Vörður - 28.02.1925, Blaðsíða 6

6
VÖRÐUR
framvegis er hann þykist þurfa
að bera frjettir milli manna. Að
jeg hafi verið að niðra uilarsöiu
Sambandsins mjer í hag, er
algjörlega ósatt. Eða getur hr.
Guðbrandur sannað það, að jeg
hafi verið að bjóða hærra verð
fyrir ull, heldur en jeg mintist
á að samb. hefði selt fyrir?
Og verð það er jeg nefndi að
Samb. hefði selt sina ull fyrir
sem sje 4,60 finn jeg ekki annað
en komi furðanlpga vel heim við
ullarverð Kaupfjelags Hailgeirs-
eyjar, þar sem jeg tók það skýrt
fram að hjer væri átt við dansk-
ar krónur, en ekki islenskar,
ella væri þetta enginn sala. En
sem kunnugt er var dönsk króna
á þeim tíma ekki mikið hærri
en islensk. Og hvernig svo sem
ullarverðið litur út á reikning-
um Kaupfjelags Hallsgeirseyjar,
þá er mjer fullkunnugt um að
það seldi einmitt hr. Aage Ber-
leme, fyrir kr. 4,50—4,50 pr. kg.
— Og vill nú ekki hr. Guðbr.
Magnússon skreppa til Reykja-
vikur og útvega sjer annað
betra viðeigandi vottorð hjá hr.
framkv.stj. Jóni Árnasyni, um
það hve marga ullarsekki S. í.
S. sje i alt og eitt búið að selja
hr. Berléme. Við það ætti að
koma í ijós hve mikið jeg hefi
sagt ósatt.
En sögumaður virðist hafa
gleymt því sem eiginlega var
mergur málsins, i áðurnefndu
samtali nefnil., að það væri hr.
Aage Berlemi, er keypt hefði
umrædda ull af S. I. S„ því
það hneyxlaði bæði mig og
marga aðra að sambandið skyldi
vilja eiga nokkur viðskifti við
þann mann, eftir því, semTim-
inn, málgagn samvinnufjelag-
anna hafði áður orðum um
hann farið.
Og vil jeg því spyja hr. hrepp-
stjórann hvers vegna hann hafi
felt það úr frásögn minni er
var aðalatriðið. Kanske hann
hafi haldið að hann hafi fengið
svartan blett á tunguna efhann
nefndi Berléme. Eða kanske það
bafi orðið að samkomulagi milli
hans og Guðbrandar að sleppa
þessu úr frásögn minni.
Guðbrandur gerir fjelagsmönn-
um K. H. L. þær getsakir að
þeir muni hlaupa frá fjelaginu
ef þeir heyri eitthvað um vöru-
verð, hjer eða þar. Finst hon-
um þetta ekki dálítið móðgandi,
ef um heilbrigða samvinnu væri
að ræða. Hann hefir orðið hrædd-
ur um að einhverjir Landeyj-
ingar myndu fara með ull sína
til min, en það hefir honum
sennilega verið illa við að kæmi
fyrir, því að eins og þar stend-
ur: »Hann gat engan á himni
vitað heiðri tignaðan, nema sig«,
og sýnir hin ómerkilega aðvör-
un hans best hve bágt maður-
inn hefir átt. En þrátt fyrir
alia þessa varfærni, bættust mjer
nýir viðskiftamenn, og það úr
nánu nágrenni Guðbrandar,jafn-
vel þó að jeg gæti ekki boðið
hærra verð fyrir ull á síðasta
ári heldur en K. H. L. þykist
gera.
En jeg hef getað skaffað við-
skiitamönnum mínum flestar
vörur með að mun lægra verði
heldur en K. H. L., að þó ó-
gleymdu því, að jeg fjekk mín-
ar vörur um Vestmanneyjar, og
svo fluttar þaðan með vjelbat-
um upp að söndum, og vita
þeir best er til þekkja hvern
aukinn kostnað slíkur flutning-
ur hefir í för með sjer, en K.
H. L. fjekk sínar vörur beina
leið frá útlöndum, með eim-
skipi hjer upp að söndunum;
og hefðu því verið miklar líkur
til að fél. hefði getað boðið
betra verð en jeg, og skal nán-
ar vikið að verðlagi fél. síðar
ef Guðbr. óskar þess. Rjett til-
gáta er það hjá Guðbr. að jeg
muni vita, að allmikill kostnað-
ur dragist frá heildsöluveiði ull-
arinnar, við að koma henni í
hendur erlends kaupanda. Slíkt
dettur mjer ekki í hug að efast
um. Að minsta kosti hefir sú
regla verið gildandi um þær
vörur er K. H. L. hefir haft til
sölumeðferðar. Mætti þar til
nefna gærur þær er fél. fyrir
nokkrum-»árum bauð félagsm.
að annast sölu á, og lofaði upp-
haflega kr. 3,00 fyrir hvert kg.,
en borgaöi svo út 2—3 árum
slðar með kr. 0,30 pr. kg.
Verður naumast annað sagt,
en þarna hafi allmikill frádrátt-
ur orðið frá því verði, er upp-
haflega var lofað.
Mætti nefna fleiri dæmi af
líku tagi. Og eitt er enn sem
síst ætti að koma mjer til að
rengja það, að hr. Guðbr. þurfi
ekki eitlhvað til hlutanna, sem
sje að ábýlisjörð hans Hallgeirs-
eyjarhjáleiga, er hið nýstofnaða
K. H. L. keypti vorið 1920,
jörð og hús fyrir kr. 14000.00,
þá i góðu standi, þvi frá henni
lór mesti hirðu og myndarmað-
ur, en nú fyrir síðustu áramót
er sagt að fyrnefndur hreppsstj.
Austur Landeyja, og annar end-
urskoðandi K. H. L. hafi metið
fyrn. jörð með húsum á ca:
7000.00 krónur, og eru þess fá
dæmi að jarðir sem ekki hafa
orðið fyrir neinum skemdum af
náttúruvöldum, geti komist í
slika niðuilægingu á svo skömm-
um tíma. Og hvers virði skyldi
hún veiða eftir næstu 5 ár?
Sagt er nú að fjelagsmenn
sjeu heldur farnir að fá að
kenna á þessum mismun, en
vonandi er að þetta sje hinsta
kveðjan frá fjel. til þeirra er
sögðu sig úr því fyrir 2 árum.
Betur að svo væri. Nóg er kom-
ið. Annars virðist mjer af kynn-
ingu minni við formann og
framkvæmdarstj. K. H. L. sem
samvinnuþroski geti tæplega á
lægra stigi verið, en hjá þessum
mönnum, þar sem sá fyrnefndi
hefir gert fyllstu lilraun til að
eyðileggja fyrir mjer ailmikið
verðmæti á erfiðum árstíma, en
hinn síðarnefndi á óvenjulega
óheiðarlegan hátt reynt að spilla
mannorði mínu.
Virðist slík framkoma sprott-
in af óvenjulegum fautaskap
og hvötum sem helst ættu ekki
að stjórna orðum eða athöfnum
manna.
Dalseli 2. febr. 1925.
Auðunn Ingvarsson.
Bannlag'abrot. Templar sið-
asti birtir skrá um bannlagabrot
í Reykjavíkur lögsagnarumdæmi
s. 1. ar 1924. Samkvæmt henni
hafa 33 menn verið dæmdir í
seklir eða fangelsi, þar af 5
tvisvar sinnum og 1 fjórum
sinnum. Lægstu sektirnar eru
200 kr. en hæsta 2000 kr. og
30 daga fangelsi.
E r i n d i
flutt að Skarði, á skemti-
samkomu þar,
29. des. 1923,
af síra Ó/eigi Vigfússgni, Fellsmúla.
Framh.
Tvær eru aðalstefnurnar í til-
verunni, lífsstefna og hel- eða
vítisstefna, og eru líka að nátt-
úrulögum til orðnar og stjórnast
af þeim.
Líklega skapast þær, hvor fyrir
sig, af efnasamsetning og sam-
böndum likamanna; en útstreymi
og innstreymi frá alheimssálinni,
Guði, getur haft áhrif á þær og
svo getur líka hver önnur vera
haft einnig áhrif á aðra með
útstreymi og innstreymi af lífs-
magni sínu, og það bæði í ná-
lægð og órafjærlægð. Helgi er
góður maður, sem finnur og
skilur þýðingu kærleiks og sam-
úðar, hugarblýju og velvildar,
og þráir þetta eðlilega sjálfur
frá annara hálfu, en er líka
sjálfur auðugur að velvild og
hollum hug til annara og lík-
lega als, sem lifir. Fyrir því
leggur hann einnig rikasta
áherslu á velvild og samúð,
svo að þaðan nægi geisla lýsandi
og vermandi lífgeislum og far-
sælandi lífsinnleiðsla frá einum
til annars, til þess að líf og
líðan nálgist og fylgi stefnu og
velferðarlögum lífsins, en fjar-
lægist helstefnuna og vitis-
þjáningarnar. Rað er samræmi
og samstilling í hinu góða, eða
í lífsstefnuna, farsældarstefnuna,
sem alt veitur á, og um viður-
kenning og fylgd sannleikans í
hverju efni sem er. Nýall, eða
Helgi Pjeturss, er ósammála
»spiritisma« um »anda framlið-
inna«, og guðspeki um »endur-
ho!dgun«. Pessir »andar« sem
spiritistar og fleiri þykjast verða
varir við og komast í samband
við, sjeu bara blátt áfram nátt-
úrlegir menn á eða frá öðrum
hnöttum í himingeimnum; en
»endurholdgun« eigi sjer engan
stað hjer á jörð. Fíest svo köll-
uð »andleg fyrirbrigði«, sjeu
framkomin eða framleidd fyrir
»magnan« vilja og kraftar við-
komandi tilrauna-manna, og
lagi sig eftir vilja og trú, hugs-
unum og vonum þeirra. Mikla
trú og aðdáun hefir Helgi á
flestum vitringum og heimspek-
ingum flestra alda og landa,
svo og ýmsum trúarbragðahöf-
undum, og notar vel orð og á-
lyktanir þeirra, til stuðnings,
samsetningar og uppbyggingar
heims og lífsfræðikerfis sins, og
einnig ransóknir, uppgötvanir-og
sannanir annara vísindamanna i
flestum greinum. Og mikil er
trú hans loks, og glæsileg hug-
mynd um ístenska kynstofninn,
svo mikil að hann telur, að það-
an og ekki annarsstaðar frá, sje
að vænta hjálpræðis, sannleik-
ans og lífsins fyrir þessa jörð
vora og íbúa hennar, sem á að
felast i og fást með heims og
lífsfræði hans sjálfs, og í viður-
urkenning hennar. Og er þá svo
að skilja, að hann telji sjálfan
sig sendan og kjörinn höfund
þessa hjálpræðis.
Kenni nokkursstaðar öfga og
oflælis bjá Helga, sem annars
er bæði auðmjúkur og hógvær,
þá finst mjer það vera bjer; og
i annan stað nær alt af og al-
staðar þar, er um trúarhöfund-
inn okkar, Jesúm Krist, eða um
orð og verk hans, verður að
ræða. Það er bæði bersýnilegt
og tilfinnanlegt og að sama skapi
undarlegt, að Helgi sneiðir hjá
honum, svo sem frekast er auð-
ið, og þá sjaldan hann eins og
neyðist til að vitna til Krists,
eða nefnir hann, þá gerir hann
það með fálæti og kulda, og
með næsta litilli viðurkenningu.
Leynir það sjer ekki, að Helgi
rnetur Krist miklu minna en
fjölda annara miklu, miklu ó-
merkari höfunda; og nýlega hef
jeg lesið eftir Helga illþolanlegan
samanburð á Kristi og grískum
spekingi einum, sem hann telur
meiri speking en Krist. Á þessu
hef jeg alt af verið meira en
hissa, og finst mjer það yera
sta rsta og fráleitasta firran, eða
fyrirmununin .hjá Helga. En við
komum seinna að því.
En magnað og máttugt er lífið
á stjörnunum. Því að mennirnir
þar geta, með vitundar og vi ja-
áhrifum sínum, náð hingað til
vor, jafnvel frá hinum fjarlæg-
ustu stjörnum, haft áhrif á okk-
ur, og gert vart við sig, við
ýms tækifæri; og sjerstaklega
vilja og geta þeir notað, til sam-
bands við okkur, svefnástand
okkar og látið okkur dreyma;
og eins manneskjur hjer í mið-
ilsdái, og þá talað fyrir þeirra
munn og jafnvel birst okkur í
sýnilegri og þreifanlegri mynd.
Eu hjer finst mjer Helga verða
það sama á, sem hann telur
spiritistum verða. Hann heldur
því fram, að spiritistar fái, í
gegnum sína miðla, raddir og
sýnir, sem tjái sig vera anda
úr andaheimi, ekki af því, að
svo sje í raun og veru, heldur
af því, að spiritistarnir sjálfir
trúi, og búist við fyrirfram, að
þetta sje þannig. En hann at-
hugar ekki, að alveg sama mætti
hugsa og segja um vitranir og
miðilsbirtingar hans sjálfs, að
þær segist vera stjörnubúar eða
frá stjörnumönnum, af því að
hann sjálfur, og meðhjáiparar
hans, eru fyrirfram trúaðir á
og sannfærðir um, að svo sje.
Það má alveg eins ætla, að fyr-
irfram sannfæring Helga og hans
manna hafi áhrif á opinberanir
hans og þeirra, og lagi þær og
breyti eftir sjer, eins og fyrir-
fram trú spiritista. Og ef þessu
er haldið fram, að andavitranir
spiritista og stjörnubirtingar,
raddir og sýnir Helga Pjeturss
hagi sjer og lagi sig eftir trú og
tilætlun hvorra fyrir sig, þá fer
að verða eitthvað óverulegt, ó-
sennilegt og varhugavert við þær
í mínum augum, og lægi nærri
að halda, að alt þetta, eða mest
af því, geti verið heilaspuni eða
ímyndunaraflsvefnaður þeirra
sjálfra.
Annars er það alls ekki ný
hugsun eða einstæð ímyndun
hjá Helga, að himinhnettirnir,
stjörnurnar, kunni að vera mönn-
um, eða mannlegum verum
bygðar, og ekki heldur það, að
við faum, eða kunnum að fá,
vist einhversstaðar á einhverri
stjörnunni úti í geimnum, þegar
vistaskifti okkar verða hjer sein-
ast í dauða. Jeg hef frá barn-
æsku sjéð og beyrt og vitað
margar manneskjur meðal al-
mennings — alþýðufólk — bugsa
♦oooooooooooooooooooooo*
§ VÖKÐ U H kemur út
O álaú'gardögum
O Ritstj ó rinn:
§ Kristján Albertson Túngötu 18.
§0 Hittist í síma 551
frá kl. 1'/,—27» daglega.
O Afgreiðslan: §
§ Laufásveg 25. — Opin 0
Ö 5—7 siðdegis. Sími 1432. O
O Ve r ð: 8 kr. árg. §
§ Gjalddagi í. júlí. 9
o o
♦OOOOOOOOOOOOOQOOOOOOOO*
og segja sem svo, einkum þegar
það horfði á og hugsaði um
hinar fögru, skínandi og ótelj-
andi »hersveitir himnanna«, him-
intunglamergðina miklu, stjarna-
skarann fríða, um heiðskíra há-
vetrarnótt eins og nú: »Undar-
legt og nær ótrúlegt er það, ef
allur þessi »himneski« hnatta-
grúi, er auður og tómur og dauð-
ur, og engum lifandi verum
bygður, en jörðin okkar litla
ein mönnum bygð. Og ætli það
geti nú ekki verið, að þessi eða
þessi fagra og indæla stjarna
nppi í himnahæðum sje eitt af
hýbýlunum mörgu í húsi himna-
föðursins, sem Frelsarinn, Jesús,
talar um«. — Á þessa leið hef
jeg, og víst margur annar, hejrrt
fólk hugsa og segja; og sjálfur
hef jeg oft kent svipaðra hugs-
ana eða hugmynda. Stjörnulifs-
fræði Helga Pjeturss er því síst
fráleit nje frátælandi að þessu
leyti, með því og að mönnum
alment fellur og lætur betur,
að hugsa sjer sjerstaka ákveðna
dvalarstaði fyrir alla, og okkur
sjálfa eftir dauðann, heldur en
alveg óákveðna og óákveðanlega.
En á þetta legg jeg alls engan
dóm! Jeg get líka hugsað mjer
samastað okkar, hvers fyrir sig,
eftir dauðann, alveg óákveðinn,
og hvar sem vera skal milli
himins og jarðar, hvar sem
vera skal í hinu víða rúmi
geymsins, líkt og spiritistar og
fl. En þá þurfum við að vera
ofurlítið andlegri en Helgi Pjet-
urss vill vera láta. —
Skal svo útrætt um það, enda
nú komið líklega leiðinlega langt
mál um óalþýðlegt og eifitt við-
fangsefni. Rjett og sjálfsagt er
þó að geta þess, að sjálfar telur
Helgi Pjeturss beims og lifs-
fræðikerfi sitt alls ekki trúar-
bragðakenning eða neitt þess
háttar, heldur hrein og bein
náttúruvísindi, og vill ekki held-
ur, að aðrir skoði kenning hans
sem trúarkenning, heldur að
eins sem raunveruleg vísindi.
En þó vill hann, og leggur
þunga áherslu á, að þessari
kenning hans sje trúað, og verö-
ur honum þar bæði mólsögn
og misgáningur. Því vita má
hann, sem aðrir, að ef almenn-
ingur á að aðhyllast þessar
kenningar hans, og fara eftir
þeim, þá hlýtur það að gerast
fyrir trú, en ekki skoðun eða
reynslu. Því að vísindaleg ran-
sókn og reynsla í þessum efnum
er óhugsanleg og ómöguleg öll-
um almenningi. Og þá verður
hjer ekki heldur um annað að
gera en trú eða trúarbrögð fyrir
fjöldann.
Branting, foringi sænskra
jafnaðarmanna og fyrv. forsæt-
isráðherra, er nýlátinn.