Prjedikarinn - 01.01.1914, Síða 1

/ ? /y
1. Árg.
BROOKLYN, N. Y., U. S. A.
(Icelandic) Nr. I
Hvar eru hinir íramliðnu?
Vinir vorir, nágrannar vorir, hinir helguðu; hinir vanheilögu, siðuðu
mennirnir, siðlausu mennirnir ?
líétta svarið við þessari spurning snertir vora eigin ákvörðun, gcngur eins og
rauður þráður gegn unt trúfræði vora og liei'ir áhrif á liana og gjör-
vallar stcfnu lffs vors. Rétta svarið veitir styrki traust og
liugrekki og lyftir anda manns .til lieilbrigðrar
liugsunar.
“Gððir menn og bræður, leyft sé mér
einarSlega að tala við yður um forföS-
urinn Davfð; hann dð og var grafinn,
og hans leiSi er til hjá oss enn f dag’’
(Pg. 2: 29). “Bnginn hefir stigiS upp
til himins, nema sá, sem niður sté af
himni, mannsins sonur, sem er á
himni” (Jóh. 3; 13).
Hver maSur, sem lætur sig þetta
engu varða, auglýsir sjálfan sig
heimskulega hugsunarlausan. Ef að
hinar vanalegu þarfir lífsins, svo sem
fæSa, klæSnaSur, fjármál, pðlitfk o. s.
*rv., sem vér höfum not af einungis f
nokkur ár, eru þess virSi aS vér eySum
tíma til aS hugsa um þau, hversu
miklu meir áríSandi er það þá eKki aS
vér gefum nákvæmar gætur hinum
andlegu efnum, sem um alla eiiífS
snerta velferð vor sjálfra og vina vorra
og mannfélagsins I heild sinni?
Eins og eSlilegt er, hefir þessi spurn-
ing valdiS mikilli eftirtekt sfSan synd
og dauSi byrjuSu rfki sitt fyrir 6,000
árum. Nú ætti þessi rá'Sgáta aS vera
ráóiu, og aiiui heimurinrf ætii iiú'- uS
vera búinn aS fá fulla vissu f þessum
efnum, svo aS ekkert væri eftir aS
segja þessu viSvlkjandi; en þvf er ekki
þannig variS. Hinn mikli mannfjöldi,
eem hlustar meS athygii á alt þetta
sem vér getum sagt þeim, sannar þaS,
aS þetta mál er ekki fullrætt enn þá
og aSeins fáir skilja þaS.
Svar liinna trúlausu.
ASur en vér setjum fram þaS sem
vér álítum aS ritningin kenni, og sem
er hiS eina fullnægjandi svar, álítum
vér aS þaS sé rétt kurteisis vegna
gagnvart skynsömu fðlki nútfSarinnar,
jafnt og gagnvart þeim er á liSnum
öldum hafa íhugaS þetta, aS taka
þetta greinilega til umhugsunar og I-
huga ítarlega þaS sem hinir merkustu
menn hafa ritaS um þetta.
Vér verSum aS gjöra oss ánægSa
meS stutt svör, sem vér viljum fram-
setja á sem allra vinsamlegastan hátt
og meS þeim ásetningi, aS særa ekki
tilfinningar noklcurs manns, hversu
fjarstæSar sem hans sko'Banir eru vor-
um skoSunum. Vér viSurkennum, aS
hver einstaklingur hefir rétt tii aS
hugsa um þessi efni og hafa sitt álit á
þeim, hvort sem þeirra álit samrímist
voru áliti e'ða ekki.
Vér byrjum rannsðknir vorar meS
þvf aS spyrja vora vantrúuSu vini, sem
hrósa sér af hinum frjálsu sko'Sunum
sfnum: Hvar eru hinir framliSnu?
Jeir svara oss: “Vér vitum þaS ekki.”
“Vér vildum trúa á annaS lff eftir
þetta, en vér höfum enga sönnun fyrir
þvf, þvf; en fyrst engar sannanir eru
til, þá hlýtur niSursta'San aS verca sú,
aS maSur deyi eins og skepnan. Ef
niðurstaSa vor kemur elcki I samræmi
viS eftirvænting ySar meS gle'Si hinna
útvöldu, þá ætti þaS þó aS vera hugs-
unarefni fyrir alla aS vita, a'S meiri
hluti mannkynsins væri betur dauSur
einsog skepna, heldur en lifa 1 eilífum
kvölum eins og margir trúa.”
Vér erum vorum vantrúarbræSrum
þakklátir fyrir þeirra hæversku svör,
en finst |>au ekki fullnægjandi hvorki
fyrir heila né hjarta, sem heimta, aS
þaS sé eSa ætti aS vera annaS lff eftir
dauSann, aS skaparinn hafi gætt
manninn svo miklum yfirbur'Sum yfir
dýrin, aS hans framtfS hijóti aS vera
miklu betri. Enn fremur, hin skamma
hérvist, tárin, sorgin, reynsian og
kenslan, sem þetta líf hefir f för meS
sér, yrSi hér um bil einskis virSi, ef
ekkert annaS lff væri til þar sem tæki-
færi gæfist til aS nota þaS, sem þetta
lff hefir kent oss. Vér verSum því aS
leita lengra eftir fullnægjandi svari.
Svar lieiðingjannna.
par sem þrír fjórSu hlutar heimsins
er heiSinn, finst oss sjálfsagt aS fá
svar svo afar stðrs flokks á þessarri
spurningu: Hvar eru hinir fram-
liSnu ?
HeiSingjarnir gefa vanaleg tvenn
svör, sem eru: Fyrst. Mjög eftirtekta-
verSur er sá flokkur, sem trúir því,
aS sálin, eftir þetta lff, íklæSist öSrum
lfkama. peir svara oss: "Trú vor er
sú, aS maðurinn, þegar hann endar
sitt jarSneska Iff, deyjt ekki, heldur aS
eins taki á sig annan búning. Hans
framtíSar ástand verSur eftir þvf
hvernig hann lifSi f þessu lífi, æSra eSa
lægra. Vér trúum þvf, aS vér höfum
lifaS á Þessari jörS 48ur en veriS í-
klædd öSrum lfkama, svo sem dýra,
fugla eSa skorkvikinda, og aS ef þéssu
jarSneska lffi voru er vel variS, aS oss
muni auðnast a'B koma aftur I lielm-
inn sem betri og fullkomnari menn.
Aftur á mótl, hafi æfi vorri hér veriS
illa variS, sem svo oft á sér staS, þá
verSur oss viS dauSann úthlutaSur ein-
hver ðæSri lfkami, svo sem orma, dýra
eSa því um líkt. Vegna þessarar trúar
vorrar erum vér svo varkárir meS
meSfer'S vora á dýrunum. Ef vér fót-
um troSum eitt skorkvikindi, má vel
vera, aS sálu vorri eftir dauSann væri
gefinn sá lfkami, sem einnig yrSi fót-
um troSinn.”
AnnaS: Meiri hluti heiSingja trúa
á andaheim, þar sem sé gleSibústaSur
fyrir þá góSu, en eilffar kvalir fyrir
hina vondu. Oss er sagt, aS á þeirri
stundu, sem alment hér er álitin and-
látsstundin, sé hinn deyjandi maSur
betur lifandi en nokkru sinni áSur; aS
á því augnabliki sé hann aS stfga yfir
ána Styx og komast annaS hvort í ríkl
hinna útvöldu eSa bústaS hinna for-
dæmdu, og aS þar sé misjafnleg hegn-
ing og laun. Vér viljum spyrja: Hvar
hafiS þér fengiS þessar skoSanir?
SvariS er: Vér höfum haft þær um
langan tfma og vitum ekki hvaSan þær
eru. Vfsindamenn vorir hafa kent oss
Þetta, og “vér höfum meStekiS skoS-
anir þeirra sem sannindi.”
En svar heiðingjanna fullnægir ekki
hjörtum vorum. Vér verSum aS gjöra
fleiri rannsóknir og megum ekki trúa
neinum heilabrotum. Vér verSum aS
leita aS guSdómlegrl opinberan—boS-
skap frá skapara vorum.
Svar Iiinna katólsku.
Vér snúum frá hei'Sninni og beinum
spurningu vorri til hins upplýsta
fjórSa hluta mannkynsins, sem kallaS
er kristiS fólk. Vér spyrjum þá:
“Hverju svariS þér þessari spurn-
ingu?” SvariS er: “Vér erum skiftir
I skoSunum vorum; meir en tvelr
þriSju hlutar af fólki voru tilheyrandi
hinni katólsku kirkju og tæpur einn
þriSji hluti prótestanta trú.” Vér vilj-
um vita álit hinna grfsk- og rómversk-
lcatólsku á þessari spurningu.
Katólskir vinir, lofiS oss aS heyra á-
rangurinn af y'Sar miklu störfum og
rannsóknum, niSurstöSuna, sem hinir
færustu og hygnustu spekingar ySar
og guSfræSingar hafa komist aS viS-
vfkjandi gu'ðlegri opinberan, sem þér
staShæfiS aS þér hafiS öSlast á þessari
spurningu.
“Kenningar vorar gagnvart spurn-
ingu ySar eru mjög greinilegar. Vér
höfum íhugaS þetta málefni frá öllum
hliSum þess, f ljósi gu'Slegrar opinber-
unar, og vér höfum komist aS þeirri
niSurstöSu, aS sálir hinna framli'ðnu
fari f einhvern af þessum þrem stöS-
um. bústaS hinna útvöldu, sem aS eins
fáir komast í, þar sem þeir undir eins
komast augliti til auglitis viS guS. ViS
þessa á drottinn þar sem hann segir:
“Sá, sem ekki ber sinn kross og fylgir
mér, getur ekki veriS minn læri-
sveinn” (Lúk. 14: 27); þeir einu, sem
bera krossinn, eru hinir útvöldu, og
um þá segir Jesús: “pröngt er þaS hliS
og mjór sá vegur, sem til lífsins leiSir,
og fáir eru þeir, sem hann rata” (Matt.
7: 14). pessir útvöldu ná ekki yfir
presta vora, jafnvel ekki yfir biskupa
vora, kardínála og páfa, því a'S þaS er
siSur kirkju vorrar aS syngja messu
fyrir sálum þeirra þegar þeir deyja.
Vér syngjum ekki messur fyrir sálum
þeirra, sem vér ímyndum oss aS séu I
himnaríki, vegna þess að þar er vissu-
lega hvlfd fyrir hverja sál; ekki held-
. ur mundum vér syngja messu fyrir
sálum þeirra, sem vér ímyndum oss aS
séu f eilífri glötun, þvf þaS gæti ekki
hjálpaS þeim aS neinu leytl.
Vér.mættum samt lýsa því hér yfir,
aS vér kennum þaS ekki aS margir
verSi eilfflega ófarsælir. Kenning vor
er, að aSeins óbetrandi vantrúarmenn,
þeir sem fulla þekkingu hafa haft á
kaiölskri irú, en haía á ailan hátt of-
sótt katólska kirkju, þeir einir mæta
hinum voSalegu afdrifum.
Millíónir manna í lircinsunareltl.
Samkvæmt kenningu vorri fer meg-
in partur hinna framliSnu strax í
hreinsunareldinn, sem eins og nafniS
bendir til er staSur þar sem þeir eru
hreinsaSir af synd; þar býr sorg og
angist, en ekkert vonleysi. petta varS-
hald, sem sálin er þar I, getur orSiS um
nokkrar aldir eSa þúsundir ára, eftir
því hve syndir hans eru miklar og
stórar, og eftir því hve mikla miskunn-
semi hann hlýtur. Ef þér óskiS frek-
ari upplýsinga I þessu efni, vildum vér
benda ySur á kenningar hins mikla
skálds Dante, sem var einu sinni
munkur og sem dó í munkaklaustri 1
einlægri trú á þessari kenningu.
KvæSI hans “Inferno” lýsir hreinsun-
areldinum og öllum þeim pfslum sem
honum eru samfara. A flestum bók-
hlöSum er hægt aS fá kvæSi þetta.
Hinn mikli listamaSur Dore var einnig
katólskur. Hann hefir málaS myndir
samkvæmt lýsing Dante’s af hreins-
unareldinum. Myndirnar sýna greini-
lega ltvalir þær er þeir, sem f hreins-
unareldinum eru, taka út, hvernig
hinir illu andar elta suma þar til þeir
hlaupa yfir þverhnýpi og steypa sér
ofan f pott fullan af sjóðandi vatni;
þeir ofsækja aSra meS spjótum. ASrir
eru hengdir upp meS höfuSin niSur og
þannig brendir; enn aSrir eru brendir
meS fæturna niSur I djúpri gryfju.
Sumir eru bitnir af höggormum og
aSrir eru látnir frjósa. Vér ráSleggj-
um ySur aS lesa þetta kvæSi Dante’s
(Inferno), því samkvæmt trú vorri
svarar þaS spurning ySar: “Hvar eru
hinir framliSnu?” Mikili meiri hluti
mannkynsins er í hreinsunareldinum.
Hinar mörgu miljónir heiSingjanna
eru þar, því fávizka þeirra á andlegum
efnum frelsar þá ekki, veitir þeim ekki
inngang f himnarfki. Allir þeir, sem
inngöngu fá I himnaríki, verSa aS vera
undir þaS búnir á þann hátt, sem
heiSingjum væri ómögulegt. Miljónir
fengiS inngöngu í himnarfki nema
gegnum hlið katólsku kirkjunnar;
jafnvel mundi guS ekki dæma til ei-
lffrar útskúfunar, vegna þess aS aSal-
orsökin til þess aS þeir hafa ekld tekiS
katólska trú, er sú, aS þeir hafa veriS
uppfæddir í ýmsum öSrum trúar-
bragSa kenningum. Mikill meiri hluti
katólslcra fara einnig f hreinsunareld-
inn, vegna þess aS þrátt fyrir hina
góSu þjónustu kirkjunnar, skfrnina,
syndajátninguna, sálna messurnar. hin
helgu kertaljós, hina vfgSu grafreiti o.
s. fvr., hafa þeir ekki öSIast þann
heilagleik sem þeir hljóta aS hafa áS-
ur en þeir fá inngöngu I himnaríki, og
þeir mega til aS vera þaSan útilokaSir
þar til plslingar hreinsunareldsins eru __
búnar aíTmidirbúa hjörtu þelrra fyrir
guðs ríki. Samt sem áður álftum vér,
aS fyrir fullkomleik kirkjunnar, sem
áður er um getiS, þurfi katólskir ekkl
aS vera eins lengi f hreinsunareldinum
og prótestantar og hei'Singjar.”
Vér þökkum vorum katólsku vinum
fyrir upplýsinguna. Vér ætlum ekki
aS spyrja þá hvar hreinsunareldurinn
sé, né heldur hvernig þeir fái upplýs-
ingar gagnvart honum, vegna þess aS
slfkar spurningar mundu ef til vili
móSga þá, og þaS viljum vér ekki.
Vér óskum aS eins eftir því fullkomn-
asta, greinilegasta og sennilegasta
svarl upp á spurningu vora. pvf miS-
ur er svar þeirra ekki eins samkvæmt
kenningu ritningarinnar, eins og vér
bjuggumst viB að þaS yrði. Hjörtu
vor eru sorgmædd yfir þeirri hugsun
aS vegna syndafallsins skuli mann-
kyni'S vera, eins og postulinn aS orSi
kemst, “stynjandi skepna”, og aS hiS
stutta jarSneska lff skuli vera óaflát-
anleg barátta. paS er sorgleg tilliugs-
un fyrir alla aS hugsa, aS þegar þetta
jarSneska lff er á enda skuli mann-
kynið dæmt vera í þær píslingar og .
kvallr, sem Dante lýsir í ' iiiférno , og
aS aS eins á þann hátt séum vér gjörS
hæfilega me'Stækileg fyrir eilífa sælu.
Mörgum guSfræSingum mun þykjá
þaS einkennilegt aS vér álftum, aS sva.*
katólsku kirkjunnar sé ekkert betra
en svar heiSingjanna. Vér erum enn
ekki ánægSir og viljum leita oss frek-
ari upplýsinga.
Svar Prótestanta við spurning vorri.
Vér teljum sjálfa oss prótestanta,
án þess þó meS þvf a'ð sýna eða láta í
ljósi nokkurn virSingarslcort á öSrum
trúflokkum. Vér búumst viS aS meiri
hluti áheyrenda vorra séu prótestant-
ar. Vér viljum minna ySur á, aS oss
hefir oft legiS viS aS hrósa viSleitni og
mentagildi trúar vorrar. Getum vér
ekki búist viS greinilegu og skýru
svari frá prótestöntum upp á spurn-
ingu vora? Eftir aS hafa fengi'S ó-
fullnægjandi svör frá öSrum, snúum
vér oss til tólfta hluta mannkynsins,
sem á allan hátt hefir hlotiS mesta og
bezta þekkingu, og oss finst aS vér
megum búast viS fullnægjandi svari
frá sérhverjum kirkjuflokki. Vðr ryr-
irverðum oss fyrir aS þurfa aS segja
þaS gagnstæSa. Vér finnum aS pró-
testantar, aS fáeinum smáflokkum
undanteknum, eru jafnvel verri er»
katólskir og heiSnir. Er þetta ekki
undravert? Getur veriS aS þetta sé
rétt? paS er ritaS: “Sár, sem vinur-
inn særir, er trúfesti.” (Orskv. 27: 6).
VeriS því þolinmóSir á meSan vér sýn-
um ySur hvar trú vorri er ábótavant.
Mark og miS vort meS þessum athuga-
semdum er aS leiSrétta það sem er á-
bótavant og hjálpa þjóSunum til aS sjá
sannleikann, svo að vér fáum íjósa
hugmynd um guSs fö'Burlegu umönn-
un og tilgang gagnvart oss mönnunum.
LeyfiS mér þvf aS gjöra nokkrar at-
hugasemdir. Tilgangur vor er a'S
leita aS sannleikanum án þess aS særa
tilfinningar nokkurs. Oss var gefiö
nafnið Prótestantar vegna þess aS for-
feSur vorir, sem katólskir voru, en sem
voru skynsamir og vel innrættir menn,
þóttust finna ósamræmi og manna-
setningar í kenningu katólsku kirkj-
unnar. peir mótmæltu þessum kenn-
ingum, og þar af nafni'S “mótmælend-
ur” eSa prótestantar dregið.
Vér getum ekki fært nelnar afsak-
anir gagnvar't ýmsri breytni þessara