Muninn - 21.04.1972, Blaðsíða 3

LEIÐARI
Komið er að skuldadögum. Þetta er að líkindum síðasta
btað vetrarins. Eins og sjá má á forsíðunni, er þetta blað að
mestu helgað félagsfræðikjörsviði hér í MA. Aðeins lítillega
er minnzt á þetta kjörsvið í Reglugerðinni, en það er hvergi
í praksís hér á landi.
Nemendur og kennarar hér hafa lýst þeirri skoðun sinni,
að þessi skóli sé mjög heppilegur til tilrauna með nýjungar í
kennslu, sökum heppilegs fjölda nemenda, lítilla vegalengda
til og frá skóla og einsetningu. Það er því algjörlega í sam-
ræmi við þetta álit, sem við teljum heppilegt að frumtilraun
með félagsfræðikjörsvið fari fram hér.
Það þarf öllu meira til stofnsetningar einnar deildar en
maður gæti haldið af því einu að ganga hálfsofandi I gegnum
eina slíka. En kornið hefur í ljós, að góðir möguleikar eru á
að ráða kennara og jafnframt munu vera í þýðingu þrjár
eða fjórar bækur, sem út munu koma í haust, og að áliti
fróðra manna, munu henta ágætlega sem kennslubækur í
félagsfræðikjörsviði. Þar fyrir utan er til mýgrútur greina
og greinaflokka í hinum og þessum tímaritum, sem prýði-
lega gætu talizt sem námsefni.
En hvað er það, sem gerir þetta kjörsvið nauðsynlegt?
Duga okkur ekki þessi þrjú eða fjögur, sem þegar eru við
skólann? kynnu margir a ðspyrja. Því er til að svara, eins
og réttilega er rakið á forsíðu blaðsins, að fjöldi nemenda
er utangarðs í núverandi skipulagi. Finna hvergi í skólanum
neitt við sitt hæfi, eða eins og einhver mætur maður sagði:
„Lágmarkskrafa, sem nemandi gerir til skóla, er, að þar finn-
ist eitthvað það, sem hann hefur áhuga á.“
Það er því komið að því, að við, nemendur, gerum kröfur
til skólans. Annar sá hlutur, sem rekur á eftir stofnun þessa
kjörsviðs, er sú staðreynd, að við háskólann er nú starf-
rækt „Námsbraut í almennum þjóðfélagsfræðum“, ennfrem-
ur kennsla í sálfræði og áætlað að næsta vetur verði starf-
rækt innan heimspekideildar deild um heimspeki. Ætla má,
að nemendur úr félagsfræðikjörsviði myndu vera mun betur
undirbúnir til að hefja nám í þessum greinum en úr hin-
um gömlu mála- og stærðfræði-kjörsviðum. Því má segja,
að háskólinn geri þær ltröfur til menntaskólanna, að félags-
fræði verði tekin til kennslu.
En þó svo ég tali hér um að ýmsir séu utangarðs í skól-
anum, er það alls elcki álit mitt, að þetta félagsfræðikjörsvið
verði þeim allra meina bót. Kemur þar margt til. En fyrst og
fremst held ég, að um sé að ræða óvissu um það, hvers
vegna fólk er í skóla. Erum við hér sjálfra okkar vegna, eða
vegna einhverra annarra?
Ég hef lýst þeirri skoðun minni áður hér í blaðinu, að
við séum í skóla til að uppfylla þarfir þjóðfélagsins fyrir
menntamenn. Efist einhver um þessa fullyrðingu mína, ætti
hann að líta í eigin barn og spyrja sjálfan sig: „Hví er ég
hér í skólanum?“ Og líklegt er, að svarið verði eitthvað á þá
leið, að þetta hafi bara einhvern veginn atvikast svona eftir
að landsprófi var lokið. En hvar var þá hinn raunverulegi
hreyfivaldur? — Menntadýrkun, sú menntadýrkun, sem
borgarastéttin sá sér hag í að koma af stað sölrum þess að
hana skorti menntaða verkamenn, þ. e. verkfræðinga, við-
sldptafræðinga o. s. frv.
En einn var sá þáttur, sem borgarastéttinni sást yfir. Sumir
þessara menntuðu verkamanna fóru að hugsa, og fóru að
efast um gildi þess kerfis, sem þeir lifðu í, og sáu hilla undir
annað betra: þjóðskipulag sósíalismans, og skipuðu sér þar
með í raðir hinna ófaglærðu og höfðu í höndum sér nokkra
þekkingu á aðferðum kerfisins, og voru því hæfari til skipu-
lagningar baráttu gegn því, en hinir ófaglærðu.
Þetta var hliðarverkun, sem borgarastéttin taldi ðheppi-
lega. Því hefu rhún reynt að halda skólakerfinu innan fag-
idjótismans. Og það verða fulltrúar borgarastéttarinnar, sem
koma til með að berjast mest gegn félagsfræðikjörsviði, því
tilgangur þess er að útskrifa menn, sem hafa vítt útsýni yfir
gang þjóðfélagsins og skilning á einstaklingnum semfélags-
legri veru, með sínar þarfir og kröfur á hendur félagslegu
umhverfi sínu. Sem sagt: Fulltrúar borgarastéttarinnar munu
verða hræddir um þann skerf kölcu sinnar, sem þeir hafa
eignast, óverðskuldaðann.
MEGINKRAFAN ER: Menntunin verði nemendanna
vegna en ekki kerfisins. Þess vegna: FÉLAGSFRÆÐKJÖR-
SVIÐ. Þ. M.
LANDHELGISMÁLIÐ
Hafa íslendingar rétt til að
færa landhelgina út? Þetta er
spurning, sem er grundvallar-
leg í siðfr'æði og stjórnmálum.
Rætur málsins er að finna í
líffræðilegum þörfum manns-
ins, sem öllum lífverum eru
samejginlegar. Það fer því vel
á að taka einfalt dæmi úr nátt
úrunni til að sjá þjóðfélags-
málíð í sem skírustu Ijósi.
Athugum því vandamálið í
hnotskurn, tökum til þess
breiðu af túnfíflum. Við sjá-
um, að einn óbreyttur fífill
þeirra á meðal getur ekki ætl-
að sér meira pláss en hinum,
því þá gengi hann á velfarnað
og framför meirihlutans, óhjá
kvæmilegar líffræðilegar þarf
ir þeirra allra. Hann verður
því að lúta sarna rými og aðr-
ir með sömu kröfur.
Þetta vissum við fyrir, en
gildið felst í að bera það sam-
an við stjórnmálin og þjóðfé-
lagsmálin. Við höldum okkur
í fyrsta sjá undantekningar,
að ekki séu allar breytingar
réttlátar, að til séu illar þjóð-
félagsbreytingar. En þær eru
aðeins nýjar leiðir til að ná
hagsmunum þjóðfélagsins, eft
ir sömu frumlögmálum og áð-
ur. Því ekki hafa neinar nýjar
grundvallarhvatir komið fram
hjá manninum. Allir menn
geta ekki séð heildarmynd
breytni sinnar, og því freist-
umst við stundum til að tala
um ranglæti þegar aðeins er
til miskunnarlaust réttlæti.
Nú getum við tengt líffræði
dæmið landhelgismálinu, og
sjáum eitthvað nýtt, sem kem-
ur oldcur alveg á óvart. Við
sjáum þá reglu, að: ,jéttur
smáríkja er skammtaður al-
gjörlega eftir geðþótta stór-
veldanna.
Til að gera okkur Ijósa
gjörtækni þessarar niðurstöðu
fyrir landhelgismálið, skulum
við taka annað dæmi úr jurta-
ríkinu: Hvað gerist ef upp vex
visinn fífill, sem getur ekki
staðið í sínu stykki? Hann
verður að víkja alveg fyrir
heilbrigðum fíflum með sömu
þörfum. Þess vegna sjáum við
augljóslega: Tilveruréttur smá
rikja þjónar eingöngu þörfum
stórveldanna.
ísland hefur þannig engan
sjálfstæðan rétt, öll slík hugs-
un er blekking. Þannig standa
málin í dag. Við þær aðstæð-
ur fær ísland umboð stór-
veldanna til útfærslu landhelg
innar. En hlutverk þess skilj-
um við ekki til hlítar fyrr en
við sjáum aðstöðu íslands í
heildarmyndinni. Tökum til
þess þriðja dæmið-um fífl-
ana: Nú vænkast hagur þeirra
af því þeir hagnýta sér breytt-
ar aðstæður. En af því hóp-
urinn er í svo örum þroska á
öðrum grundvallarbreyting-
um, getur hann ekki einbeitt
sér sem fyrr að útbreiðslu, og
hópurinn grisjast. Nú gengur
einn fífillinn á lagið og helgar
sér meira rými. Hans sér-
lcenni krefjast meira rýmis, og
hann nýtur því góðs af þessu
innhverfa þorskaskeiði ná-
grannanna. En með tímanum
getur fíflasamfélagið aftur ein
beitt sér að þéttsldpun svæð-
isins til að fulinýta nýju kraft
ana. Þá verður fífíllinn enn
að gæta sósíalisma og minnka
við sig plássið, af því hann
hefur meiri þarfir, en skilar
ekki að sama skapi meiri verð
mætum til heildarinnar. Ef
hann af einhverjum ástæðum
þrjóskast við, neytir samfélag-
ið lýðræðislegs réttar síns og
ryður honum úr vegi. Því út-
breiðsla er afleiðing framfara
allra.
Við sjáum því, að: Þótt
stórveldin verði að leyfa Is-
landi að færa út landhelgina
nú, munu þau síðar taka hana
aftur með alveg sama rétti og
fsland fær hana.
Þau geta svipt tslandi öll-
um sjálfstæðiseinkennum, —
svipt okkur lífi og sökkt land-
inu í sjó, ef nægilegur meiri-
hluti fæst fyrir því. Á meðan
er eign okkar sú falska sjálf-
stæðis- og frelsiskennd, sem
stórveldin sjá sér hag í að
virkja okkur með. Svo fram-
arlega sem eitthvað er til sem
heitir réttlæti!
Tryggvi V. Líndal.
Fréttatilkynning
frá yfirstjórn
Embættisskipan innan skólafélag
anna eins og hún varð að loknum
kosningum fyrst í marz.
Yfirstjórn skólafélagsins:
Ingvar Þóroddsson, form. skólafél.
Sumarliði R. ísleifsson, fors. Hags-
munaráðs.
Haukur Þ. Arnþórsson, fors. Fé-
lagsmálaráðs.
Hagsmunaráð:
Sumarliði R. Isleifsson, forseti.
Þorsteinn Gunnarsson, 5.-6. b.
Stefán Stefánsson, 4.-5. b.
Sverrir Haraldsson, 3.-4. b.
Félagsmálaráð:
Haukur Þ. Arnþórsson, forseti.
Tónlistardeild:
Hörður Áskelsson.
Guðmundur Bárðarson.
Jón Pétursson.
Árni Ámason.
Friðrik Ágústsson.
Kvikmy ndadeild:
Arinbjörn Jóhannsson.
Rannveig Einarsdóttir.
Heiðdís Valdemarsdóttir.
Hólmgrímur Heiðreksson.
Aðalbjörg Jónsdóttir.
Þjóðmáladeild:
Þröstur Ásmundsson.
Magnús Snædal.
Hrönn Pálsdóttir.
Hjörtur Gíslason.
Erlingur Ingvarsson.
Málfundadeild:
Björg Óladóttir.
Kristinn Ólafsson.
Steinunn Hjartardóttir.
Olga B. Jónsdóttir.
Raunvísindadeild:
Hreinn Vilhjálmsson.
Pétur Jónsson.
Tryggvi Líndal.
Kári Húnfjörð.
Bókmenntadeild:
Kristinn Ólafsson.
Valgerður Bjarnadóttir.
Eggert Isberg.
Skúli Elíasson.
Hörður Högnason.
Sigriður Stefánsdóttir.
Myndlistadeild:
Þorsteinn Jónsson.
Páll Sólnes.
Óskar Einarsson.
Guðmundur Magnússon.
Muninn, skólablaðið:
Þórólfur Matthíasson, ritstj.
Bergþóra Karlsdóttir, 5.-6. b.
Atli Rúnar Halldórsson, 4.-5. b.
Björn Garðarsson, 3.-4. b.
Gjaldkerl:
Bergur Steingrímsson.
Endurskoðendur reiknlnga skólafél.
Snæbjörn Friðriksson.
Þorsteinn Sigurðsson.
Eftirtalin embætti heyra ekki
beint undir skólafélagið:
Skólaráð:
Rúnar Sigþórsson.
Ingibergur Guðmundsson.
Stjóra LlM:
Hjörtur Gíslason.
Björn Garðarsson.
Formenn bekkjarráða:
Jón Gauti Jónsson, 6. bekk.
Gunnar Jónsson, 5.-6. b.
Teitur Gunnarsson, 4.-5. b.
Einar Pálsson, 3.-4. b.
LITLI-MUNINN - 3