Rödd fólksins - Reykjavík - 01.03.1952, Qupperneq 1

'.'lanósbókasafn
Rodd folksins
GEFIÐ ÚT A F SAMTÖKUM FRJÁLSLYNDRA MANNA
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Benjamín Sigvaldason, fræðimaður
Sími um stundarsakir: 81538
Ritstjórn og afgreiðsla
á Laufásveg 13, kjallaranum
Viðtalstími kl. 10-12 f. h.
og 1-3 e. h.
I. árg
1. marz 1952
I. blað
Við kjósum nýjan
þjóðhöfðingja
ívor
Á næsta vori ber okkur íslendingum að kjósa nýjan þjóð-
höfðingja, en sem stendur fara með æðstu völd í landinu
þrír menn, sem nefnast „handhafar forsetavalds“, og er þetta
fyrirkomulag fremur illa séð af þjóðinni. Hún vill eiga sinn
þjóðhöfðingja, og hún vill að varaforseti taki við völdum, ef
forsetinn fellur frá, og eins ef um forföll er að ræða. En
stjórnarskráin er svo fátækleg að gerð, að raunverulega eig-
um við engan varaforseta. Nú er það kunnugt, að varaforseti
getur reynst eins vel og hver annar forseti, og er það öllum
heimi ljósast, síðan Truman tók við völdum í Bandaríkjun-
um, því hann hefur þótt reynast með ágætum. Þetta leiðir til
þess ,að við íslendingar sættum okkur aldrei við annað, en að
því ákvæði verði komið inn í stjórnarskrána, að kosinn skuli
varaforseti, um leið og forsetakjör fer fram.
En þetta ákvæði vantar ennþá í stjórnarskrá okkar, svo að
um slíka kosningu verður ekki að ræða að þessu sinni. En
sjálfan forsetann kjósum við á komandi vori, og er nú ekki um
annað meira rætt meðal almennings en það, hver muni verða
valinn í þá virðulegu stöðu. Hver verður pjóðhöfðingi okkar
nœstu fjögur árin?
Áður en þeirri spumingu verður svarað, verður að skyggn-
ast eftir því, hvaða kröfur þjóðin gjörir til þess manns, sem
hún vill gera að þjóðhöfðingja sínum. Því er fljótsvarað. Hann
verður að vera vitmaður góður og sannur drengskaparmað-
ur með gjörsamlega óflekkaða fortíð og glæsilegan starfsferil.
Hann þarf að vera réttlátur og sannsýnn, og hafa mikla þekk-
ingu á athafnalífi þjóðarinnar og þjóðarhögum yfirleitt. Og
um fram allt þarf hann að vera laus við þær viðjar og þá
fjötra, sem stjórnmálaflokkarnir hafa lagt á flesta málsmet-
andi menn þessa lands. Sá, sem er bundinn flokksfjötrum,
skoðar alla hluti með gleraugum þeim hinum sterku, er
flokkurinn hefur sett á nef hans. En slíkir menn eru ekki
heppilegir til þess að stjórna landinu með alþjóðarhag fyrir
augum. Og slíkan þjóðhöfðingja höfum við ekkert með að
gera. Betra væri þá að hafa hann engan.
En eigum við íslendingar nokkurn mann, sem fullnægir
öllum þeim kröfum, sem þjóðin gjörir til þess manns, er hún
vill kjósa í sitt æðsta og virðulegasta embætti — gera að þjóð-
höfðingja sínum? Já, það vill svo vel til, að við eigum einn
slíkan mann — og það er hr. Gísli Sveinsson, fyrrv. sendi-
herra. Hann er, sem alþjóð er raunar kunnugt, einstakur
drengskaparmaður og vitmaður mikill. Hann hefur gegnt
sínum embættum með frábærum dugnaði og virðuleik, svo
þar hefur hvergi blettur á fallið. Hann hefur verið sendiherra
erlendis um skeið, og þar fengið tækifæri til að kynnast er-
lendum þjóðhöfðingjum, siðum þeirra og háttum, og veit því
glögg skil á öllu því mikla og margháttaða starfi, sem hver
þjóðhöfðingi verður að leysa af hendi.
Þá er það og mikilsvert, að hann hefur sýnt það svo vel,
sem verða má, að hann er engum flokksböndum bundinn, og
gætir þess að starfa ávallt með hag þjóðarheildarinnar fyrir
augum, en metur hina margumræddu flokkshagsmuni ein-
kis, þegar því er að skipta. Hann starfaði að vísu lengi heill
og óskiptur í sínum flokki. En er flokkur hans tók til þess ó-
Hleypt úr hlaði
Allt á sitt upphaf og svo er einn-
ig með þetta litla blað, sem nú
hefur göngu sína. Sívaxandi dýrtíð
í landinu og verðfall peninganna er
mál, sem hefur verið á hvers manns
vörum nú um langt skeið, og öll-
um hugsandi mönnum hefur staðið
ógn af. Það er tvímælalaust álit
allra hugsandi manna í landinu,
að afleiðingin af þessari þróun mál-
anna hljóti að verða geigvænleg
fyrir allt atvinnulíf þjóðarinnar og
þjóðarbúskapinn yfirleitt, ef allt er
látið afskiptalaust og ekki reynt að
spyrna við fótum. Það er auðvitað
hægra að halda undan brekkunni,
en klífa í brattann. En sú þjóð, sem
ávallt heldur undan brekkunni, á
sér enga framtíð. Hún hlýtur fyrr
eða síðar að glata sjálfstæði sínu
og efnahagskerfið hrynur í rústir.
Raunhæfra aðgerða, til að koma
í veg fyrir afleiðingar peningaverð-
fallsins, hefur lítið orðið vart, og
verður ekki betur séð en að vald-
hafarnir séu sammála um það eitt,
að gera ekkert, sem að haldi mætti
koma. Því hefur maður spurt
mann: Hvert stefnir í fjármálum
og efnahagsmálum þjóðarinnar?
Verður allt látið reka á reiðanum,
þar til þjóðarbúskapur okkar
hrynur í rústir? Er ekki hinu ný-
fengna sjálfstæði okkar hætta bú-
in, ef ekki verður reynt að „stemma
á að ósi“?
Við þessum spurningum hafa
engin svör fengizt frá þeim mönn-
um, sem ætla mætti að helzt gætu
um þetta dæmt. En það eru vald-
hafar landsins og hinir skólalærðu
hagfræðingar, sem þeir hafa sér
við hlið. Almenningur hefur orðið
að mynda sér sínar eigin skoðanir
um þessi mál, en þær skoðanir
munu vera mjög á einn veg.
Eftir að ritstj. þessa blaðs hafði
rætt þetta mál við fjölda manna
úr öllum stéttum, komu fram á-
skoranir um það, að halda fund um
málið. Var boðað til hans hinn 13.
janúar s. 1. í Listamannaskálanum.
En svo illa vildi til, að einmitt
þennan dag var stórviðri — eitt
versta veður, sem komið hefur á
þessum vetri, og hafa þau þó mörg
verið vond — því um kvöldið var
þess getið í fréttum, að vindhrað-
inn hér í Reykjavík hefði verið 12
—13 vindstig, en slíkt veður nefnd-
ist Fellibylur í gamla daga. Þetta
leiddi til þess, að fjöldi manns, sem
ætlaði að mæta á fundinum, hætti
við að koma, því flestir bjuggust
við að fundurinn félli niður. Þrátt
fyrir það, að veðrið mátti kallast
gjörsamlega ófært, mættu þó furðu
morgir, og fór fundurinn hið bezta
fram. Þar kom fram eftirfarandi
tillaga:
„Almennur fundur, haldinn í
Listamannaskálanum sunnudaginn
13. jan. 1952, lítur þannig á, að
hið stöðuga verðfall peninganna,
sem átt hefur sér stað að undan-
förnu, sé stórhættulegt efnahags-
kerfi og sjálfstæði þjóðarinnar, og
hljóti að leiða til þess, að atvinnu-
vegirnir hrynji í rústir fyrr en var-
ir og þjóðin standi þá á barmi
gjaldþrots og vandræða. — Þess
vegna skorar fundurinn á alla þjóð-
holla íslendinga, sem vilja varð-
veita og efla frelsi, sjálfstæði og
almenna velmegun þjóðarinnar, að
beita sér fyrir því með öllum hugs-
anlegum lýðræðislegum ráðum, að
verðfall peninganna verði þegar
stöðvað og verðgildi þeirra síðan
aukið smámsaman, sparnaðarvið-
leitni almennings glædd og styrkt
Frh. á 3. slðu.
yndisúrræðis, að hefja samstarf við kommúnista, setti hann
hnefann í borðið, og sýndi þá, að harín var mikilmenni, sem
mat meira þjóðarhag en stundarhag flokksins. En þetta sam-
starf fyrrnefndra flokka, er vafalaust mesta þjóðarógæfan,
sem dunið hefur yfir þessa litlu þjóð. Við þessu þjóðarböli vildi
Gísli Sveinsson sporna, svo sem framast mátti verða. Og það
var ekki hans sök, þótt hans ráð væru ekki tekin til greina. —
Síðan hefur Gísli Sveinsson látið innlend stjórnmál afskipta-
laus. En hann býr enn yfir fullum starfskörftum, og þá miklu
starfskrafta vill þjóðin hagnýta sér.
Samtök þau, er að blaði þessu standa, munu beita sér af
fyllsta afli fyrir því, að Gísli Sveinsson verði kosinn þjóðhöfð-
ingi íslands á komandi vori. Og að þessum samtökum standa
menn úr flestum stéttum þjóðfélagsins.
Eigi er blaðinu kunnugt um hvernig Gísli Sveinsson sjálfur
lítur á þessi mál. En hitt er vitað, að hann er allra manna
skylduræknastur og þjóðhollastur. Því má telja það fullvíst,
að þegar hann verður þess vís, að þjóðin óskar eftir því, að
hann verði forseti ríkisins, þá muni han gjöra skyldu sína og
taka við hinu virðulega embætti.
Sú fregn hefur því miður flogið fyrir, að hinir pólitisku flokkar hafi í hyggju, að gera mikil
hrossakaup og pólitíska verzlun um J)elta virðulegasta embætti landsins. Verður því ekki trú-
að fyrr en á reynir, því slíkt væri hrópleg móðgun við þjóðina, sem vill skilyrðislaust halda
þjóðhöfðingjaembættinu utan við hið pólitiska dægurjiras og óskar þess eins, að forsetinn verði
aldrei dreginn inn í þær stjórnmálaerjur, sem hún er sannarlega orðin þreytt á.