Ægir - 01.06.1908, Blaðsíða 3

Æ G I R.
99
sárasta tilfinning, sem til er í mannseðlinu.
Og' einkennilegt er það í þessu sambandi,
að Grikkir, sem einna jafn-vitrastir hafa
verið allra þjóða, þeir láta ástagyðjuna
vera upp stigna af ðldum sjávarins. —
Og í fornum sögnum suðurlanda og mið-
Evrópu er hinn seiðandi kraftur liafsins
persónu-gerður í líki dýrðlegrar meyjar,
sem að neðan endar i hákarls-sporði. —
Og þrír.af mestu ástar-skáldum seinni
tíma hjá Norðurlanda-þjóðum, sinn hjá
hverri þjóð, yrkja hina fegurstu söngva
um hafið og til hafsins, eins og þeir
hefðu verið heillaðir af hinum töfrandi
krafti þess. Einkennilegt er það tvent
til samanburðar — annars vegar: að þessir
menn allir eru hinir mestu víndýrkendur,
sem leiðir mig að líkingunni milli víns
og hafs, — og hins vegar eru þeir þó að
lyndis-einkunnum ærið ólíkir sín í milli,
sem hendir á, að hinar ýmsu dásemdir
hafsins hafi töfrað þá. Nafn-kunnastur
þessara söngva er svana-söngur enska
skáldsins Byrons til hafsins, er endar svo
(í þýðingu Gr. Thomsens):
»En livorl þú geysist fram í ofur-beldi
eða þú bærist ekki, kyr og rór,
erlu þó ávalt eins, hinn mikil-feldi
almátlugs drottins spegill, blái sjór.
— Sæmir þjer einnig umgjörð há og stór;
en liún er: konungs-öll og keisara-veldi«.
Þegar borin er nú saman afstaða lands-
ins og sjávarins, sést það og hrátt, að
það er sjórinn, senr hefir hið sanna töfra-
aíl að gejuna. Að sönnu er landið fjöl-
hreylilegt, þar sem skiftast á: hvítir jökul-
hnúkar, hláir tindar, grænir vellir, tigu-
legar og reisulegar horgir, hávaxnir skógar,
svipmikil hraun og blómlegir dalir. En
einkennilegt er það, að það sem fegurst
er á landinu, og þar er prýðin mest, er
einmitt það, sem skyldast er sjónum.
En það er hin skæra fegurð fjallavatn-
anna, tignarkraftur fossanna og hin æsku-
ferska straumprýði áinna. Því svo fag-
urt, sem landið getur verið, þá er þó
eins og fegurð þess sje fjötrum bundin;
liún er eins og stirðnuð, — líkt og hraun-
steinninn, sem að visu er í eðli sínu ó-
frjór og kaldur, en getur þó orðið mosa
orpinn og loks blómum gróinn, — —
eða eins og eitthvert rósum prýtt risa-
líkan fegurðarinnar! — Alt öðru gegnir
með sjóinn. Því fyrst og fremst heflr
hann aila þá prýði að bera eða flesta
sem landið hefir. Hann hefir hlómalit
rósalundarins í morgun-bjarmanum og
kvöld-roðanum, þegar sjálfur himininn
kyssir hafsins dís. Hann hefir kynjakraft
og seið-magn fossanna í brim-soginu, er
sverfur og molar hlágrýtis-hjörgin líkt og
mold eða mjöll væri, en hinn þungi niðar-
óður seiðir að sér sálir mannanna með
duldu segul-afli; og hefir þessi eilífi
kraftur sjávarins vafalaust verið orsök
þess, að ýmsir heimspekingar hafa álilið,
að með tímanum mundi alt land að
lokum hverfa í hafsins skaut. Sjórinn
her enn fremur íign og fegurð stór-
horganna í hinum stórfelda og ægilegu
ísjökum heimskauts-hafanna. Hann hefir
hátign og heiðblæ jökulsins og blátinds-
ins í hinum himingnæfu og hvítfyssandi
úthafs-öldum. Lindarinnar létta hvísl
mætir oss í bárunnar hliðu ljóðum. En
hinn töfrandi hjarmi stöðuvatnsíns ljómar
mót oss al’ hafsins dýrðlegu sléttu í logni
eins og gegnum stækkunargler skoðuð,
,þegar Huldur hlundar á bláu sogni' eins
og Gr. Thomsen kemst að orði. Og þá
verður hið óyfirsæja skinandi djúp, —
sem dregur hugann úr fjötrum takmark-
anna út í óþrotleikans g'eim, — spegill
guðs, sem ég nýlega hafði eftir Byron,
eða sönn ímynd drottins, eins og finska
skáldið Rúneherg kemst að orði. — En
þegar hafsins jötunn, sem Rúneberg
kallar hafrótið, stígur fram á sjónarsviðið,