Muninn - 01.05.1959, Síða 6

er rétt að benda á, að í Gambragreininni er
því síður en svo haldið fram, að þátturinn
„í spegli dagsins“ (nafnið minnir óneitan-
lega á hliðstæðan dálk í einu Reykjavíkur-
blaðanna) sé ætlaður Jóni einum. Þar er
aðeins bent á, hvílíkur hvalreki það sé fyrir
Jón að fá slíkan dálk undir siðapredikanir
sínar. Viðvíkjandi viðurstyggð borga og
spillingu nútímans voru þau orð aldrei
höfð eftir J. E., en sagt, að það væri inni-
hald allra hans skrifa, eins og reyndar sann-
ast á greininni í þessu blaði.
Jón ræðir síðan um Útgarð og vitnar
óspart í orð viturra manna. Vilji hann enn
einu sinni fá að heyra skoðanir mínar á
þessu máli, þá tel ég að byggja eigi annan
skála lengra upp í hlíðinni á steyptum
grunni og liafa hann samkvæmt kröfum nú-
tímamanna um einfalt og hagkvæmt bygg-
ingarlag, útbúinn rafmagni, síma og raf-
magns- eða gas-eldavél, í stað þess að apa
upp gamla háttu í byggingu og búnaði
húsa, sem sköpuðust við skort á flestum
hlutum.
Það er rétt af Jóni „að minna á orð þess-
arra vitru manna,“ en hversu hann trúir á
þau sjálfur, má bezt dæma á því, að það
sem af er skólaárinu hefur hann aldrei sézt
í minna en fimm km fjarlægð frá Útgarði.
Þegar að Húla-hoppinu kemur, sýnir Jón
ótvírætt, að einstaka sinnum getur verið
glufa á heilabúi hans, því að hér viður-
kennir hann og skammast sín fyrir afglöpin.
Reynir hann að víkja sér undan allri ábyrgð
og vísar til annarra forustumanna hins ill-
ræmda félagsskapar en á sjálfur engin rök,
enda þau ófinnanleg.
Hvað hlutverk kristninnar í múgmorð-
um síðustu þúsund ára varðar, ætlar Jón
að neita því, að með morðóðum herjum
kristinna þjóða hafi farið klerkar, ausandi
blessunarorðum á menn og vopn og hróp-
andi bölbænir í garð óvinanna. Hann telur
að vísu, að til styrjalda hafi komið, en or-
sakir þeirra séu, að þjóðirnar hafi ekki trú-
að á hina sönnu trú. En getur Jón Einars-
son skorið úr, hvað sé hin rétta trú? Og get-
ur hann bent á nokkra stórvirkari aftöku-
sveitir en heri þeirra þjóða, sem teljast
strangkristnustu þjóðir heims?
Nei, sannleikurinn er sá, að þegar hags-
munir eru í veði, virðist trúin hafa sáralítil
áhrif, en með skikkju hennar er einfeldn-
ingum oft talin trú um nauðsyn hinna
verstu níðingsverka.
Jón lætur að því liggja, að ég hafi óvirt
rímnakveðskap. Slíkt kann satt að vera, og
skal ég ekki þræta fyrir það, en það hlýtur
þó að vera undir listasmekk hvers og eins
komið, hvaða skilningur er lagður í orð mín
í Gambra. Þar sagði ég orðrétt: „. . . . á eft-
ir er svo hægt að hlusta á Jón Einarsson
kveða rímur. . . .“
Svo koma niðurlagsorð J. E. Ég held, að
hjartnæmari orð hafi ég ekki lesið lengi.
Ég ætla að gera það að tillögu minni, að
menn læri þau utan að og hafi yfir jafnt á
gleði- sem alvöru-stundum. Fyrst er þar
vitnað í þau orð skólameistara, að íslenzkir
sveitamenn hafi löngum verið kjarni þessa
skóla. Þetta er ofureinfalt mál, enda híbýli
skólans og staðsetning við það miðuð. Hins
vegar fæ ég ekki séð, hvað þetta kemur
Gambragreininni við.
í síðustu orðunum kemur það berlega í
ljós, að Jón telur sjálfan sig persónugerving
íslenzkrar sveitaæsku, og fer þá að verða
skiljanlegt, ;hv.ers vegna hann blandar þess-
um ólíku hlutum saman í tíma og ótíma.
Hann virðist telja, að Vestfirðingar, Norð-
lendingar, Austfirðingar og jafnvel Borg-
firðingar muni reynast Reykvíkingum
skárri að dyggðum. Ég, sem Norðlendingur,
vil persónulega þakka skjallið, en tel samt
vanhugsað að skipta íslenzkri æsku í „Utan-
bæjaræsku“ og „Reykjavíkuræsku“, og vafa-
samt, að þar megi finna nokkurn mun á.
Hafi J. E. uppgötvað einhverja stökkbreyt-
ingu á mannskepnunni, sem geri Reykvík-
inga frábrugðna öðru fólki, þá ber honuru
að skýra frá því í vísindatímaritum og
kannski getur J. E. einhvern tímann öðlazt
82 m u N I N N.