Heima er bezt - 01.05.1954, Page 3

Nr. 5
Heima er bezt
131
Kristmundur Bjarnason:
Söngvari og stórbóndi
Þegar Þorbjörn Björnsson var
staddur hjá mér fyrir skömmu,
bar margt á góma, því að mað-
urinn er af þeirri gæzku giör að
hafa áhuga á hinum óskyldustu
viðfangsefnum og má raunar
segja, að hann láti ekkert mann-
legt vera sér óviðkomandi. Spurði
ég hann að sjálfsögðu margs, og
hér fylgja svör hans við nokkr-
um spurningum mínum. Spurn-
ingarnar hef ég að vísu fellt
niður, en ég ætla, að það komi
ekki að sök, en mér einum er um
að kenna, ef viðtalsþátturinn
reynist laus í reipum.
Þess gerist raunar ekki þörf
að kynna Þorbjörn Björnsson
lesendum, því að eftir hann hafa
um alllangt skeið birzt greinar í
blöðum og tímaritum og orðið
mjög vinsælar. Þó get ég ekki
látið undir höfuð leggjast að
fara um hann nokkrum orðum,
og er ástæðan sú, að Þorbjörn
hefur ekki að jafnaði rætt um
sjálfan sig í greinum sínum.
Flestum þeim lesendum, sem
nokkuð eru til aldurs komnir,
mun ljóst, að Þorbjörn var í röð
fremstu bænda þessa lands og
er svo einlægur áhugamaður um
búmál, að sérstakt mun vera, en
búi brá hann 1946, ef ég man
rétt, og fékk í hendur sonum sín-
um. Hitt mun ekki eins kunn-
ugt, að hann var fyrr á árum
talinn af kunnáttumönnum eitt-
hvert bezta efni í óperusöngv-
ara, sem við áttum.
Þorbjörn segir sjálfur, að sér
hafi áður fyrr aldrei dottið í
hug að gerast bóndi, — það var
honum víst eins konar neyðar-
ráðstöfun, er listamannsdraum-
ar hans brugðust, en þeim mun
eftirtektarverðara er það, hvað
úr honum varð í bændastétt. Og
sýnir það, hvað í manninum býr.
Einn vetur var hann við söng-
nám í Reykjavík og annan á
Akureyri. Báðir söngkennarar
hans hvöttu hann eindregið til
framhaldsnáms erlendis, og Þor-
björn var ákveðinn í að freista
gæfunnar. En nú var það með
Þorbjörn sem marga aðra unga
menn — og þá ekki sízt lista-
menn — að honum var fjár
vant til þess að gera óskadrauma
sína að veruleika. Hann leitaði
á fund föður síns, vissi þó, að
hann gat ekki staðið af þeirri
fjárhæð sjálfur, er þurfti til
r------------——-------------
Þorbjörn Björnsson, bóndi að
Geitaskarði er landskunnur maður
og ber margt til þess. Hann er bú-
höldur mikill og hefur gert garð sinn
frægan að óvenjulegri snyrtimennsku
og myndarbrag, svo að þangað bein-
ast augu hvers manns, er hjá fer.
Hann er ritfær vel og kunnur af
greinum sínum. — Hann var og
söngvari góður. Frá öllu þessu og
skoðunum hins gjörhugula manns á
lífinu greinir í viðtali þessu, sem
Kristmundur Bjarnason hefur átt
við Þorbjörn fyrir Heima er bezt.
1......-_____
námsins. Faðir hans brást vel við
beiðni Þorbjarnar, þótt hann
hefði ekki mikla trú á þessu til-
tæki hans, og fékk loforð um
þrjú hundruð króna lán hjá pen-
ingakarli einum á Skagaströnd.
Svo leið að því, að Þorbjörn
hyggði til utanferðar. Var þá
sent vestur um haust að sækja
lánið, en karl vildi þá ekkert láta
af hendi rakna, og er mælt, að
það muni meðal annars ekki hafa
valdið alllitlu, að hann hafi
hlerað, til hvers verja skyldi fénu
og í slíka bölvaða vitleysu vildi
aurasálin ekki láta fé sitt! Þetta
er ekkert einsdæmi. íslenzkir
listamenn hafa orðið hordauðir
við hliðina á efnamönnum upp
til sveita og út við sjó, eins og
kunnugt er. Þess vegna má e.t.v.
segja, að Þorbjörn hafi vel
sloppið. En reiðarslag var þetta
fyrir hann. Leitaði hann til
margra um lán, en allt bar að
sama brunni. Hann segir svo
sjálfur: „Þeir, sem vildu, gátu
ekki og þeir, sem gátu, vildu
ekki.“ Þetta er gamla sagan, sem
er allt of oft ný. O
Þegar Þorbirni þótti útséð um,
að hann gæti látið þá æsku-
drauma sína rætast, að stunda
söngnám, fór hann í Búnaðar-
skólann á Hólum, enda þótt hann
hefði enga hneigð til búfræði-
náms, enda var hugur hans all-
ur í uppnámi, gat ekki snúið
baki við sönggyðjunni og var sí-
syngjandi. Eitt sinn, er hann
hafði sungið á samkomu á Hól-
um, gekk til hans gamall bóndi
og segir við hann:
„Þú gerir þér líklega ekki þess
grein, ungi maður, hvílikan fjár-
sjóð þú berð í hálsi þér.“
Þá brauzt út gremjan í Þor-
birni, svo var honum þetta við-
kvæmt. Hann gengur fast að
tám gamla mannsins og hreytir
út úr sér:
„Þeim sjóði er þegar glatað!“
Það er komin harka í skap
þessa unga manns. Orð hans bera
þess vottinn, að það hefur þá
þegar búið í honum, að hann
skyldi ekki láta helv.... heiminn
beygja sig, — heldur hið gagn-
stæða.
Svo líður tíminn, Þorbjörn
brýzt sísyngjandi áfram til efna,
— og í söngför til Blönduóss var
hann, er hann söng til sín konu-
efnið. (Ég þori samt ekki að
ábyrgjast, að hann hafi bókstaf-
lega sungið sig inn í hjónaband-
ið, en mér er nær að ætla það).
En kona hans er Sigríður, dótt-
ir Árna Þorkelssonar, er lengi bjó
stórbúi á Geitaskarði. Enn varð
sönggáfan til þess, að gróða-
bændur — og þá að líkum list-
gáfum og listaást sneyddir —
spáðu bóndaefninu hrakspám.
— Stórbóndi einn ríkilátur
sagði, er hann frétti um trúlof-
un þeirra Sigríðar:
„Á þessi piltungur nokkuð
nema þennan söng?“
Annar húnvetnskur stórbóndi