Heima er bezt - 01.02.1954, Síða 2

34
Heima er bezt
Nr. 2
Þ jóðlegt
h e i m i I i s r i t
------------------------------------------------------- - - ^
HEIMA EK BEZT • Hcimilisblað með myndum Kcmur út mánaðar-
lesra • Áskriftagjald kr. 67.00 • Útgefandi: Bókaútgáfan Norðri •
Ábyrgðarmaður: Albert J. Finnbogason • Ritstjóri: Jón Björnsson ■
Heimilisfang blaðsins: Pósthólf 101 Reykjavík Prentsm. Edda h.f.
v_________________________:..................................... J
Efnisyfirlit
Bls. 35 Gleði á heimilunum — eindrægni í sveitunum, EFTIR BÖÐVAR Á LAUGARVATNI.
— 37 Á Hafnarslóð, KITIR ÞokBJÖRN ÞÓRfiARSON I./FKNI.
— 42 Varðhundurinn, KFTIR ÁSTRID StKFÁNSSON.
— 44 Hugrleiðingar ferðamanns, KFTIR ÞORSTEIN MaTTHÍASSON.
— 48 Frá Alg-iersborg til Bou Saada, I.FTIR SlGlIRJÓN FRÁ ÞORGF.IRSSTÖDUM.
— 52 Frá Fornahvammi til Ameríku. Endurminningar Hf.i.ga Þórðarsonar.
— 56 Svona fór um sjóferð þá, f:ftir Magnús Jóhannsson, hafnaknksi.
— 58 Fjallabúar, framhaldssaga, K.FTIR KRISTIAN KrISTIANSEN.
— 64 Myndasagan: Óli segir sjálfur frá. Skrítlur og margt fleira.
Forsíðumyndin:
Stóri-Núpur í Gnúpverjahreppi
Nú flytur HEIMA er BEZT mynd af sveitaprest-
setri hér sunnanlands, sem um eitt skeið var þekkt
um gjörvalt landið. Það er Stóri-Núpur í Gnúp-
verjahreppi. En sá maður, sem þar gerði garðinn
frægan, var séra Valdimar Briem vígslubiskup. Eins
og kunnugt er, var hann eitt hið mesta sálmaskáld,
sem ísland hefur átt og það er víst, að bsztu sálm-
ar hans munu ekki fyrnast á meðan íslenzk tunga
er töluð. Það eru nú sex ár síðan að öld var liðin
frá fæðingu þessa ágætismanns í íslenzkri presta-
stétt. Valimar Briem var fæddur á Grund í Eyja-
firði 1. febrúar 1848. Foreldrar hans voru Ólafur
trésmiður og skáld Briem og kona hans Dómhild-
ur Þorsteinsdóttir, hreppstjóra á Stokkahlöðum
Gíslasonar. Eftir lát föður síns fór Valdimar til
föðurbróður síns, síra Jóhanns Briem, að Hruna.
Hann fór í Latínuskólann í Reykjavík árið 1863 og
útskrifaðist þremur árum síðar, en eftir það stund-
aði hann kennslu í Reykjavík næsta vetur. Hann
fékk Hrepphólaprestakall 1873, og var þar þangað
til það kall var lagt niður. Þegar í skóla bar á því,
að Valdimar var vel skáldmæltur. Orti hann margt
af gamankviðlingum og samdi víst leikrit. Eru til
ýmsar hnyttnar gamanvísur eftir hann. Naut
hann snemma mikils álits í prestastétt og var
skipað sæti í sálmabókarnefndinni (1878), er átti
að efna til nýrrar sálmabókar, þeirrar, er nú alveg
nýlega hefur verið endurskoðuð.
Séra Valdimar kom að Stóra-Núpi árið 1880
og var þar prestur þar til hann lét af embætti árið
1918, en þá tók Ólafur sonur hans við. Hann var
um langt skeið prófastur i Árnessþingi og vígslu-
biskup Skálhollsstiftis. Séra Valdimar andaðist á
Stóra-Núpi 3. maí 1930. Hann var afkastamikill
rithöfuntíur og unni mjög öllum innlendum fróð-
leik. Studdi hann og manna bezt hinn merka fræði-
mann, Brynjólf frá Minna-Núpi, en hann dvaldi
oft um lengri tíma hjá séra Valdimar.
Það er fallegt á Stóra-Núpi og jörðin er kosta-
jörð, enda mun séra Valdimar hafa búnazt þar
ágætlega. Stóri-Núpur er nú ekki lengur prest-
setur. Hefur farið um hann eins og svo mörg prest-
setur á landinu, að
þau hafa verið lögð
niður. Er það oft
miður farið, og
nokkurrar skamm-
sýni gætir í þessum
málum.Hefði sann-
arlega átt vel við,
að sá staður, sem
_sálmaskáldið gerði
frægan, hefði á-
fram verið aðset-
ursstaður presta
héraðsins. Margir
merkir prestar haf a
búið á Stóra-Núpi,
og má meöal
þeirra nefna séra
Skúla Gíslason,
þj óösagr,aritarann
fræga.
Sveitaprestsetrin
voru menningar-
miðstöðvar um
langan aldur. Eng-
inn veit hvað ís-
lenzka þjóðin á prestastéttinni að þakka. Margir
prestanna voru ágætir fræðimenn á veraldarvísu
og söfnuðu margskonar fróðleik, sem ella hefði
týnzt. Sumir þeirra urðu beinlínis leiðtogar héraðs
síns, þegar vanda bar að höndum, eins og séra Jón
Steingrímsson á tímum Móðuharðindanna. Og enn
hafa prestarnir mikið hlutverk að inna af hendi,
ekki sízt úti um hinar dreifðu byggðir.
Á Stóra-Núpi var Ólafskirkja að fornu. En áður
stóð kirkjan í Steinsholti, og var þar höfuðkirkjan
og prestsetrið. Það var Maríukirkja. Hún var af-
tekin og prestsetrið flutt að Stóra-Núpi með kon-
ungsbréfi árið 1789. Lágu nokkur bænhús undir
Stóra-Núps-kirkju, en langt er síðan þau voru lögð
niður. Með lögum frá 1880 var Hrepphólaprestakall
lagt niöur og sameinað Stóra-Núps-prestakalli, en
nú er prestsetrið á Skarði.
Myndina túk Þorvaldur Agústsson.