Íslensk endurreisn - 17.06.1933, Síða 2

ÍSLENSK ENDURREISN
skammur. En það er jafn víst og dagur
fylgir nóttu, að þess verður skamt að
bíða, að til orustu dragi miili hinna þjóð-
ræknu umbótamanna annars vegar og
afturhalds- og niðurrifsmanna hins veg-
ar. Undir þessa orustu verða Þjóðemis-
sinnar að búast og þeir munu nota tím-
ann vel til næstu kosninga.
x.
BIÉinp Bolsanna II
Tölur sem tala.
í 3. tbl. þessa blaðs var skýrt í'rá liinni öflugu
útbreiðslustarfsemi, er Sovjetstjórnin rekur um
allan heim, til þess að sannfæra menn um ágæti
kommúnistiskra kenninga og framkvæmda.
Með einu einasta vigorði: fimm-ára-áætluu,
hefði þeim tekist að dáleiða liálfan heiminn og
villa honum sýn. Það var sýnt fram á, að það
gilti einu, hversu mikla elju Sovjet-valdhafarn-
ir legðu í að framkvæma fimm-ára-áætlunina,
þeim mundi aldrei takast það, af þeirri ein-
földu ástæðu, að skilyrðin lil }>ess væru alls ekki
til. Það væri því alls ekki hægt, að brevta Rúss-
landi úr landbúnaðarlandi í iðnaðarland, ekki
lieldur, þótt Sovjetvaldliafarnir ætluðu sjer 100
ár til þess, og ekki að eins 5. Fimm-ára-áætlunin
væri því ekki annað en pólitísk sjónhveríing,
pólitísk blekking.
Að þessu sinni birtum. vjer frásögn þýsks
verkfræðings, Petermann að nafni, sem árum
saman stundaði verkfræðistörf í Sovjetrúss-
landi. Hefir hann skrifað bók um veru sína þar :
Das bolschewistische Russland, Múnchen 1931.
Frásögn hans bregður björtu ljósi yfir ástand-
ið í Sovjetrússlandi, sem „Moskovitarnir“ ís-
lensku reyna að telja mönnum trú um, að sje
sannkallað sælunnar land. Petermann farast m.
a. þannig orð:
„Sovjetrússar leggja mikið kapp á, að villa
heimmum sýn með glæsilegum talnaskýrslum.
En hvernig er umhorfs í Sovjetrússlandi i
raun og veru. Við skulum athuga nokkur dæmi.
Jeg ætla fyrst að Iienda á jámverksmiðjurnar
í Werchnij-Salda í Norður-Úral, einliverjar
stærstu járnverksmiðjur heimsins. Ameríku-
menn voru fengnir til þess að gera áætlanir og
uppdrætti að byggingunum og læir áttu að hafá
skilað þeim fyrir 1. júlí 1930. I desembermánuði
1930 voru uppdrættirnir enji ókomnir. „Þarna
sjáið þjer, hve valt er að treysta Amerikumönn-
um, það er víðar slóðaskapur en í Rússlandi.“
Á þessa leið voru svörin, sem jeg fjekk, þegar
jeg reyndi að komast eftir, Iivernig stæði á
drættinum. En Rússarnir vöruðust að skýra
mjer frá, að samningurinn við Ameríkumenn
hefði verið bundinn því skilyrði að' 25% af
kostnaðinum yrðu borguð fyrirfram og enn-
fremur, að 50% álti að borga á meðan upp-
drættimir yrðu gerðir og þau 25%, sem eftir
voru, skyldu greiðast við afhendingu áætlan-
anna og uppdráttanna. Það var ekki fyr en í
desembermán., að jeg frjetti málavextina eins
og þeir voru. «
Við jámnámurnar í Lysswa í Ural voru bygð
mörg stórhýsi. En vjelarnar, sem nota átti í
verksmiðjurnar, komu aldrei fram í dagsljósið.
Sumar byggingarnar varð að rifa niður, þareð
þær voru svo illa bygðar og reyndust ónothæf-
ar. Líkt var ástatt í námunni i Magnetostroi í
Ural og í liinni miklu efnagerð í Bobriky, sem
átti að standa Leuna-verksmiðjunum langtum
framar. Erlendir verkfræðingar höfðu alvarlega
ráðið frá, að láta byggja þessar verksmiðjur,
þareð skilyrðin til þess væru mjög óliagkvæm.
En Kommúnistar skeyta ekki um staðreyndir.
Verksmiðjurnar í Bobriky voru bygðar. Verk-
fræðingarnir höfðu spáð því, að vatnavirkjan-
imar, sem áttu að kosta fleiri miljónir, mundu
reynast allsendis ónógar og ekki geta tekið á
móti vatninu, sem lileypa átti í stífluna; stífl-
an mundi springa þegar við fyrstu fyllingu. Sú
spá átti sjer ekki langan aldur. Vorið 1930, í
fvrsta skifti, er stíflan skyldi reynd, sprakk
hún og enda þótt litið vatn væri í lienni. Leyni-
lögreglan rússneska (G.P.U.) tók nokkra verk-
fræðinga fasta og brennimerkti þá sem „skað-
ræðismenn“. Margai- nefndir voru sendar til
Bobriky, en þar varð engu um breytt.
Það er hægt, að benda á háar tölur í sam-
bandi við Sovjetrússland, en þær eru lítið glæsi-
legar og það er lítil ástæða til þess að gorta
af þeim.
I janúarmánuði 1931 skulduðu Rússar amer-
iska verslunarfyrirtækinu MacDonald i\TÍr nóv-
ember og desember-mánuðina 1930 180.000 doll-
ara. Eftirstöðvarnar frá ágústmánuði 1930
námu 400.000 dollurum, Þegar bjer var kom-
ið hjeldu amerísku verslunarfyrirtækin i Mosk-
va fund með sjer og kom þá i ljós, að skuldir
Rússa við fjögur amerisk verslunarfyrirtæki
fyrir tvo siðustu mánuðina námu 800.000 doll-
urum. Nú rak hver rekistefnan aðra. Ameríku- j
mennimir báru Rússum samningsbrot á brýn, j
og þareð Rússar gátu ekki fullnægt samnings- j
skilmálunum vegna fjárkreppu sinnar, sögðu
nokkur amerísku versl u na rf vri r tæki n upp
samningum við þá þegar i stað.
Á þýsku sendiherrastöðinni í Moskva var
mjer skýrt frá, að Rússar skulduðu einnig þýsk-
um verslunarfyrirtækjum tugi miljóna marka.
Um 140 þýsk verslunarfyrirtæki mundu eiga
inni lijá l>ehn.“
Þannig er ástandið í Sovjetrússlandi. Víðs-
vegar um landið má sjá byggingarúslir og hálf-
bygðar verksmiðjur, sem kostað hafa fleiri mil-
jónir. Rússneski iðnaðurinn getur ekki fullnægt
ströngustu kröfum um vörugæði. Rússneskar
byggingar hafa svo hundraðum skiftir reynst
svo illa, að orðið Iiefir að rífa þær niður.
Og hvað líður öðrum atvinnuvegum lands-
ins? Landbúnaðurinn hefir verið lagður í eyði.
62% af öllum kvikfjenaði í Rússlandi hefir ver-
ið slátrað. 87% allra dráttarvjela voru í byrj-
un ársins 1931 ónothæf. Þjóðin sveltur. Verka-
menn verða að klæðast tötrum og trjeskóm.
Oft og tíðum detta þeir örmagna af þreytu nið-
ur af byggingarpöllunum.
Hvílíkt „sælunnar“ land, Sovjetrússland! —
Skyldi nokkurn furða á því lengur, að „Moskó-
vítarnir“ íslensku eiga ekki aðra ósk heitari,
en þá, að vjer íslendingar mættum verða sömu
„blessunar“ aðnjótandi og rússneska þjóðin síð-
ustu 15 árin.
NIVEA-CREME

Verndar best gegn sólbruna og úti-
lofti. — Munið að taka Nivea-Krem
með í sumarleyfið.
f
Fæst í snyrtibúðum.
Sambandsfjelög.
Samþyktir víxlar ................ 1,080,218,37
Innlánsdeild ...................... 941,018,81
Bankar og sjóðir................. 1,321,401,34
lnneignir fjelagsmanna ............ 805,358,73
Áðrir viðskiftamenn .......... 1,022,534,50
Ógreiddur kostnáður ............. 24,730,00
Útgefnar ávisanir .................. 32,098,86
Ivr....... 5,227,360,61
Samanlagt: Sís og sambandsfjel. 12,027,705,99
Það skal tekið fram til skýrngar, að mjög
erfitt og enda ómögulegt er að samræma reikn-
ingana vegna þess, að reikning sambandsf jelag-
anna fyrir sama ár og reikningur Sís nær yfir
vantar; en hvort hann hefir ekki verið birtur
vegna þess — eins og tekið var fram i ræðu
Sig. Kristinssonar — að afkoma sambandsfje-
laganna hafi verið enn lakari árið 1931 en árið
1930, skal látið ósagt, en líklega þætti slík reikn-
ingsfærsla alleinkennileg hjá öðrum. Að þessu
athuguðu má ganga út frá, að ofangreindai*
tölur liækki stórum, ef fyrir lægju tölur ársins
1931 að því er sambandsjelögin snertir.
Hvergi sjást eða koma i ljós víxilábyrgðir
fjelaganna, ]>. e. a. s. viðskiftamannavíxlar, sem
fjelögin kunna að hafa selt bönkum og' spari-
sjóðum.
Ureikningi Sís fyrir árið 1930 telur Samband-
ið skuld sambandsfjelaganna viðsigð,399,116,71
og telur Sís samkv. efnahagsreikningi sínum
hæfilegt að skrifa af þessari fúlgu, fvrir vænt-
anlegum töpum, kr. 115,000,00 eða liðlega 2%.
gj-
S. I. s.
Samkvæmt þeim upplýsingum, sem felast í
reikningum S. í. S. og kaupfjelaganna, sem
birtust í Tímanum i fyrrasumar (1932) (reikn-
ingur Sambandsins sjálfs var frá 1931, en
reikningur annara sambandsfjelaga frá 1930),
leit efnahagur þessara félaga þannig út:
Ivr.
Bankaskuldir Sambandsins sjálfs 6,110.760.95
Ýmsir lánardrottnar ................ 361.025.26
Skuldir vegna Gefjuiiiar............ 213,831,36
Ógreidd farmgjöld (Eimskip?)
og ábyrgðargjöld ................. 63,999,81
Innstæða innlánsdeildar ............. 50,728,00
Kr........ 6,800,345,38
Díni! í Beliaisnáljni.
Hrakfarir Hriflurjettvísinnar.
Eins og marga mun reka minni til, tók varð-
skipið „Ægir“, þ. 17. mars 1930, togarann Bel-
gaum fastan og kærði hann fyrir landhelgis-
hrot. Hermann Jónasson lögreglustjóri dæmdi
skipstjórann á Belgaum í undirrjetti fyrir full-
koinið landhelgisbrot. Skipstjórinn áfrýjaði
dómnum til Hæstarjetlar. Hefir liann nýlega
kveðið upp dóm i málinu. Var skipstjórinn al-
gerlega sýknaður og skal allur málskostnaður
greiðast af almannafje.
Belgaumsmálið hefir kostað ríkissjóðinn tugi
þúsunda króna. Ætlar Hriflurjettvísin að verða
þjóðinni ærið dýr.