Brúin - 11.05.1929, Blaðsíða 2

2
ftRÚlN
BRÚIN
Vikublað, lcemur iit á hverj-
um laugardegi.
Útgefendur:
Nokkrir Hafnfirðingar.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Þorleifur Jónsson.
Sími 120.
Auglýsingar, afgreiðsla
og innheimta:
Helgi Guðmundsson.
Sími 47.
H.f. Prentsm. Hafnarfjarðar.

Guðmundur Helgason
forstjóri
og fyrverandi bæjargjaldkeri and-
aðist að heimili sínu hjer í bæn-
um, laugardaginn 4. þ. m.
Æfiatriða þessa merka manns
verður nánar getið í næsta blaði.
Hellisgerði.
i.
í engum l)æ eða kauptuni á
landinu munu vera jafnþröng
og örðug ræktunarskilyrði, eins
og í Hafnaríirði, enda ber bærinn
sjálfur og umhveríi hans þess
glöggan vott.
IJæjarstæöinu þarf ekki að tysa
og umhverfinu ekki heldur. Er
þar lítið annað en hraun. Að
eins til einnar handar er ekki
hraun. Og, sem að líkindum
ræður, sjer þar helstmerki ræktun-
ar og gróðurs. Á bæjarstæðinu
sjálfu hafa til langs tíma, smáir
matjurtagarðar í hraunholunum
verið sem sagt einu ræktuðu
blettirnir. Blóma- eða trjágarðar
voru að vísu við einstöku hús,
en þeim heíir fjölgað mjög nú á
seinni árum.
Mikla fyrirhöfn og ærið fje hafa
þessar garðholur kostað. En vel
heíir gróðurinn dafnað í þessum
„holum“, því að moldin er frjó
þegar til hennar næst og nægur
ylur í jörðu.
II.
Fyrir 6 árum, eða vorið 1923,
fekk fjelagið „Magni“ til umráöa
hjá bænum allstóranhraunhvamm,
vestan Reykjavíkurvegar, til jæss
að rækta þar trje og blóm, og
um léið að gjöra staðinn að
skemtigarði fyrir bæjarbúa, er
stundir liðu fram.
Heitir þar Hellisgerði.
Er það einkennilegt og fagurt
frá náttúrunnar hendi.
Eyrsta árið, sem „Magni“ rjeði
þar ríkjum, var alt svæðið girt
með vírneti, en lítið unnið að
ræktun. Næsta ár var svo tekið
til óspiltra mála með ræktunina.
Ekki skal |>róunarsaga Hellis-
gerðis rakin hjer — til þess
brestur mig kunnugleika, svo að
nákvæmt geti orðið — en hitt
má jeg óhikað fullvrða, að j)ar
hafa orðiö mikil og fögur umskifti.
Er staðurinn nú, að miklu
leýti, þakinn margvíslegum gróðri.
Fjöldi trjáplantna, ýmsra tegunda,
og blómahaf, brosa nú viö auganu
— að sumrinu til — frá þeim
stað, sem áður var gróðurlítill
eða „nakinn og ber“. — Slík
getur orðið uppskera þeirra, sem
„leggja hönd á plóginn“ til Jáess
að rækta landið. Og gróðurinn í
Hellisgeröi sannar mönnum það,
að moldin bregst þeim ekki, sem
muna hana. —
En „Magni“ virðist ekki ætla
að láta sjer nægja að rækta og
prýða Hellisgerði innan girðing-
ar. Mun fjelagið hafa í hyggju að
gera einnig girðinguna þannig úr
garði, að hún hæíi fegúrð staðar-
ins. Er það starf þegar hafið. Því
í vor heíir verið gjör girðing úr
steinsteypustólþum á öllu svæð-
inu meðfram hinni nýju Hellis-
götu, og er það um 80 metrar á
lengd. Er girðing þessi í senn,
traustleg og prýðileg, og eykur
hún, ásamt Hellisgötunni, mjög á
fegurð staðarins. —
Og víst mun „Magna“ leika
óskiftur hugur á því, að halda
jiannig áfram, uns komin veröur
vegleg og varanleg girðing í
kringum alt svæðið. En ærið fje
mun slík girðing kosta, og er
jæss ekki að vænta, að henni
verði komið upp, nema á löngum
tíma.
Ekki ætti heldur að þurfa að
efast um vilja bæjarbúa í því,
að stuðla að vexti og viðgangi
Hellisgerðis, því að það er, og á
ætíð að vera, fyrir alla. Það er,
og á'að vera í framtíðinni, skemti-
staður og hvíldarstaður bæjarbúa,
jregar þeim, að sumrinu til, gefst
tóm frá stritinu, mölinni og
Mammoni. Hellisgerði á að bæta
Hafnfirðingum upp þann skort
náttúrufegurðar, jurtagróðurs og
blóma-anganar, sem þeir verða
að líða sökum gróðurleysis og
hrjósturs hraunflákans, er þeir
byggja. — Hellisgerði á að verða
menningaratriði í andlegu u])peldi
bæjarbúa. —
III.
Margvíslegt er það gildi, sem
Hellisgerði heíir og mun hafa
fyrir bæinn og bæjarbúa. >
Þar er ekki einungis skemti-
staður og hvíldarstaður fyrir bæj-
arbúa. Þar er einnig gróörarstöð
og jurtabúr.
Með sanni má segja, að upphaf
Hellisgerðis sje og upphaf nýs
kafla í ræktunarsögu bæjarins.
Sýna verkin þar merkin.
Þeir munu hafa verið teljandi
skrúðgarðarnir við hús bæjarbúa,
J>egar byrjað var á ræktun Hell-
isgerðis. Síðan heíir þeim hríð-
fjölgað. Má hiklaust þakka Helí-
isgerði það, að áhugi manna og
framkvæmdir i Jæssu efni hafa
aukist svo mjög og fara æ vax-
andi. Þessu til sönnunar má benda
á, að fyrstá vorið, sem ræktað
var í Hellisgerði, voru látnar af
hendi J)aðan til bæjarbúa, 5 eða
6 trjáplöntur, en í vor munu það
hafa verið jafn mörg hundruð trjá-
plöntur, sem bæjarbúar hafafengið
þar, til þess að gróðursetja við hús
sín. — Má af þessu marka, meðal
annars, hvílíkar framfarir hafa
átt sjer stað í bænum á Jæssu
sviði.
Umhirða og meðferð á blómum
og trjáplöntum hefir og stórum
batnað. Hafa menn tekið sjer
Hellisgerði til fyrirmyndar í því
efni. —
Enn er eitt ótalið, sem ekki
hvað síst ætti að hvetja Hafn-
firöinga til þess að vernda og
unna Hellisgerði. Er það sú
mynd, sem J)ar hlýtur að geym-
ast um aldur æfi, af því lands-
lagi og þeim náttúrueinkennum,
sem bæjarstæðið bar, áður heldur
en mannshöndin og sprengiefnið
bylti því um og braut til grunn-
stæða og vega. —
Hellisgerði á því ætið að vera
augasteinn bæjarbúa.
A J.
Þingfrjettir.
(Yfirlit frá 23. apríl til 3. maí).
Þriðjud. 23. apríl voru miklar
umræður í N.d. um Fiskiveiða-
sjóðinn. Beittu jafnaðarmenn sjer
mjög gegn frv. og töldu jbað kák
eitt. En formælendur frv. kváðu
J)að álitlegt spor í áttina til efl-
ingar bátaútvegi landsmanna.
Umr. ólokið.
Á öndverðu þingi kom fram
frv. í N.d. um breyting á kosn-
ingalögum til Alþingis, í þá átt,
að kjördagur skuli fluttur frá fyrsta
vetrardegi til fyrsta laugardags í
júlí. Mætti frv. þetta þegar ákafri
andspyrnu jafnaðarmanna, en var
aígreitt til E.d. á síðasta vetrar-
dag, með yíirgnæfandi atkvæða-
mun (19:9). Fleira gerðist ekki á
þingi þann dag, nema að hafnar-
lög Hafnarfjarðar voru afgreidd
umræðulaust til E.d.
Þriðja umr. fjárlaganna í N.d.
fór fram föstud. 26. apríl og stóð
fram á laugardagskveld, alt til
miðnættis. Brtt. einstakra J)in. og
fjvn. voru um 90 talsins, og voru
ílestar skornar niður við sama
trog. Samþyktar voru m. a. J)ess-
ar fjárveitingar: Til Flensborgar-
skólans 16 þús. kr., til norræns
stúdentamóts í Reykjavík 1930
10 þús. kr., til rannsókna og á-
ætlana um raforkuveitur utan
kaupstaða 15 þús. kr., til Stór-
stúkunnar 10 þús. kr., til vega-
gerðar til J)ess að ílytja björgunar-
bátinn frá Sandgerði til Stafness
8 þús. kr. Upplýsti flm. þessarar
till. (Ól, Thórs), að síðan um alda-
mót hefðu farist J)ar 62 skip og
92 menn, og að þetta væri því
einhver hættulegasti strandstaður
hjer við land. Ennfremur var
stjórninni gefin heimild til að
láta reisa skrifstofubyggingu fyrir
landið, nýja landsímastöð, og til
þess að kaupa nokkrar hvera-
jarðir í Ölvesi. (Hressingarhæli
berklaveikra).
Heiklarútkoma fjárlaganna, eins
og N.d. ljet J)au frá sjer fara, er
þessi: Tekjur 11829 600,00 kr.,
gjöld I I 877 364,95 kr., tekjuhalli
47 764,95 kr., en hinn raunveru-
legi tekjuhalli er sennilega miklu
meiri en þetta.
Á laugardaginn var rætt um
Búnaðarbankann í E.d. B. Kr. bar
fram ýmsar brtt., m. a. að fella
veðdeildina niður, en stofna í
hennar stað nýjan veðdeildarflokk
við Landsbankann. Allar voru
till. Jfessar feldar. J. Bald. flutti
tillögu um að stofna njrja lána-
deild fyrir smábýli við kaupstaði
og kauptún. Tók hann þó till.
þessar aftur, er til atkvgr. kom,
en H. Steins. tók þær upp og
komu J)ær því til atkvæða, og
voru samþyktar gegn atkv. Fram-
sóknarmanna. Samkvæmt þeim
skal deildin lána til jarðræktar á
þeim býlum, sem minst geta veitt
meðalfjölskyldu þriðjung fram-
færis, en aldrei mega slík lán
fara fram úr 15 þús. kr. á býli
hvert.
Mánudaginn 29. apríl var „ömmu
frv.“ svonefnda (um loftskeyta-
notkun togara), á dagskrá í N.d.
Kom það frá E.d. og var flutt þar
að undirlagi dómsmálaráðherrans.
Umræður urðu hvassar, og sló í
brýnu allmikla milli Ól. Thórs og
dómsmálaráðherra, en slíkt þykir
nú engin nýlunda.
Um helgina skilaði allshn. vinnu-
dómsfrv., og J)ótti mörgum mál
til komið. Nefndin klofnaði í þrent,
eins og vænta mátti. M. Guðm.
og Hákon vildu samj). frv. með
smá breytingum. Hjeðinn vildi
fellaþað, en M. Torías. ogGunnar
flytja í ])ess stað frv. um breyt-
ing á sáttasemjaralögunum 1925.
En eigi hefir vinnudómurinn enn
komið til umræðu, hvað sem
veldur. .Sama er að segja um
rannsókntogaraútgerðarinnar. Fer
nú málum þessum að verða hætt,
hvað líður, því óðum líður að
þinglokum.
Þriðjud. 34. apr. svæfði E.d.
tóbakseinkasölufrv. með rök-
studdri dagskrá.
í N.d. var löggjafanefndin (stjfrv.)
á dagskrá. Á nefnd J)essi að
vera þingi og stjórn til aðstoðar
við samning lagafrv. og undir-
búning, gefa ut lagasafn öðru
hvoru o. s. frv. Umræður urðu
langar og harðvítugar. íhalds-
menn og Sig. Eggerz risu önd-
verðir gegn þessu og hváðu slíkt
óþarfa kostnað, þar sem þing og
stjórn ætti ávalt völ á sjerfræði-
legri aðstoð hæfustu manna við
lagasmíðið. í annan stað gæti
beinn háski af slíku stafað, ef
nefndin neytti aðstöðu sinnar til
áhrifa á löggjafastarfið. Væri slíkt
ekki einungis hugsanlegt heldur
mjögsennilegt.Dómsmálaráðherra
og Framsókn varði frv. og stóð
í þessu þófi fram á kvöld, og
var þá umr. frestað.
Á miðvikud. 1. maí sendi E.d.
Búnaðarbankafrv. til N.d. með
þeirri breytingu, að ríkisstjórn-
inni er heimilt að fresta stofnun
veðdeildar. Að því loknu hófst
1. umr. fjárlaganna í E.d. og tók
þá J. Bald. til „eldhúsverka“, en
með því að íhaldsmenn höfðu
sig ekki í frammi, varð „eldhús-
dagur“ þessi einungis „góðlátlegt
rabb“ milli J. Bald. og stjórnar-
innar. Fóru fjárlögin i nefnd og
til 2. umr.
í N.d. fór mestur dagurinn i
umr. um síldarverksmiðjuna. Urðu
harðar sviftingar milli stjórnar-
sinna og íhaldsmanna. Upplýstist
undir umræðunum að forstjórar
síldareinkasölunnar hefðu nýlega
lofað Norðmönnum að beita sjer