Kyndill - 01.03.1928, Page 4

2
K YNDILL
þar til þær cleyja. Þær læra að danza, leika og
syngja, fiær læra að hegða sér á „penan"
hátt. Þær lesa eitthvað hrafl í tungumálum
og þær fá yfirborðspekkingu á liistum og
bókmentum, og svo er sagt um þær að þær
séu „reglulega mentaðar“, cn pær læra ekki
að prjóna, spinna, „stoppa" í sokk eða að
elda mat til að seðja soltinn maga.
Það er líka til margskonar alpýðu-æsku-
lýður. Meðal hans eru ekki aíllir jafn dug-
Iegir, ábyggilegir, skylduræknir, meo-tunar-
fúsir og áhugasamir. Þar er líka miismunur.
Mikill mismunur. En mest af þessu iiggur
ekki í meðfæddum eiginleikum eða til-
hneygingum. Mest af því kemur tii af rr.is-
munandi aðstæðum, er þessi æskulýður á við
að búa í uppvextinum, í uppeldinu, í umt-
hverfinu, í góðum eða slæmum áhrifum.
Dæmið, sem fyrir hverjum æskumanni er
haft í uppvextinum, er hið mikla atriði,
er beinir honum inn á þær lífsbrautir, er
hann mun fara.
Þýðing ung-jafnaðarmannahreyfingarinnar,
liggur ekki minst í því fordæmi, er hún
gefur. I félagslegum samvistum ungflinganna,
í tilíinningunni um sameiginleg áhugamái,
í sameiginlegum eldmóði fyrir göfugri hug-
sjón, í stöðugum samtölum um viðburðina
og í sameiginlegum umræðum um hugsaða
og lesna hluti.
Þýðing hinnar liggur í því, að hún eggjar
viljann, áræðið, starfsfýsina, eykur h'na anid-
iegu þroskun og skapar þau áhugamál, sem
gera unglinginn að manni, ef hanin er án
þeirra, er hann enginn maður.
Kyndillinn.
Jafnaðars;;[nan er tvimælalaust sú menn-
ingarsteina, sem mest er nú barist um í
heiminum. Hún er komin írá hjarta alþýðu-
mannanna, hún iifir í brjóstum þeirra, og
hún er túlkuð o.g borin fram af þeinv sjálf-
um. Vinnumenn heimsims hafa bezt fundið,
hve margir þeir eru, senv verða afskiftir lífs-
gæðunum, o.g hversu örfáir þeir eru, senv í
raun og sannleika geta lifað eins og nventuð-
um og þroskuðum mönnum sæmir.
Grundvallaratriði verandi skipulags er
samkeppni, og alt líf nvannanna eins og nú
er, stefnir að því, að gera alla menn að
keppinautum. — Þegar í bamaskólunum er
reynt að koma því inn í óþroskaðan heila
barnsins, að þetta eða hitt sé fyrir mdan
það og þetta sé fyrir ofan það. Barnið byrj-
ar, fyrir fortölur kennarans, að hrósa sigri
yfir hinu, sem verður fyrir neðan það, og
með sigurtilfinninguivni kenvur fyrsti vísir-
inn til fyrirlitningarinnar fyrir þeim, sem
undir er. Þetta ástand gerir barnið óánægt,
það freistar þess til að lita illu og haturs(-
fuilu auga til „yfir“-barnsi-ns, og það vill
nota öll meðul til að skjóta því aftur fyrir
sig o.g komast sjálft fram fyrir. Þegar því
hefir svo tekist áformið, snýr það sár sigri
hrósandi við og bendir hæðnislega á þann,
senv varð „undir“. Þetta er uppeldi sam-
keppnisskipulagsins. Það byrjar meb því, að
drepa í barnshjartanu samfélagstilfinning-
arnar, og innrætir því svo í staðinn sam-
keppnis- og kapphlaups-huigmyndir sínar.
Þegar skólagöngunni er lokið, er ung-
lingununv varpað út í lífið — savnkeppnina,
kapphlaupið og olnbogaskotin. Þar á havvn
að standa sig, ryðjast áfram, gnísta tönnum
og ota sinum pota, ekki fyrir aðra, að eins
fyrir sjálfan sig. — En ski-pulagsherrarnár -
kornast oft í vandræði. Lýðurinn verður
stundum óviðráðanlegur. Lög eru sanvin,
þeim er hrúgað upp á söfnum o.g í skrif-
stofum. Heilar stéttir lifa á baráttunni. Lög-
fræðingar reyna að nviðla málum. Misfell-
urnar aukast og öldurnar brjóta á mannfé-
laginu. Striðin geysa. Lönd eru rifin í sund-
ur. Mannslífunum er tortímt. Gróður jarðar
er eyðilagður. Kirkjur eru sprengdar í loft
upp. Skólarnir lagðir í rústir, og mannbræð-
ur berast á banasnjótum. Þetta er „skipu-
lag“ auðvaldsins, drottna.vna máttarstoða
mannkynsins.
Friðarstefnur hafa verið predikaðar svo.
öldunv skiftir. Foringjar og talsnvenn þeirra
hafa flestir kovnið „neðan að“. Þeir hafa -
lifað lífi öreLgans í baráttunni. Sannindi
þeirra hafa verið fótum troðin og tætluð i
sundur. Líf þeirra hefir endað með kross-
festingu, henginguvn eða öðrum „fínni" dauð-
dögum — rafmagnsstóli eða kúluskoti. Um
einn slíkan friðarhöfðingja, trésmiðinn Krist
frá Nazaret sagði Þorsteinn Erlmgsison:
„. . . þeir fluttu milda friðarríkið hans
á fölva stjörnu að allra skýja baki. . .1“
og þessi orð hans eru sannleikur. Auðdrottn-
arnir hafa hagnýtt sér friöarstarf píslarvott-
anna, skamt skipulagshuigsjónir þeirra og
dregið blæju eigingirninnar yfir fegurstu
geislana frá sólu mannkærleikastarfsins.
„Engu má breyta!" Það eru hróporð
drottnanna. Þeir pína á kné vísindaimennina.
Brenna á báli trúmennina o.g hengja frelsis-
hetjurnar. Þeir tslja öll nýmæli óðs manns
æði, alla framsókn vitfirringu, og alt, senv
miðar að því, að bæta úr bölinu, stjórn,-
leysi og loddaraskap. Þeir ganga með hvíta
glófa, glampandi skó og pípuhatta inu i
hclgidóminn — og saurga hann þó nveð nær-
veru sinni. Þeir þrælka börnin í verksmiðj-
unum, kúga vinnufólkið við vélarnar á .........
sjónuvn og við hafnirnar. Þeir líta niður á
kvenfólkið — þeir hæðast að verkamanns-
konunni og svívirða dætur hennar. Þetta er
lífeðlisfræði samkeppniispostulanna — og
„raunir Kölska“ aukast með degi hverjuin.
Það er skipulagið — skipulagið hér og þar
og alls staðar, og það er ekkl af illu irm-
ræti að forráðamenn þess breyta ekki til,
heldur af þvi að þeir geta það ekki, því
að þeir eru tjóðraðir við það.
En jafnaðarstefnan oetlar að breyta þessu.
Saga hennar er þróunarsaga mannkynsinis.
Hún er kyndillinn, sem lýsir mannfólki til
bjartari framtíðar og betra lífs — og upp-
dráttarsýki auðvaldsskipulagsins er viss e.'ms
og dauðinn.
„Fulltrúar þjóðarinnar“
og æskulýðurinn.
J'rumvarp Alpýðuflokksins um 21
árs kosningarétt felt í efri deild.
íhöldin sameinast.
Fyrir þremur vikunv birtist grein í Alþýðu-
blaðinu eftir ritstjóra þestsa blaðs um, 21
árs kosningarrétt. Var grsinin skrifuð af
tilefni þess, að annar fulltrúi Alþýðuflokks-
ins í efri deild alþingis bar fram frumvarp
um, að öllum ]>eim, er orðnir væru 21 árs
að aidri, væri veittur kosningarréttur. í
greininni voru tilfærð ýms helztu rök fyrir
því, að ungt fólk hefði óskoraðan rétt til að
velja fulltrúa á löggjafarsamkonvuna al-
þingi — og í sveita- og bæja-stjórnir. Var
bent á það, að 21 árs gamall maður gæti
orðið „praiktiserandi“ lögfræð'ngur, kennari,
skólastjóri, prgstur, forstjóri stórs atvinnu-
fyrvrtækis, og að dæmi- væri til að nvaður,
senv ekki var orðinn 25 ára, og hafði þvá
ekki kosningarrétt eftir hinunv, bongaralegu
lögum, hefði verið settur bæjarfógeti hér í
Reykjavík! Þar var og bent á að hver 21 árs
gamall nvaður getur stofnað heimili, gift
sig og alið upp börn sín, að harnv bæri fulla
ábyrgð á öllum sínunv gerðum og hann bæri
allar byrðar, er þegnskapur'nn í rikivvu legg-
ur á herðar hovvuni, jafnt hinum, sem eldri
eru. Hann má gera yfirleitt alt, sem fullvitai
manni er leyfilegt, nanva að kjósa.
Frumvarp uvn 21 árs kosningarrétt hefir
verið borið fravn á undan förnuvn þremur
eða fjórum þingum, en alt af verið feltj
Vovvuðust margLr jafnréttismenn ertir að nú
næði frumvarpið franv að ganga. Þeir bjuggf
ust sem sé við því, að breytingin, sem varð
á þinginu við síðustu koisningar, myndi auka
frjálslyndi og viturleik og að þingið • vrði
ekki að burðast lengur meö kurfsbraginn og
afturhaldsandann. Menn héldu, í einfeldni
sinni ef til vi'll, að „Framsóknar'-flokkurinn
myndi telja sér skylt að gera þetta sjálisagða
réttarbótar- og mennivvgar-mál að flokksmáli
og hamra þaö fram með jafnaðarnvönnum og
gegn v;ilja íhaldsins.
Það var þvv ekki að undra þó menn rækju
upp stór augu þegar það fréttist eittlaugar-
dagskvöld, að pann dag hefði frumvarpið
verið steindrepið í efri deild og það fyrir
atbeina manna, er flagga nveð því að peir.
séu framsæknir og telja sig því í flokknum,
sem kallar sig, svona rétt upp á „sport",
„Framsóknar“-floklc, en senv allir kalla
„Tíma“-fIokk vegna þess, að þeir kunna ekki
við að kalla þann flokk framsækinn, sem
Sveinn í Firði, Halldór Stefánsson, Guð-
mundur ólafsson, Einar á Eyrarlandi o. fl.
hlúnkast í. — Og menn urðu fyrir vora-
brigðum, sem þeir læra af.
Einar á Eyrarlandi og Guðmundur Ólafs-
son, sem dubla við íhaldið alt af þegar þeir
pora og hjálpuðu því að drepa þetta áhuga-