Menntamál - 01.12.1936, Side 5

5
Eitt af því skemmtilegasta vi'ð skýrsluna er það, að úr
henni má lesa myndun nýrra mállýzkna i bæjunum og
það einna greinilegast í þeim yngstu, eins og Siglufirði og
Neslcaupstað (Norðfirði). Á Siglufirði er þannig 29.7%
barnanna „hljóðvillt“ (e > i), en það er hverfandi á Akur-
eyri, sem yfirleitt varðveitir sinn norðlenzlc-eyfirzka svip.
Hinsvegar er, að norðlenzlcum hætti, litið um linmælt
börn, jafnvel á Siglufirði.
Nú langar mig að bæta hér við nokkrum athugasemd-
um um það, sem til bóta mætti verða í prófum og skýrslu-
gerð framtíðarinnar.
í þessari skýrslu er það aðeins tupplýsingarnar um
hljóðvilluna (e > i, ö > u), linmælið (p, t, k > b, d, g) og
hv > kv, sem hafa nokkuð gildi fyrir máls-lýsinguna
sjálfa, upplýsingar um y og z, tvöfaldan samhljóð og
greinarmerki hafa gildi einungis fyrir stafsetningu og
uppeldisfræði.
Enn eru allmörg atriði í lýsingu hins talaða máls, sem
æskilegt væri að kennarar athuguðu á prófum og gæfu
skýrslur yfir. Þelta eru liin alkunnu mállýzkueinkenni
eins og t. d. munurinn á norðlenzku og sunnlenzku í orð-
um eins og hampur, skamta, hanki, vanta, stúlka, mælt,
stelpa, maðkur, vestfirzki framburðurinn langur, löng,
gardur, hafdi, norðlenzki framburðurinn habbði, saggði,
sem á það til að stinga sér niður á hinum ótrúlegustu
stöðum. Þá er mismunandi framburður í Bogi og allt í
lagi (laj-ji eða la-ji), mismunandi framburður á orðum
með rn og rl: stjórn, barn, hvort menn segja aumkva eða
aumka og ýmislegt fleira. Þetta síðast talda gæti komið
fram í riti; sama er að segja um vestfirzku einkennin
og norðlenzka framburðinn habbði og saggði, en hitt
mundi alls ekki koma fram í riti og yrði því að prófast
af kennara, sem kynni skil á þessum einföldu framburð-
areinkennum.
Um skýrslugerðina er það að segja, að hvort sem aukið