Afturelding - 01.03.1935, Blaðsíða 2

AFTURELDIHIC
ekki krafist, að menn hlaupi í hugsunarleysi af stað og
óyfirvegað, til pess að fylgja Kristi. Nei, pað er miklu
fremur, eins og Quð vildi segja við hvern og einn:
Til pess hefi ég gefið pér skynsemi og rökrétta hugs-
un, að pú skulir nota hana til pess að athuga, hvernig
lífi peirra lýkur, er pjóna mér. Fulla reynslu fær pú
ekki með pví að taka eftir peim um eitthvert skeið æfi
peirra, pegar peirra eigið lífsprek ber pá, ef til vill
mest upp. Nei, slíkt er ekki örugt að byggja á, til
eftirbreytni. E>ú skalt láta athygli pína fylgja peim
gaumgæfilega til hinstu lífsaugnablikanna, og taka eft-
ir hvort sannfæring peirra brestur ekki „í bylnum stóra
seinast“. Standist hún ekki prófstein dauðans, pá er
hún ekki til eftirbreytni, en geri hún pað, pá er öðru
máli að gegna. — Detta er hugsunin, sem kemur
fyrir okkur í versinu. Það er um leið hin sanngjarn-
asta krafa, sem hægt er að bera fram. Auðskildara er
pað, en um purfi að ræða, að pegar mannssálitini er
stefnt augliti til auglits við eilífðina, I dauðanurn, pá
preifar hún eftir insta kjarna sannfæringarinnar. Það,
sem pá kemur upp úr djúpi, ef til vill, æfilangrar
pagnar mannsandans, er oft og einatt rnjög skýr end-
ursagnabrot hins eilífa og raunverulega.
Eftirteklarvert er, að pað var einmitt pessi prófsteinu,
dauðinn, er Satan ætlaði trú Jobs að falla á forðum.
Hann var búinn að fá leyfi til pess, að reyna að fella
trúarsannfæringu hans með margvíslegum raunum, en
Job trúði einlægt Quði. Að síðustu segir Satan við
Quð: „Húð er yfir húð, og allt, sem maðurinn á, gefur
hann fyrir líf sitt“. (Job. 2, 4). Hann hugsaði, sem
svo, að pað væri ekki komin fullkomin reynd á trúar-
sannfæringu Jobs, fyr en hann fengi að ógna henni
með sjálfum dauðanum. Satan hefir, efalaust, oft verið
búinn að vera sjónarvottur að pvi, að haldfesti trúar-
hugmynda manna, hefir bilað eins og ryðbrunninn
nagli, pegar mest á reið. Hann hefir búist við pví að
eins færi fyrir trú Jobs, - en nei! Trú hans var gull
af Guði gefið, og gullið stenst ætíð eldraunina. —
Hinar og aðrar hrifningarvímur geta tekið fjölda fólks
peim tökum, að svo virðist, í fljótu bragði, sem pað
hafi fundið allan sannleikann. En pegar punga reynslu
eða dauðann ber að, pá skriðnar hrifningin undan fæti,
eins og fjörusandur. Þetta pekkir hann, sem hefir augu
eins og eldsloga og sér í gegnum alla töfra og allt
tál. Hann kemur pví móti öllum með pessa viðvörun
og föðurlega nærgætni og segir: „Virðið fyrir yður,
hvernig æfi peirra — hinna heilögu — lauk og líkið
síðan eftir trú peirra“.
Með pessi orð I huga skulum við nú athuga hvern-
10
ig lífi pess manns lauk, sem talinn er að vera einn
af hinum mestu mönnum Evrópu. Maðurinn er hinn
heimskunni skynsemistrúarmaður Voltaire. í bókum og
kenningum pessa hágáfaða áhrifamanns, var ormur
hinnar djöfullegustu fríhyggju, er nagað hefir börk og
rót á baðmi kristninnar, og ollað henni óbætanlegu
tjóni. Aldrei hefir pessi ábyrgðarlausa stefna átt fleiri
fylgendur, en einmitt nú, pó hinn eiginlegi frumuður
hennar sé horfinn af leiksviðinu fyrir 157 árum.
Voltari var Frakki og, eins og sagt heflr verið,
hinn freklegasti skynsemistrúarniaður. Hann hafði
næstum óviðjafnanlegar gáfur og var afburða snjall
rithöfundur. Með pessu yfirburða mikla andlega atgerfi,
réðist hann með líls og sálarorku á allt pað, sem var
guðlegt. Hann skrifaði hverja bókina af annari, með
sárbeittri hæðni á hendur kristinni trú. Engin orð
né lýsingar lét hann ónotaðar, til pess að svívirða og
sverta, pað, sem fólk alment viðurkendi sem helga
dóma. Eftir hundrað ár, frá samtlð hans, hvað
hann að ekki myndi verða annað eftir af kristninni
en gömul saga. En orðið eillfa segir: „Hann, sem
situr á hiinni, hlær. Drottinn gerir gys að peim“, sem
taka sér svona slagorð á varir. Þegar hundrað árin
voru liðin, var prentsmiðjan, sem prentað hafði bækur
Voltaire, komin i umráð kristilegs bókaútgáfufélags,
og skrifstofur hans voru orðnar að sölu- og afgreiðslu-
búðum fyrir biblíur. — Bækur og öll skrif hans og
stefna, var hinn mesti brautryðjandi að stjórnarbylting-
unni miklu I Frakklandi (1792). Skynsemistrúnni var
pá gefið pað öndvegi, sem liklega hefir verið ætlast til.
Stúlkum var ekið um götur og torg i sigurvögnum,
sem skynsemistrúar-gyðjur. í dómkirkjunni Notre Dame
í París var ung stúlka sett upp á háaltarið og tilbeðin
sem guðdómurinn.
Nú vil ég leyfa Dorleifi H. Bjarnasyni að lýsa Vol-
taire á efri árum hans: „Síðari ár æfi sinnar dvaldist
Voltaire löngum I Sviss á búgarði slnum við auð og
alsnægtir. Fjöldi manns streynidi pangað víðsvegar að,
til pess að sjá og heimsækja hinn fræga öldung, og
ýmsir pjóðhöfðingjar, menn og konur, áttu bréfavið-
skiffi við harin. ■ Tíl Parísar kom Voltaire ekki fyr en
nokkru eftir dauða Lúðvlks 15. Var honum fagnað
par eins og konungi". (Mannkynss. III.)
Væri hægt að segja pað, að æfi Voltaire hefði lok-
ið rneð pessari tign og pessum ljóma, pá væri ekki
að undra pó margir gerðust fylgendur hans. Hér er
hann látinn koma fram í peirri rnynd, að enginn
sér annað en hamingjubarn sinnar tlðar. — Með
pessari lýsingu er pað, sern D. H. B. lætur Mann-