Heimilisblaðið - 01.06.1918, Blaðsíða 2

frEIMILISBLAÐIÐ
þrekið til þess háa og göfuga, og að þeir
ennfremur kendu ekki börnum sínum að vera
ljósvakin. Oss ber nú samt að dæma þá ekki
of hart. Þeir voru, og eru, börn síns tíma.
Þeir spunnu lífsþráð sinn að miklu leyti úr
þeim lopa, sem mæður þeirra og feður höfðu
þeim eftirlátið. En oss hættir of oft við að
reikna þeim bláþræðina, sem vér sjálfir spinn-
um á lífsþráð vorn.
Pegar eg hugsa til forfeðra vorra, einkum
á »gullöldinni«, verður mér starsýnt á það,
hvað mér finst þeir hafa metið mikils ættar-
göfgina. þeir hafa snemma komið auga á
þann sannleika, að góðar ættir ala hjá sér
sem fæstar illar kendir. Því bregður víða
fyrir, að það hafi verið nokkurskonar óðals-
eign að vera af góðum ættum og eg tel víst,
að hjá tnörgum einstaklingnum liafi ættar-
kendin verið vermireitur göfginnar i sál hans.
I þessu efni finst mér límarnir mjög breyttir,
og er það ef til vill eitt af því, sem hin svo-
kallaða mentun vor hefir sléttað yfir. Nú
orðið tíðkast því miður of mjög þau »breiðu
spjótin« að nota kunnáttuvitið sem vígi, er
fanturinn ver sig í.
Þegar vér vitkumst svo, að vér finnum til
sjálfstæðiskendar vorrar, vaknar þráin. Þá
ríður mikið á, að unglingurinn veröi aðnjót-
andi hollra áhrifa. Hvað er þá á móti því,
að vekja hjá honum göfuga kend fyrir ætt
sinni, ef hún á það skilið? Ættarvirðing og
ættardramb eru tvö ólík hugtök. En þráin er
hljómvakinn í sál unglingsins. Hún hvíslar
að honum ýmsum æfintýrum um »gull og
græna skóga« og undrahallir i ríki gæfudís-
arinnar. En þangað er ferðinni heitið, og þar
er oss frá forsjónarinnar hendi ætlað að eiga
heimkynni, þó margir nái seint höfn og
sumir líði skipbrot á leiðinni. Oss virðist
stundum sem gæfudísin dilli sumum börnum
sínum en setji önnur í skúmaskot, og einmitt
oft þau börnin, sem bezt eru útbúin. það er
það einkennilega. En þar sannast hið forn-
kveðna: »Sitt hvað er gæfa eða gervileiki«.
En mér finst nú annars að gæfudísin sé
ekki nærri eins ranglát og mörgum finst, og
eg trúi því i mjög mörgum atriðum að »hver
sé sinnar gæfu smiður«. Eg trúi því hiklaust,
að Guð hafi gefið oss það veganesti, sem
oss megi til hamingju verða, ef vér glötuni
ekki Guðsmyndinni í oss sjálfum.
En hvað er nú sönn hamingja?
Margir ætla, að hún sé fólgin i því að eiga
auðæfi. Því verður heldur ekki neitað, að
auðurinn getur verið sterkur þáttur í gæfu
vorri, en einhlýtur verður hann aldrei. Þar
er eg fyllilega sammála skáldinu okkar, þar
sem það segir:
»Enginn skilur hjartað, því áðan sá eg hal,
einmana reika í gullskrýddum sal.
Féllu tár af augum á fépyngjur títt,
fölvan svip og grátþrunginn. Hver getur þýtt?«
Sumir telja þann hamingjusaman sem ætíð
er glaður og ánægður og óneitanlega er þetta
mikið skilyrði. En þrált fyrir þetta finst mér
þó að maðurinn geli verið óhamingjusamur,
t. d, ef líf hans innra og ytra er kyrstaða!
Eugin framför yrðí í manneðlinu og heimin-
um, ef allir væru ánægðir með það »sem er«<
Eins og eg gat um áður, trúi eg því, að
gæfan sé að miklu leyti gefin oss í sjálfsvald,
en það sem mestu veldur, að leitin fer svo
mjög í handaskolum, eru fylgjurnar. Vér
höfum huga vorn fullan af allskonar hégóma
og fánýti, er vér tignum og tilbiðjum; það
eru illar fylgjur.
Búast má við að sum ykkar, kæru ung'
mennafélagar, eigið eftir að verða foreldrar.
Gerum þá ráð fyrir því, að þið hugsið svo
langt fram í tímann, að þið vakið yfir þv>
að gefa börnum ykkar góðan heimanmund.
Munu þá sum ykkar ætla, að bezta gjöfin se
að gera þau »loðin um lófana«, eins og konr-
ist er að orði. En dæmin eru mýmörg sem
sanna það, að Mammon er hvikull vinm-'
Mér finst, að bezti heimanmundurinn muni
vera að kenna börnunum að kveða niður
illar fylgjur, en eftirláta þeim sem mest af
góðum fylgjum. gefa þeim gott uppeldi, inU'
ræla þeim Guðsótta og góða siði.
Mér koma til hugar skólarnir okkar. Méf
hefir ætíð verið ljúfast að mega skoða Þa
andlegt heimili vort, sem allir gætu átt ita^
i. Þeim er margt kent, sem þeir eiga ekk*