Æskan - 20.04.1932, Side 1
ÁHRIF ÁFENGIS Á LÍKAMA MANNSINS
EFTIR BJARNA SNÆBJÖRNSSON, LÆKNI
(FVRIRLESTUR ÞESSI VAR FLUTTUR í ÚTVARPIÐ í JANÚAR í VETUR)
Yiö samning pessa
erindis, er ég flyt hér í
kvöld, hefi ég stuöst
við bækur þær, sem
hafa verið og eru enn
notaðar við kennslu í
læknadeild háskólans
hér. Sérstaklega hefi ég
þó farið eftir því, sem
Paul Edvard Poulsen,
sem er prófessor í lyfja-
fræði við háskólann í
Osló, ritar um Alkohol
í lyfjafræði sinni. Pessi
bók hans, lyfjafræðin,
nýtur svo mikils álits,
að hún er ekki ein-
ungis notuð við kennslu
í háskólunum á Norð-
urlöndum heldur líka
Bjarni Snœbjörnsson. j nær hálfan manns-
aldur við þýzka há-
skóla. Pjóðverjar eru þó ekki vanir að seilast út fyrir
landamærin eftir kennslubókum í læknisfræði, og sýnir
þetta hvoittveggja, hve áreiðanlegur og ráðvandur vísinda-
maður prófessor Paulsen er talinn að vera.
Pótt ílestir yðar hafi séö ölvaðan mann, og sumir yðar,
ef til vill orðið ölvaðir einhvern tíma æfinnar, þá ætla ég
samt að byrja á því að fara nokkrum orðum um þau al-
mennu áhrif, sem vínandinn hefir á likamann, eða réttara
sagt á taugakerfið.
Lítill skammtur af vinanda hefir á flesta þau áhrif, að
þeim líður vel andlega og líkamlega; þeir eru ánægðir,
greiðviknir og ræðnir. Sé skammturinn aukinn, verða
menn kátir, þeir verða framfærnari en ella, halda ræður,
syngja og láta sér ekki allt fyrir brjósti brenna. Petta er
mjög almennt og sérkennilegt einkenni, að óiramfærnir
menn og feimnir að eðlisfari, verða hinir ræðnustu, enda
ætíð harla ánægðir með það, er þeir segja. Blóðsóknin
eykst að höfðinu og álagæðin slær örara en ella. Sumir,
sérstaklega þeir, sem stunda erfiðisvinnu, eru þá gjarnir á
að gorta yfir þvi, hve vel þeir séu að manni, og er þá oft-
ar frekar laus höndin. Peir, sem stunda andleg störf, eru
oftar rólegri, en þeir eru líka mjög ánægðir með sjálfa sig,
finnst þeim ekkert vera ókleyft og telja sig færa um að
vinna bug á hvers kyns erfiðleikum daglega lifsins; enda
er það þetta stig áfengisnautnarinnar, sem hefir komið of
mörgum manninum til að álíta, að flaskan væri bezti vin-
urinn, er hann ætti.
Haldi maðurinn áfram nautninni verður hann drukkinn,
það er að segja, að þá fer að bera á eitrunareinkennum.
Andlegt og likamlegt jafnvægi raskast; hann hefir ekki
lengur stjórn á sjálfum sér, er gjarnan uppstökkur og þver
í skapi eða öfugt. Hann fer að slaga sem kallaö er, verð-
ur loðmæltur og fer að syfja. Fær hann þá oft ógleði og
uppköst, kaldur sviti sprettur af andliti hans, roðinn hverf-
ur af andlitinu og fölleiki kemur i staðinn. Eftir stóra á-
fengisskammta verða áhrifin þau sömu eins og við svæf-
ingu með klóróformi eða ælher: Maðurinn verður með-
vitundarlaus, finnur ekkert til, þótt hann sé klipinn eða
stunginn, vöðvar verða máttlausir, andardrátturinn lirjót-
andi, og andlitið verður bláleitt. Pannig getur hann legið í
marga klukkutíma, en sem betur fer, þá raknar hann oft-
astnær úr rotinu, þótt hins vegar dauðinn geti barið að
dyrum, þegar hann er i þessu ástandi, og deyr hann þá
vegna andardráttarlömunar. En rakni maðurinn hinsvegar
við úr þessu roti, þá koma þessi eftirköst, sem margir
yðar hafið heyrt um, þótt þér hafið ekki reynt þau, og á
ég þar við hina svokölluðu timburmenn. Skapið er þá
bölvað af nagandi samvizkubiti, það er eins og höfuðið
ætli að klofna i sundur, og líðanin öll er hin herfilegasta.
Pessi einkenni, sem hér heíir verið lýst, eru verkanir vín-
anda á taugakerfið aðallega. Áhrifin koma fyrst fram á heii-
anum sjálfum, síðan á mænunni og loks á mænuhöfðinu.