ijós,
að þessir „forsvarar öreiganna"
liöfðu vopn í fórum sinum, og
hikuðu ekki við að nota þau.
Sló brátt í orustu milli þeirra
og lögreglunnar og hjeldust
vopnaviðskifti í nokkra daga,
áður en borgin yrði friðuð aftur.
Beindist æði kommúnistanna
eigi hvað sist að hægfara sócial-
istum, og var gerð atlaga að
húsi því, sem blaðið „Vor-
warts“ hefir prentsmiðju sina
og skrifstofur í. Fjöldi manna
týndi lífi í viðureign kommún-
ista og lögreglunnar, flest al-
saklaust fólk, sem ýmist hafði
ekki lesið bann lögreglustjór-
ans við umferð í ákveðnum
strætum, eða talið áhættulaust
að óhlýðnast þvi. — Um 2000
kommúnistar voru leknir fastir
og fangelsaðir eftir upphlaupið,
en flestum þeirra var bráðlega
slept aftur. En upphafsmenn ó-
eirðanna bíða nú dóins síns.
Flugferðir i Bretlandi.
Bretar hafa um allmörg ár hald-
ið uppi flugferðum til annara
landa, og þá fyrst og fremst til
Frakklands. Hinsvegar hefir
fremur lítið verið um flug inn-
anlands, og stafar það mest af
því, að lendingarstaðir eru ó-
viða til. Þó Bretar hafi allra
þjóða bestar járnbrautarsam-
göngur þykjast þeir þó ekki
geta án flugsins verið og hefir
því verið stofnað nýtt fjelag, er
nefnist „National Flying Ser-
vice“ til þess að halda uppi
flugferðum innanlands. Þetta
fjelag er nú um það bil að
hefja starfsemi sina, og hefir
fastar flugferðir frá London til
Manchester, Liverpool, Bristol,
Barmingham, Portsmouth, Ply-
mouth, Blackpool, Leeds, Hull
og Leith.-En auk þessara staða
eru ákveðnar 74 nýjar flug-
hafnir, sem nú er verið að gera,
og þegar þeim er lokið, verður
þjettriðið flugsainganganet yfir
allar Bretlandseyjar. Verða
smáar vélar notaðar á þessum
samgönguleiðum og taxtinn fyr-
ir þær er ákveðinn um 80 aura
fyrir hvern floginn kílómeter.
Það svarar til þess, að flugvjel-
in kostaði rúmar þrjátíu krón-
ur frá Reykjavílc til Þingvalla,
og er það ekki hærra verð en
borgað er fyrir bifreið sömu
leið.
Flug Ahrenbergs.
Sænski liðsforinginn Ahren-
berg gerir ráð fyrir að leggja
upp i flug sitt um Island til
Ameríku, í næsta mánuði. Flýg-
ur hann frá Stokkhólmi í 36§
hestafla Junkervjel, beint til
Bergen og þaðan áfram til
Reykjavíkur. Ef ekkert verður
að, ætlar hann sjer ekki að
lenda í Bergen. Er 14 stunda
flug með hans vjel frá Stokk-
hólmi til Reykjavíkur i sæmi-
legu veðri. Frá Reykjavík flýg-
ur hann til Ivigtut i Grænlandi
og þaðan til New York. Verði
ekkert að á vesturleiðinni og
gangi alt að óskum ætlar
Ahrenberg sjer að fljúga aust-
ur um haf aftur sömu leið. Er
hann einn þeirra manna, sem
telja að flugleiðir yfir Atlants-
haf norðanvert eigi að sjálf-
sögðu að liggja yfir ísland. —
Bert Hassel, sem líka er Svíi,
og reyndi flugið í fyrra, leggur
nú upp að nýju i ár, með aðra
vjel stórum betri en þá sem
hann hafði síðast.