Muninn - 01.11.1951, Blaðsíða 7

'MUNINN
1
kappleika, því að íþróttirnar eiga að
vera hverjum iðkenda til gleði og
hressingai án tillits til íþróttaárang-
urs, sem oftast fer eftir líkamlegu at-
gervi. íþróttirnar eiga miklu fremur
erindi til þeirra, sem að einhverju
leyti eru miður vel búnir líkamlega
og íþróttaiðkanir gætu ef til vill baatt.
Iþróttir vinna vafalaust rnikið gegn
einhæfni, enda má krefjast þess af
þeim. Raunar verður ekki framhjá
því gengið, að þær gætu gert það bet-
ur, ef heimskulegur metnaður hefði
•ekki skapazt vegna verðlaunaveitinga
og kappleika.
Athugum aðeins ummæli sænska
rithöfundarins Ivar Lo-Johansson í
riti, sem hann nefnir Eg efast um
íþróttirnar:
„Sá maður, sem reynir daglega á
handleggina við vinnu sína, verður
góður spjótkastari eða hnefaleikamað-
ur. í löndum, þar sem fólk gengur
mikið og fjarlægðir eru miklar, verða
til góðir hlauparar, eins og skíðamenn
Noregs og hjólreiðamenn Frakklands
til dæmis að taka. Þannig vinna íþrótt-
irnar gegn einhæfninni! íþróttamenn
hata vinnuna og telja hana svarinn
óvin íþróttanna, og það er hún líka.
Ef íþróttamanni fatast, er skuldinni
alltaf skellt á vinnuna, sem liafi dreg-
ið úr eða spillt kröftum íþróttamanns-
ins, og öll þjóðin harmar hið mikla
tjón. íþróttirnar erti þannig ekki leng-
ur nein heilstdind, heldur markmið
í sjálfu sér. Lyfjaneytendurnir eru
orðnir lyfsalar."
Rit þetta hefir þótt bæði gífuryrt
og öfgafullt, en í því er sanrt margt
mjög athyglisvert.
Ferðalög eru mjög vinsæl skemmt-
un, t. d. má geta þess, að í skóla nokkr-
um var eftirfarandi spurning einu
sinni lögð fyrir nemendur: Hver er
bezta skemmtun þín? 32% sVÖruðu,
að þeim þætti mest gaman að ferðast.
Gildi hverrar ferðar er ferðin sjálf.
„Hvert slysalaust spor í sókn upp eft-
ir fjallshlíð eða fjallshrygg er sjálfs
sín sigurlaun," ritaði Sigurður Guð-
mundsson skólameistari einu sinni.
Þessi sigurlaun fást ekki með því að
sitja í bifreiðum og ferðast þannig frá
einum stað til annars, heldur gegn
framlagi ferðamannsins sjálfs til ferð-
arinnar. Reiðhjól eru því mun hent-
ugxa farartæki í slíkar ferðir en ltif-
reiðir, en af bitreiðaferðum og ferð-
um á reiðhjóli bera gönguferðir og
útreiðar, sem ætti að stunda meira en
nú er.
Ferðalög eru líka mikil kynning á
landslagi og náttúrufari, háttum og
siðum á hverjum stað. Og það er alls
ekki fánýtur né óþroskavænlegur fróð-
leikur.
Það ber mikið á því nú orðið í
ferðalögum með bifreiðum, hve dag-
leiðirnar eru orðnar langar. Ferðin er
oft aðeins sífelldur akstur, sem er
mjög þreytandi. Þetta ferðaæði ætti
að varast, viturlegra væri að ferðast
meira um nágrennið.
Margir tefla eða spila í tómstund-
um sínum. Hvort tveggja krefst þess,
að tilteknum reglum sé hlýtt. Slík
hlýðni og slíkt mat ýmissa reglna er
ekki einskis virði, ef það mætti á ein-
hvern hátt kenna að virða fleiri regl-
ur en spilareglurnar einar. En hver
spilari verður jafnframt að beita eig-
in dómgreind og persónuieika, enda
verður spilið við það skemmtilegt og
viðburðaríkt og list þeim, sem spilar.
Þessa þjálfun verður að meta ein-
hvers, þótt erfitt sé að staðhæfa, hve
hagkvæm hún verður í daglega lífinu.
Auk þess er þetta ekki lítil tilbreyt-
ing frá einhliða dagstörfum.
Skemmtanir eru ein grein tóm-
stundaiðju. Skennntun merkir það,
sem gerir tímann skamman, en við
vitum öll, að við getum stytt okkur
stundir við ótal margt, t. d. allt, sem
talið er hér að framan.
Orðið verður því notað hér í mun
Jrrengri merkingu eða aðeins um
skemmtanir, sem haldnar eru fyrir al-
menning eða a. m. k. fyrir marga og
oftast nær í gróða skyni, t. d. hljóm-
leikar, söngleikar, sjónleikar, kvik-
myndasýningar, íþróttasýningar og
ræðuhöld.
Flest metum við mikils hressandi
dægrastyttingar, sem vissulega geta
hrundið burt áhyggjum í bili, en
sjaldan rista djúpt, a. m. k. ekki, nenta
við leggjum sjálf eitthvað af mörkum
til skennntunarinnar.
Við höfum gaman af áhrilaríkri
sögu eða kvikmynd. af því að við vit-
um ekki, hvað kemur næst. En Jregar
við hlustum á listrænt skáldverk, njót-
um við túlkunar Jress ekki síður, Jrótt
við þekkjum viðfangsefnið fyrir fram.
Við njótum Jress jafnvel betur, eftir
því sem við heyrum það oftar. Við
njótum þess vegna þess, að á bak við
atburðarásina skynjum við háleitari
og æðri tilgang.
Margir leita líka ánægjunnar með
Jrví að reyna sjálfir að túlka þessi
skáldverk, t. d. með hljóðfæraleik.
Líklega veitir það enn meiri fullnæg-
ingu en að hlýða á þau, því að það
krefst enn meiri umhugsunar unr
verkið og tilgang þess, og auk þess
krefst það eigin vinnu, senr eykur tví-
mælalaust ánægjuna.
Lestur ýmissa bóka er algengastur
allra tómstundastarfa. Gildi hans fer
auðvitað mikið eftir lestrarefninu,
ef vandað er til bókavalsins, getur
lesturinn verið bæði fræðandi og
skemmtilegur.
Bækur eru eitt aðaltjáningargagn,
sem til er. Þar er því margs konar
skoðanir og hugmyndir að finna, svo
að bókavalið er alls ekki vandalaust.
Ekki má sníða bókavalið eftir per-
sónulegum skoðunum og hugmynd-
um. Það getur oft verið gagnlegt að
kynnast skoðunum öndverðum skoð-
unum okkar sjálfra, jafnvel þótt þeim
sé ábótavant í mörgu, því að það er
hættulegt að binda sig um of við
ákveðnar skoðanir og hugmyndir,
sem oft eru bæði sérvizkufullar og
Jieimskulegar. „Það er mannlegt að
skjátlast,“ segir máltækið, ,,en háttur
heimskingjans að halda fast við sína
villu.“
Ymiss konar söfnun er tómstunda-
störf. Hún getur oft verið bæði gagn-
leg og skemmtileg, en stundum hættir
henni til að verða að sérvizkulegri og
fjárfrekri ruslssöfnun. Þá er verr farið
en heima setið.
Ég hefi hér að framan drepið á
helztu tómstundastörfin, sem ég hefi
munað eftir í svipinn, en ég hefi orðið
að stikla á stóru, því að af miklu er
að taka. Loks vil ég taka það fram, að
ég ætla mér ekki þá dul að dæma eitt
eða fleiri þeirra öðrum betri.
Valið verður að vera komið undir
einstaklingnum og ástæðum hans
hverju sinni, svo að nokkur von sé
til, að það takist vel.
G.