Heimilisblaðið - 01.11.1915, Blaðsíða 3

Reykjavík í nóvember 1915.
jfjatthías skdld Ijfoehumsson.
(Kvæði ilutt í samkvæmi, er skáldiuu var kaldið
í Iteyk|avík 12. sept. 1915.
Lag: Integer vitæ.
Heill þér, sem brennir hjörtun eldi ijóða,
heiil þér, sem kennir trú á mátt hins góða, —
þökk skal þér alla þjóðar ævi gjalla,
þjóðskáldið snjalla!
Heilagur andi hárrar, bjartrar trúar
hjörtun í landi tengir, úthöf brúar, —
■eilífa þrenning: elsku, speki, menning,
émar þín kenning.
Enn hefir elli ekki glöpum valdið, —
vel hefir velli víkingurinn haldið, —
enn skín und hvarmi æsku-logans bjarmi,
■ólgar í barmi.
Hott er með góðum gleði-kvöld að sitja, —
ljós þín í Ijóðum löngum drótta vitja,
líða’ yfir arni, lýsa hverju barni
Jeið ofar hjarni.
Sit þú með brúði sæmdar-ríkri lengi,
söngvarinn prúði, enn í frægð og gengi!
Hástilta knúði hagar með oss engi
hörpunnar strengi.
Gtiðm. Guðmundsson.
vað helzt er lesið?
i.
Nú nálgast skamdegið með kvöldunum löngu.
í’á hefjast innistörfin og þá jafnframt sá tími,
sem fólk helst gefur sér tíma „til að líta í bók“.
í sveitunum mun allvíðast sá siður haldast
enn, að lesið sé á kvöldin eitthvað til skemtunar
og fróðleiks. Enda þótt kannske ekki sé setið
eins ósleitilega við lesturinn eins og í gamla
daga. En þá kemur spurningin : Hvað er lesið?
Vér vitum vel, að allerfitt er að svara þeirri
spurningu, því svo mikið berst nú að af alls-
konar bókum og blöðum. En eigi að síður er
það þess vert, að því sé gaumur gefinn. Það
hefir víðtæk áhrif á þjóðina hvað hún les. Eða
hefir því ekki ætíð verið haldið fram — og það
vissulega með fullum rétti, — að viðhald þjóð-
ernis vors og tungu eigum vér að þakka frem-
ur flestu öðru einmitt því, að fornsögur vorar
hafa verið lesnar vetur eftir vetur og öld eftir
öld á vetrarkvöldunum löngu. Islensku sveita-
heimilin voru lýðháskólar í smáum stíl, sem
sáðu þjóðlegu menningarfræi í hinn andlega
akur þjóðarinnar, vöktu hjá hinum ungu áhuga
og þrá eftir að þekkja sögu sinnar eigin þjóðar
og kynnast hennar ágætismönnum.
En þá var lítið um annað en ágætisbækur.
Á siðari árum hefir, jafnhliða aukinni menningu
runnið inn yfir landið ódæmin öll af útlendu
lélegu og siðspillandi skáldsagnarusli, sem þvf
miður hefir verið keypt. Það er vegna þess að
alstaðar úir og grúir af þessum ófögnuði, að þessi
spurning liggur nú hér fyrir til athugunar: Hvað
er helzt lesið?
Ekki er svo, að hörgull sé á góðum bókum
til lestrar. Nei, síður en svo. Fyrst og fremst
hefir Sigurður 'bóksali Kristjánsson séð svo
um með hinni ódýru alþýðuútgáfu af fornsög-
unum að þær gætu verið til á hverju íslensku
heimili, auk fleiri ágætra bóka, sem hann hefir
gefið út og gefur árlega út.
Fróðlegt væri t. d. ef skýrsla væri til um
það, hvaða bækur mest eru keyptar og lesnar.
Hvort skyldi t. d. í lestrarfélögunum, sem nú