Bjarmi - 01.05.2002, Blaðsíða 29

hegðun sinni. Reynslan sýnirað siðblind-
ingi breytist ekki. Meðferð skilar ekki ár-
angri. Oft verða einkennin verri meó ár-
unum. Stundum koma þau ekki fram fýrr
en á miðjum aldri.
Menn hafa velt fyrir sér hver sé orsök
siðblindu. Sumir hallast að því að um sé
að ræóa truflun á heilastarfsemi. Fleiri
álíta þó að uppeldið skipti meginmáli.
Sérhvert barn þarf að vita hverjum það
tilheyrir, hver elskar það og hver setur því
mörk. Vanti eitthvaó af þessu er hætta á
að persónuleikinn þroskist ekki eðlilega.
Upplausn fjölskyldunnar, kærleiksleysi og
agaskortur nútímans eykur hættuna á
sióblindu. Fjölmiólar, einkum sjónvarp,
veita sióblindingjum tækifæri til að koma
sjálfum sér á framfæri og þeir verða auó-
veldlega fyrirmyndir ungs fólks. Það bæt-
ir ekki úr skák.
Sióblinda í kristnu samfélagi
Það kann aó virðast óhugsandi að sió-
blinda geti haft áhrif á kristna söfnuði og
kristileg félög. Hugsunarhátturinn þar er
gerólíkur heimi sióblindingjans. Allir eru
góóir, þolinmóðir og hlýðnir. En þetta er
einmitt það sem gefur sióblindingja laus-
an tauminn. Ef einhver fer að hegða sér
annarlega er hætta á aö enginn bregðist
við, menn vilja ekki ætla náunganum
neitt illt, eru tilbúnir að þjást og draga
ekki vald leiðtoga í efa. Kristið samfélag
laðar aó sér þá sem eru óöruggir með
sjálfa sig og vilja gjarna láta segja sér fyr-
ir verkum. Þaó opnar leið þeim sem nær-
ast á athygli og undirgefni annarra.
Það er hverjum söfnuói nauðsynlegt að
varðveita rétta kenningu og hegða sér í
samræmi við hana. Siðblindum leiótoga
getur reynst auóvelt að boða rétta kenn-
ingu en sá sem hefur ekki leyft kenning-
unni að móta líf sitt getur ekki leitt og
stutt söfnuðinn í kristilegu líferni. Þegar
öllu er á botninn hvolft hefur siðblindur
leiðtogi ekki áhuga á að uppbyggja söfn-
uðinn heldur að koma sjálfum sér á
framfæri. Hann boðar ekki lögmál og
fagnaðarerindi á réttan hátt heldur lög-
málsþrælkun og tilfinningavingl. Hann
aðskilur orð Guðs og anda og setur and-
ann skör ofar. Þar er þó ekki um að ræða
anda Guós heldur illa skilgreindan anda
sem virðist eiga upphaf sitt hjá prédikar-
anum. Þannig kemur hann eigin áhrifum
°g skoðunum á framfæri undir yfirskini
guóhræóslunnar. Heilbrigóur og þrosk-
aóur söfnuður hleypir sióblindingja ekki í
valdaaóstöðu. Reynsla kynslóðanna
gegnir þar mikilvægu hlutverki. Það tekur
tíma fýrir söfnuði að þroskast. Þess
vegna er nýjum og reynslulitlum trúar-
hreyfingum hættast við að veróa sió-
blindingja að bráð.
Hvað á sá sem lendir í klóm siðblind-
ingja að gera? Raimo Mákelá gefur
nokkur ráð í bók sinni:
• Attaðu þig á því aó viðkomandi er sið-
blindur. Þaó er ekki alltaf auóvelt í ná-
vígi.
• Aflaóu þér frekari upplýsinga, til dæm-
is með því að lesa bækur.
■ Ræddu málið við einhvern sem hefur
þekkingu á því. Þú þarft líka stuóning í
þessum aóstæóum, sálgæslu eða meó-
ferð.
• Athugaðu hvort aðrir hafa lent í því
sama og þú. Venjulega á sióblindingi
sér mörg fórnarlömb.
• Rannsakaðu sjálfa(n) þig. Er auðvelt
að slá þér gullhamra? Hefurðu þörf
fýrir aó dást að einhverjum? Hefurðu
þörf fýrir að beygja þig undir aðra? Allt
þetta ýtir undir að siðblindingi nái tök-
um á þér.
• Túlkaóu Biblíuna rétt. Hún gengur ekki
út frá að þú sért undirgefin(n) sióblind-
ingja í nafni kærleika og auðmýktar.
• Láttu ekki óttann, sem hann reynir að
koma að hjá þér, ná tökum á þér og
láttu hann ekki vita aö þú sért
hrædd(ur).
• Láttu ekki þunglyndi og sektarkennd
ná tökum á þér þó að hann ásaki þig
og íþyngi þér.
• Láttu hann vita af reiði þinni þó aó þér
finnist það hvorki gott né „kristilegt".
■ Sýndu honum hörku ef þér er það
unnt. Það er engum til góðs að þú lát-
ir undan siðblindingja, hvorki þér,
honum né öóru fólki.
• Treystu honum ekki. Það sem þú trúir
honum fýrir getur hann notað gegn þér.
■ Biddu ekki mikið fýrir honum og síst í
einrúmi. Þetta kann að viróast kald-
ranalegt en í þessu tilviki getur fýrir-
bænin ýft upp sárin sem hann hefur
veitt þér. Fáðu heldur einhvern sem er
ósnortinn af honum til að biðja fýrir
honum. Þú getur líka beóið með ein-
hverjum sem þekkir málió til hlítar.
• Skrifaðu strax hjá þér hvað hann segir
og gerir. Það hjálpar þér að muna hvað
gerðist í raun og veru og þannig áttu
auðveldara meó aó leggja það að baki
þér. Auk þess getur það haft þýóingu ef
málió endar í réttarsal.
• Stundum er best aó þegja. Það kemur í
veg fýrir rifrildi sem engu skilar.
• Talaðu ekki við hann undir fjögur
augu. Talaóu helst ekki vió hann í síma
og skrifaóu honum ekki bréf. Allt sem
kemur frá þér getur hann rangfært og
notað sértil framdráttar.
• Ekki hitta hann til að ræða málin eða
gera upp. Það skilar sjaldnast nokkru en
þú verður þreytt(ur) og uppgefin(n) og
flækist þar aó auki enn fastar í netið.
• Reyndu ekki að koma til móts við þrá
hans eftir völdum og virðingu. Hann
veróur ekki ánægður. Hann fær aldrei
nóg.
■ Reyndu ekki aó breyta honum. Guó
getur gert kraftaverk en þú skalt ekki
gera ráó fýrir að svo verði. Þá verðuróu
sennilega fýrir miklum vonbrigðum því
að fæstir breytast.
• Ekki taka við „fýrirgefningu" hans vegna
alls þess illa sem hann segir að þú hafir
gert en þú hefur í raun aldrei gert.
• Ef þú getur ekki staðið gegn honum þá
skaltu flýja.
• Foróaðu öðrum frá honum ef þú getur.
■ Ef hjónaband þitt vió hann (hana) ger-
ir líf þitt og barna þinna að helvíti á
jörðu þá skaltu skilja.
■ Láttu ekki hatur ná valdi á lífi þínu.
Reyndu ekki að hefna þín. Reyndu að
fýrirgefa honum, það hjálpar þér aó
verða frjáls. Láttu Guð um hefndina
(Róm 12:19).
Getur siðblindingi verið endurfæddur,
kristinn maóur? Þeirri spurningu getur í
raun Guð einn svarað. Það er ekki okkar
mannanna að dæma hjörtun. Sá sem
gerir það setur sjálfan sig í Guðs stað og
hegóar sér þannig eins og siðblindingi.
Hitt vitum við að það er aðeins ein leið til
Guðs, Jesús Kristur. „Efvér segjum: ’Vér
höfum ekki synd/ þá svíkjum vér sjálfa
oss og sannleikurinn er ekki í oss. Ef vér
játum syndir vorar, þá er hann trúr og
réttlátur, svo að hann fýrirgefur oss synd-
irnar og hreinsar oss af öllu ranglæti" (I.
Jóh. 1:8-9). Þessa leió verður siðblinding-
inn að fara eins og aðrir.
I vissum skilningi erum við öll siðblind
frammi fýrir Guði. Við erum upptekin af
sjálfum okkur, ófús aó viðurkenna
ábyrgð okkar og sekt. Það er í sannleika
kraftaverk að vió skulum fá að kallast
Guðs börn. Þaö breytir því þó ekki aó
sumir eru sióblindir í öórum skilningi og
valda samborgurum sínum ómældum
þjáningum. Það verður aó taka alvarlega,
ekki síst í kristnu samfélagi.
Haraldur Jóhanrtsson er lceknir.
29