Ísland - 01.10.1937, Page 1

ALIÁlM&N (loMÍ Þjó&ífcNÍtfÍNNÁ
REYKJAVlK 1. OKT. 1937
Es^ataggMa^ágMWBiflftwiiiivff' 'HMvwnBuaaéa^aiiiAg
IV. ÁRGANGUR - 15. TBL.
Óstjórn útvegsmólanna
Þrált fyrir stórkostlegar skuldir og stöðugan tekjuhalla hjá út-
gerðinni, er eytt 1 i
Eymdarástand
útvegsins.
Árin 1933—1934 starfaði
milliþinganefnd í sjávarútvegs-
málum. Hún rannsakaði hag
sjávarútvegsins og gerði all-
rækilegt yfirlit yfir reksturs-
reikninga veiðiskipa- 1929—
1932. Rannsóknin á hag útvegs-
ins leiddi í ljós, að skuklir lians
voru komnar upp í 26,5 millj.
kr. eða 81,8% á móti eignum.
Skuldir vélbáta og línugufubáta
voru 14 millj. eða 86,6% á móti
eignum, en skuldir togara 12,5
millj. eða 77% á móti eignum.
Rannsóknin á rekstrarafkomu
þessa atvinnuvegs sýndi ekki
glæsilegri niðurstöðu. Árin 1929
—1932 hafði tekjuhallinn á
sjávarútveginum numið 8,6
millj. kr., þar af rekstrarlialli
á þorskveiðum 8,3 millj.
Þetta bága ástand útvegsins
varð hverjum alvarlega hugs-
andi manni mikið áhyggjuefni.
Allir miðlungi þjóðhollir vald-
hafar hefðu gert víðtækar ráð-
stafanir til viðreisnar þessum
atvinnuvegi, sem íslenzka þjóð-
in stendur og fellur með. En
slíka valdahaf áttum við ekki.
Þess vegna var látið reka á reið-
anum og fátt gert til hjálpar
útgerðinni af hálfu ríkisins. Það
eina, sem var gert, var að
stofna kreppulánasjóð fyrir
smábátaútveginn. Slík hómó-
pata-aðgerð við jafn-sárþjáðan
atvinnuveg og sjávarútvegurinn
er stoðar að sjálfsögðu sára lít-
ið. Reyndar var stofnuð svo-
nefnd fiskimálanefnd, sem átti
að verða einskonar brautryðj-
andi í sjávarútvegsmálum. En
eins og allra annarra nefnda,
sem marxistar hafa sett á lagg-
irnar, var hennar raunverulega
hlutverk að mergsjúga sjávar-
Munið flokksfundinn
í kvöld kl. 8i/2.

lilljón lcróna árlega
útveginn til hagsbóta bitlinga-
dýrum stjórnarflokkanna. Verð-
ur þetta nánar rakið síðar í
þessari grein.
Hringavaldið
ræður öllu.
Það sem fyrst vekur athygli
þeirra, sem eitthvað fylgjast
með í sjávarútvegsmálum, er
fyrirkomulagið á yfirstjórn
þeirra. Hún er raunverulega í
höndum þriggja nefnda, fiski-
málanefndar, síldarútvegsnefnd-
ar og stjórnar S. I. F. Þessar
nefndir eru þannig skipaðar, að
hringarnir í landmu eru þar öhu
ráðandi. Fiskimálanefnd er t. d.
skipuð sjö mönnum. Af þeim
eiga þessir einn hver: Alþýðu-
sambandið, Fél. ísl. botnvöru-
skipaeigenda, Landsbankinn,
Útvegsbankinn, S. 1. S., sem er
útibú enska auðhringsins C.W.S.
hér á landi, og Fiskifélagið. At-
vinnumálaráðherra á að skipa
einn, og fyrir valinu varð Héð-
inn olíusali, forstjóri olíuhrings-
ins. Stjóm S. í. F. er líka skip-
uð sjö mönnum og eiga allir
hringarnir þar sinn fulltrúa. 1
síldarútvegsnefnd eru fimm
menn, og er skipun þeirra svip-
uð og hinna. Þó mega síldarút-
vegsmenn kjósa einn.
Fiskframleiðendur, og þá sér-
staklega smáútvegsmenn, fá alls
ekki að hafa hönd í bagga um
stjóm þessara mála. Og sérhver
viðleitni þeirra í þá átt er bar-
inn niður miskunnarlaust. T. d.
bar Finnbogi Guðmundsson þá
tillögu fram á stofnfundi S.Í.F.,
að kosnir yrðu tveir fulltrúar
af hendi fiskframleiðenda til að
hafa eftirlit með starfsemi fé-
lagsins. Þeir áttu að vera óháð-
ir stjórninni og hafa því betri
aðstöðu til að gagnrýna gerðir
hennar.
Fulltrúar auðhringanna lögð-
ust allir á móti þessu. Vilhjálm-
ur sjóður hafði orð fyrir þeim,
og samkv. áskorun hans var
þessi tillaga Finnboga felld.
Þegar þess þannig er gætt,
hvernig yfirstjóm sjávarútvegs-
í fjölmennar nefndSr.
málanna er varið, þarf engan
að furða, þótt hagsmuna hinna
smærri fiskframleiðenda sé ekki
vel borgið.
Svínsleg eyðsla
á almannafé.
Það lætur að líkum, að þessar
fjölmennu nefndir kosti sjávar-
útveginn drjúgan skilding, ekki
sízt þegar þess er jafnframt
gætt, að margir þessara nefnda-
manna telja það sína einu
skyldu að hafa sem mest af al-
menningi. Ekki þarf heldur ann-
að en gægjast í skýrslur þess-
ara nefnda til að ganga úr
skugga um, hvíiíkar blóðsugur
þétta eru á sjávarútveginum.
Laun framkvæmdarstjóra og
starfsmanna S. í. F. voru frá 1.
júní 1935 til 30. júní 1936 kr.
169.323,50, og laun fiskimála-
nefndar og skrifstofufólks
hennar voru árið 1935 kr.
29.410,00, en árið 1926 kr. 41.-
006,32. Blaðinu er ekki kunnugt
um, hve síldarútvegsnefnd borg-
ar mikið í laun, en ábyggilega er
það ekki minna en hjá hinum
nefndunum. A. m. k. er svo á-
kveðið í 2. gr. laga nr. 74 frá
1934, að nefndin geti tekið allt
að 2% af andvirði seldrar síldar
upp í kostnað af störfum sínum.
Af þeim upplýsingum, sem
fyrir hendi eru um launagreiðsl-
ur til þessara nefnda, má því ó-
hikað fullyrða, að þær nema
aldrei minna en 300.000,00 kr.
árlega, en það er jafn-mikið og
rekstrarlialli alls síldveiðiflotans
nam á árunum 1929—1932.
En þessar nefndir kosta meira
en nemur launum nefndar-
manna. T. d. má nefna, að árið
1936 eyddi fiskimálanefnd um
2000 kr. í drykkjarveizlur Héð-
ins olíusala og kumpána hans,
10,7 þús. kr. í símtöl og sím-
skeyti, um 2000 kr. í ferða-
kostnað og 1000 kr. í bílaakstur.
Árið 1936 nam allur rekstrar-
kostnaður fiskimálanefndar kr.
65.353,17, en öll útgjöld hennar
voru kr. 209.995,94. Árið áður
höfðu þau verið kr. 139.311,08,
svo að drjúgum miðar nefndinni
áfram í eyðslunni.
. Þá er S. í. F. ekki þurftar-
minna. Frá 1. júní 1935 til 30.
júní 1936 voru útgjöld þess 450
þús. krónur, og má sérstaklega
geta þess, að á því ári var eytt
41,6 þús. kr. í ferðalög innan
lands og utan.
Með hliðsjón af þessum tölum
eru útgjöld allra nefndanna lágt
áætluð 1 milljón kr. á ári.
Þetta er þungur baggi á
hverjum atvinnuvegi, ekki sízt
þegar hann er þrautpíndur eins
og sjávarútvegurinn. En bitl-
ingadýrin hugsa ekki um það.
Þau eru ánægð, ef þau fá að-
eins nógu mikið sjálf.
En fiskframleiðendurnir og
þá fyrst og fremst þeir smærri
eru ekki ánægðir með þessa
skipun málanna. Þeir sjá vel, að
óþarfi er að hafa 19 menn á
háum laimum til að sólunda
þeim verðmætum, sem þeir
draga á land. Það er eklti í þágu
fiskframleiðendanna, að fiski- -
málanefnd eyðir 11 þús. kr. í
kvikmyndatöku af samkvæmis-
lífinu á Iiótel Borg, að Fritz
Kjartanssyni era veitt 300
sterlingspund í óhófslíferni
suður í Póllandi, að Eiríkur Sig-
urbergsson fær 30 sterlingspund
á mánuði, auk ferðakostnaðar,
til að kynnast lifnaði vissrar
tegundar þjóðfélagsþegna í
Frakklandi, Belgíu og Hollandi,
eða tapar 42 þús. kr. á för Sig.
Jónassonar til Ameríku.
Ekkert af þessu vilja útvegs-
menn. Ekkert er fjær geði alls
þorra þeirra manna, sem að
sjávarútvegi vinna, en svínslegt
fjárbruðl í óhófslíferni og ann-
að svall.
Vilji útvegsmanna
og sjómaima.
Það sem útvegsmenn og sjó-
menn vilja fyrst og fremst er,
að yfirstjórn mála þeirra sé í
höndum manna, sem meta meira
hag útvegsins en sjálfra sín, eða
þeirra klíka, sem þeir eru útsend-
ir af. Sjómenn og útvegsmenn
vilja samræmi og styrk í yfir-
stjórninni, en ekki slettireku-
skap og togstreituforráðamann-
anna eins og nú á sér stað og
aðeins er til ills eins. Gleggsta
dæmið um það er fiskisending-
in með Steady til Ameríku, sem
á töpuðust beint 42 þús. kr., auk
alls hins óbeina taps, vegna