Bjarmi - 25.03.1958, Blaðsíða 2

2 BJARMI
Mahbað við Kristíau utn
Kansáhanur og fleira
Stundum hefur verið rælt um
það í sambandi við að létta hús-
mæðrunum eldhússtörfin, að nauð-
synlegt væri að útbúa eldhúsin
þannig, að konan, sem þar vinn-
ur, þyrfti sem fæst spor að þjóta
um eldhúsið. Mikill kostur væri
það, að hlutir þeir, sem nota þarf,
væru t. d. svo nærri eldavélinni,
að unnt væri að seilasl lil þeirra.
Eldhúsið, sem frú Kristín Guðleifs-
dóttir hefur notað í Konsó undan-
farin ár, hlýtur að uppfylla þessa
kröfu mætavel. Mér fannst það
að minnsta kosti, er ég sat og
i'abbaði við þau hjónin lcvöld eitl
fyrir nokkru. Þá sýndi Kristin mér
nokkurn veginn flatarixxál eldliúss-
ins og nxér virtist það vei’a eins
og sæmilegur skápur. Breiddin á
eldhúsinu var ekki íxxeiri en það,
að þegar Kristín stóð við eldavél-
ina, ixiátti sá ekki vera feitur, er
smjúga vildi milli baks liennar og
veggjarins. Hún þurfti því ekki að
arka óraleiðir um eldhúsgólfið við
stöi’f sín. Að því leyti var eldhúsið
samkvæmt nýjustu kröfum. Ilvort
húsmæður mundu almennt sætta
sig við þá stæi’ð af eldhúsi, sem
Kristín liafði, var svo annað mál.
Eitt held ég þó að sé vist, og það
er, að þótt sumar þeirra gælu sagt
svipaða sögu af stærð eldhúss síns,
er víst engin húsmóðir á lslandi,
senx liefur sömu sögu að segja af
húsmóðurstörfum sínum og mat-
seld og Kristín hefur að segja frá
dvöl sinni í Konsó. Mér datt því í
lxug, að það gæti verið nógu ganx-
aix að leyfa kristniboðskonum, og
öðruixx kristniboðsvinum, að
„heyra“ sunxt af því, sem ég spurði
er ég sat og rabbaði við þau lijón
síðdegis í gær. Þetta verður að
nokkru leyti einskonar „kvenna-
síða“ eða lxúsmæðraþáttur og getur
farið vel á því, að liafa slíkan þátt
einu sinni í Bjarma, einkanlega,
þar sem liann er frá Konsó.
Matseld.
um landið eru yfirleitt karlmenn
hafðir til aðstoðar í eldhúsi.“
„Eru þeir duglegir við þessi
störf?“
„Það er misjafnt. Sumir eru á-
gætir matreiðslumenn. Aðrir eru
seinir, eins og t. d. Gai’idja, senx
lengstaf var aðstoðarmaður minn.
Hann var reglulegur Konsódreng-
ur og var nxjög svo illa til fara,
er hann kom fyrst til okkar —
eiginlega nakinn. Hann var ágæt-
ur á nxai’gan liátt, og mér þótti
orðið mjög vænl unx liann, þótt
liann væri oft að hlaupa frá okk-
ui’. Hann konx alltaf aftur. Hann
var reyndar dálítið seinn. Hann
var t. d. frá nxiðdegisverði og fram
til fjögur að þ.vo upp ílátin eftir
matinn — og svo þvoði hann einn-
ig eldliúsgólfið. Hanxi komst ekki
almennilega upp á lagið nxeð að
matreiða. Sanxt var haxxn farinix
að steikja kjötbollur — og hann
bakaði öll brauðin, eins og fyrr
segir — og það er mikið verk að
baka brauð lianda okkur öllum.“
„En matui'inn, — hvað höfðuð
þið í matinn?“
„Það var fyrst og fremst kjöt-
ið. Það er ágætt kjöt í Konsó, og
tiltölulega ódýrt. Annars er að
sunxu leyti erfitt unx mataröflun
i Konsó.“
„Það var einkennilegt. Ætla
mætti, að það væri ekki vandi fyrir
ykkur að fá kál, ávexti og græn-
meti þax-na suður í hlýjunni.“
„Það vex ekkert slíkt í Konsó,
þurrkarnir eru of nxiklir til þess.
Tómatar voru það eina, senx við
gátunx x’æktað, en við liöfðunx líka
ágæta tómata. Þegar kristniboð-
arnir í Gidole komu í heimsókn
til okkar, komu þeir stundum með
svona tvo kálhausa, og það var
ánægja að fá slíka tilbreytni.“
„En kartöflur, gátuð þið ekki
ræktað þær?“
„Nei, rigningatíminn er allt of
stuttur til þess, að kartöflur geti
náð þroska. Við settum einu sinni
niður kartöflur og sá vottur, sem.
við fundum, var á stærð við kræki-
ber. Það er alveg tilgangslaust, að
ætla að stunda slíka ræktun þar.
Hins vegar fengum við grænmeti
og annað slíkt niðursoðið. Yfirleitt
lifðum við svo mikdð á dósamat
þennan tíma, að við vorunx orðin
hálfleið á því. Þegar við konxunx
hingað lieim og fórum að fara i
búðir, foi’ðumst við að kaupa dósa-
mat. Tilbreytingin er svo mikil.“
Mjólkurkýr og hænsni.
„Það hefur þá komið sér vel fyr-
ir ykkur að fá nýmjólk úr kúnni
ykkar?“
„Já, það var óskaplega mikill
munur, einkanlega fyrir drengina.
Við notuðum lengi eingöngu þurr-
mjólk, — og fyrst framan af
þekktu drengirnir ekki aðra
mjólk.“
„Og hvað fékkstu milda mjólk
í nxál úr kúnni.“
„Ja, á moi’gnana fékk ég eina
könnu í nxál. Ætli hún liafi ekki
tekið um það bil einn líter — og
í seinna mál, þ.e.a.s. á kvöldin, var
það helmingi minna, eða unx liálf-
ur líter.“
„Ilvernig í ósköpunum stendur
á því? Þetta þættu ekki góð nyt
liér Ixeima. Er ef til vill ekki lögð
stund á mjólkui’kúarækt heldur
lioldanaut — kjötræktina.“
„Nei, þeir rækta kýrnar einnig
vegna mjólkui’innar. En orsökin
fyi’ir lítilli nyt er vafalaust vætu-
skortinunx að kenna. Þurrkarnir
eru svo gífurlegii’, að kýrnar fá
alls ekki nauðsynlegan vökva til
mjólkurframleiðslu. Það var ákaf-
lega mikill munur að fá kúna. Það
er erfitt að fá nxjólk hjá Konsó-
nxönnum. Það hvilir einhver helgi
yfir mjólkinni — einhverjir ein-
kennilegir siðir eru ríkjandi í sanx-
bandi við liana. Það má enginn
sjá mjólkina. ef farið er með hana
milli húsa, — Iielzl ekki vita af,
að verið sé nxeð mjólk á ferð. Hún
er ávallt byrgð og stórhættulegt
er, ef nxenn líta liana augum. Kon-
sómönnum er því meinilla við, að
vei’a með mjólk á ferð. Við erum
vel sett, að hafa okkar lcú, þóll
hún mjólki ekki meii’a en þetla.“
„Þið fáið þá líldega ekki oft
í’jóma til kökuskreytingar ?“
„Jú, við fáunx liann niðursoðinn
frá Addis Abeba. Hann er í lient-
ugum dósum og er pi’ýðileg vara,
nxjög gott að þeyta hann.“
„En hvernig er það með liænsna-
rækt hjá þeinx, stunda þeir hana að
ráði, svo að þið getið fengið egg?“
„Fyrst fengum við engin egg í
Ivonsó -— urðunx að kaupa þau i
öðrunx héruðtinx. En siðan nxenn
vissu, að þeir gætu selt okkur egg,
fóru þeir að hafa hænsni. Annars
er Konsómönnum mjög illa við
hænsnarækt. Landið er þéttbýlt og
liænsnin leggjast á kornið á ökr-
unum, svo að nágrönnunx er illa
við, ef einhver fær sér hænsni.“
„Og svo er það loks ein spurn-
ing enn, varðandi matseld, og það
ekki sú veigaminnsta: Hvernig er
með vatn þarna?“
„Við kaupunx allt vatn af konum
þeim, scm sækja vatn út i brunn-
ana. Þangað er unx það bil 15—20
minútna gangur. Vatnið verður allt
að sjóða, áður en það er notað.
Við dýfum meira að segja ekki
tannbursta okkar í vatnið, fyrr en
það liefir verið soðið. Það er svo
óhreint, að ég átli erfitt með að
venjast því. Mér finnst það nú orð-
ið skárra en fyrst.“
Hreinlæti.
„En hvernig er þá að þvo úr
því ?“
„Það er afleitt. Það er svo nxilc-
ið af leirefnum í því, að mjög crf-
itt er að nola þvottadufl eða sápu.
Sumt þvottaduft, sem t. d. reynist
alveg ágætlega liér lieima, er al-
veg ónothæft. Það samlagast alls
ekki vatninu, lieldur flýtur ofan á
því eins og skán, sem ógei’legl er
að leysa upp.“
„Gaztu látið aðstoðarmenn þína
hjálpa þér við þvottinn?“
„Já, þeir þvoðu, eftir að þeir
liöfðu lært það. Þó urðu þeiiri
stundum á mistök eins og l. d. er
þeir suðu ullar smábarnafatnað —
þennan ljómandi fallega prjóna-
fatnað. Ég sá eftir því.“
Framh. á 7. síðu.
„Hvernig var það annars með
heimilisaðstoð hjá þér, þurftir þú
að annast alla matseld sjálf?“
„Já, ég eldaði aðalmáltíðina allt-
af sjálf. Hins vegar hafði ég að-
stoðarmann minn í eldhúsinu, sem
vann ýmis léttastörf. Hann þvoði
t. d. upp, hellti upp á kaffi, lag-
aði te og er frá leið var liann far-
inn að sjá um kvöldmatinn, senx
oft var búinn til úr afgangi frá
miðdagsvei’ði. Þá var liann og far-
inn að baka brauðin og liann bjó
til sérstaklega góð brauð.“
„Hvernig stendur á þvi, að þið
liafið karlmenn í eldhúsinu en elcki
vinnustúlkur?“
„Þessi venja hefur komizt á lxjá
ki’istniboðunum. I Addis Abeba
eru reyndar oft stúlkur liafðar,
engu síður en karlmenn, en úti
Átta íslendingar í Konsó.
Mynd þessi var tekin, þegai
Ölafur Ólafsson heimsótti
kristniboðsstöðina. Talið frá
vinstri: Margrét, Benedikt
Kristin og Felix með drengina
sína, Ingunn og Ólafur.
* 1
L ' * '' v: