Heima er bezt - 01.11.1952, Side 29

Nr. 11
Heima er bezt
349
Herragarðsdraugurinn
Herragarðurinn Skovsbo á
Hjóni í Danmörku er þekktur um
allt landið vegna þeirra dular-
íullu atburða, sem hafa átt sér
stað þar um alda skeið. Saga
herraseturs þessa nær aftur á 12.
og 13. öld og ef til vill ennþá
lengra. Margar frægar ættir
hafa átt þar heima, eins og
Lykkeséttin, sem margir kann-
ast við af leikriti Henriks Ibsens,
„Fru Inger til Östraat“.
Á fáum stöðum hefur drauga-
gangurinn verið eins áberandi
og á Skovsbo. Enn eru á lífi
menn, sem hafa orðið varir við
hin undarlegustu fyrirbæri. Ó-
ljósar sagnir og raunveruleiki
blandast oft hvað öðru, þegar um
slíkar frásagnir er að ræða, en
draugasögurnar um jómfrú
Önnu, eða „hvítu konuna“ á
Skovsbo, er öðru máli að gegna.
Þær gerast á okkar dögum. Hún
svífur í öllum sínum yndisleika
yfir bónuð gólfin í skrautlegu
hallarsölunum, eða hennar verð-
ur vart á stígunum í hinum víð-
kunna blómagarði hallarinnar.
Og hún birtist ekki eingöngu í
myrkri, heldur líka um hábjart-
an daginn. Frú T., sem var gest-
ur á herragarðinum fyrir nokkr-
um árum, fékk sér göngutúr eftir
hádegisverðinn undir hinum
gömlu beykitrjám í garðinum.
Þá veit hún ekki fyrri til, en að
hvítklædd kona kemur brosandi
á móti henni. Frú T. verður for-
viða, því að það er eitthvað ó-
venjulegt við þessa konu. Bún-
ingur hennar heyrir öðrum tíma
til, og gangur hennar er óvenju-
lega svífandi og léttur. Þá er frú
T. hafði jafnað sig, flýtir hún
sér nær svipnum, en hvítklædda
konan hverfur eins og þokuský
stúlkan giftu sig og bjuggu lengi
saman í sátt og samlyndi.
En ágjarni karlinn og geð-
vonda kerlingin hans urðu æ
snauðari með hverjum degi sem
leið, eins og maklegt er þeim, sem
aldrei vilja gera neinum gott, og
lauk svo, að þau urðu að taka
sér starf í hönd, ganga bæ frá
bæ og biðjast beininga.
inn á milli beykitrjánna. Þegar
frú T. sagði frá þessu atviki
seinna um daginn, sagði hús-
bóndinn kæruleysislega:
„Þú hefur sjálfsagt orðið vör
við jómfrú Önnu, en þú skalt
ekki láta það á þig fá, því að það
er fyrirboði einhverrar ham-
ingju“.
Margir kannast við hinar
mörgu sagnir um draugavagninn
á Skovsbo. Allt í einu kemur
vagn akandi inn á hlaðið að
kvöldinu. Bjarminn frá vagnljós-
unum og skröltið í hjólunum
heyrist um allt, og hlaðið verður
upplýst. En þegar vinnumaður-
inn kemur hlaupandi til að taka
á móti gestunum er vagninn
horfinn.
Norsk saga, sem likist þessari,
á að hafa gerzt á herragarðinum
Kjölberg í Onsöy. Þar á „hvít
kona“ einnig að' ganga ljósum
logum og draugavagninn er þar
einnig sýnilegur á kvöldin. Þessi
hvítklædda kona á að vera ráðs-
kona, sem framdi sjálfsmorð af
ástasorg. Og draugavagninn er
fyrirboði sorgar og óhamingju.
Stundum hafa menn séð vagn
með tveim svörtum hestum fyrir
koma á fleygiferð heim að herra-
garðinum. Hann nemur staðar
um stund við aðaldyrnar, en
þegar einhver kemur, heldur
hann áfram og hverfur í tjörn
eina skammt frá húsinu.
Oft heyrist einkennilegur há-
vaði í hinum gömlu sölum á
Skovsbo. Það heyrist um allt
húsið og stundum eru ólætin svo
mikil, að enginn vogar að fara
að sofa. Annars heyrast oftast
andvörp og fótatak í sölunum.
Hið svonefnda „bláa gestaher-
bergi“ er alræmt. Þá er nokkrir
liðsforingjar settust þarna að í
stríðinu 1864 kom það fyrir, að
þeir báðust undan því að þurfa
að vera í þessu herbergi.
En þekktust þeirra sagna, sem
tengdar eru „bláa herberginu",
eru ef til vill sögurnar um brotnu
rúðuna. Hvernig sem farið er að,
og hversu sterklega sem um er
búið, þá brotnar þessi rúða allt-
af. Og enginn getur fundið eðli-
lega skýringu á fyrirbærinu. Eft-
ir að herragarðurinn hafði verið
endurbyggður að nokkru árið
1881, og nýir gluggar voru settir
í húsið, var rúðan alltaf að
brotna. í þessu sambandi má
nefna að svipað hefur átt sér
stað á öðrum herragarði í Dan-
mörku, Skjörring á Falstri. Þar
var ein rúðan alltaf að brotna á
dularfullan hátt. Þessi staður er
mjög nátengdur sögu Ingemann-
ættarinnar, en Ingemann er eitt-
hvert frægasta sálmaskáld Dana.
Það er ekki lengra síðan en árið
1943, að eigandi herragarðsins,
frú Ida Dinesen, sagði frá því í
blaðaviðtaþ, að rúðan væri alltaf
að brotna, án þess að hægt væri
að finna nokkra orsök til þess.
í kjallaranum á Skovsbo er
blóðblettur, sem aldrei hefur
tekizt að þurrka út. Öðru hverju
hefur verið kalkað yfir hann, en
hann kemur alltaf í ljós gegnum
kalklagið. Um þennan blett og
brotnu rúðuna hefur ímyndun-
arafl fólksins myndað eftirfar-
andi skýringu:
Sagt er að Erik Lykke (1651—
1701) hefði selt sig fjandanum.
Þá er sá dagur rann upp, er
Kölski ætlaði að sækja feng sinn,
læsti Erik Lykke að sér í bláa
herberginu og bannaði þjónin-
um að ónáða sig. En þjónninn
gat ekki stillt sig um að gægjast
gegn um skráargatið og sá þá
hvar fjandinn kom inn um
gluggann. Sá vondi fór að greiða
hár Eriks með glóandi járn-
kambi, svo að hann varð allur
blóðugur. En Kölski uppgötvaði
þjóninn við skráargatið og sló
augað úr höfði hans. Um leið
notaði Erik tækifærið og tókst
að flýja út um dyrnar, sem
Kölski hafði opnað. Flýði hann
gegnum herbergi hallarinnar
með fjandann á hælum sér. —
Kölski náði honum í kjallaran-
um. Þar lamdi fjandinn honum
utan í múrvegginn þangað til
sálin ein varð eftir í honum. Með
sáiina flaug svo Kölski sömu
leið gegnum húsið og út um
gluggann, þar sem hann hafði
komið inn. Síðan daginn þann
hefur rúðan aldrei verið heil, og
hún brotnar ætíð á sama hátt,
hve oft sem hún er endurnýjuð.