Heima er bezt - 01.04.1997, Síða 30

um. Við höfum verið svo
uppteknir af ijarlægari þjóð-
um og löndum, að Færeyjar
hafa þess vegna fallið í
nokkurn skugga, sem nú er
þó góðu heilli, óðum að
breytast. Þegar ég lagði upp í
Færeyjaförina, taldi ég mig
vita orðið ýmislegt um eyj-
arnar og þjóðina, sem þær
byggja, ýmist vegna kynna af
færeyskum sjómönnum eða
við lestur bóka um Færeyjar.
Það verður hverjum manni
ógleymanlegt að sigla á ís-
landsmið með Fleðni Brú, að
lifa í færeyskum byggðum
undir handarjaðri William
Heinesens, ferðast um eyj-
arnar í fylgd Jörgen-Frantz
Jacobsens eða kynnast
stúlkunni Barböru úr sögunni „Far
veröld þinn veg,“ eftir sama höfund.
í farangri mínum að heiman
hafði ég tvær bækur um Fær-
eyjar eftir íslenska höfunda,
aðra úr bókaflokknum „Lönd
og lýðir,“ eftir Gils Guð-
mundsson rithöfund og fyrr-
verandi alþingismann, en hina,
„Eyjarnar átján,“ eftir Hannes
Pétursson skáld. Við þennan
bókakost bætti ég fljótlega í
Þórshöfn tveimur landakortum
af eyjunum, „Föroyja rundt,“
„Havnartíðindi 1986,“ „Álman-
akki og Ferðaætlan,“ einnig fyrir
árið 1986. Með þetta vegarnesti er
engum vorkunn að ferðast um Fær-
eyjar á eigin spýtur og hafa ánægju
af. Gestrisni Færeyinga er þeim svo
eðlileg að manni þykir samstundis
vænt um fólkið. Ekki eru vandkvæði
á því að gera sig skiljanlegan í Fær-
eyjum. Ef gætt er þess að tala hægt
og skýrt af beggja hálfú, er næsta
auðvelt að halda uppi nokkrum sam-
ræðum. Það kann að þykja dálítið
undarlegt, þegar sagt er að það sé
færeyska dansinum að þakka að Fær-
eyingum hefúr tekist að varðveita
tungu sína jafn vel og raun ber vitni.
En svona er það samt. Kvæðin voru
kveðin undir dansinum og vegna
Kvikmyndin Barbara, sem þýski
leikstjórinn Frank Wisbar gerði á
sínum tíma eftir samnefndri sögu
Jörgen-Frantz Jakobsen, er ein sú
þekktasta sem gerð hefur verið í
Fœreyjum. Með aðalhlutverkið fór
sænska leikkonan Harriet Anderson.
þess hafa þau geymst og gengið frá
kynslóð til kynslóðar og verið tung-
unni ómetanleg stoð. Og ekki nóg
með það: Dansinn hefur skapað
kvæðin, því að þau eru til þess ort að
vera sungin á dansgólfi. Færeyingar
geta þreytt þessa dansa svo tímunum
skiptir án þess á þeim sjáist teljandi
þreytumerki. Það er tilkomu-
mikið að horfa á þessa dansa
og heyra fólkið kveða kvæð-
in sem við eiga. Þess vegna
verður ekki hjá því komist
að geta um fæeyskan dans,
þegar talað er um færeyska
menningu. Efni kvæðanna er
venjulega sótt í frásagnir um
hrausta menn og fagrar og
göfugar konur, ástir og orr-
ustur. Mörg kvæðanna
greina frá atburðum er gerst
hafa á íslandi og í Noregi.
Aðeins eitt fornkvæði er ort
um atburði er gerast í Fær-
eyjum sjálfum. Það er Sig-
mundarkvæði, um viðureign
höfðingjanna Sigmundar
Brestissonar og Þrándar í
Götu. Þá eru önnur kvæði,
sem eiga rót sína að rekja sunnar í
álfuna, en hafa verið færð í færeysk-
an búning, svo sem um Sigurð
Fáfnisbana og Brynhildi, Karla-
Magnús og fleiri.
Annað er það, sem einkennir fær-
eyskt þjóðlíf, en það eru grind-
hvalaveiðar. Því miður sá ég þær
ekki með eigin augum á meðan ég
dvaldist í eyjunum og hef því ekk-
ert frá þeim að segja af eigin
reynslu. Hinsvegar horfði ég á
þegar færeyska varðskipið Ólavur
helgi var að reka skip þeirra
hvalafriðunarmanna, Sea Sephard, út
af Nolseyjarfirði eitt kvöldið. Nokk-
ur mannfjöldi safnaðist saman á
tjaldstæðinu og víðar á strandlengj-
unni og fylgdist með þessum atburð-
um.
Laust eftir miðja síðustu öld var
íbúatala Færeyja tæp 9 þúsund. Þá
lifði þjóðin á landbúnaði og fiskaði
aðeins handa sér í soðið. Aðalbú-
stofninn var sauðfé, sem gaf af sér
kjöt til heimaneyslu, skerpukjötið og
ull, tólg og gærur til útflutnings.
„Seyða ull er Föroya gull,“ segir
gamall færeyskur málsháttur. Ullin
var unnin heima og færeyskar peysur
seldar víða um lönd. Síðan 1860 hef-
ur íbúatala eyjanna fimmfaldast og
eru fiskveiðar, siglingar og iðnaður
150 Heima er bezt