Ægir - 01.07.1913, Blaðsíða 15

ÆGIR
83
bragði séð hvað ætti að vera því til fyrir-
stöðu að Páll fengi þetta einkaleyíi til þess
að nota það sjálfur eða framselja það í
hendur íslenzku félagi eins og hann kemst
að orði. En binda mætti þetta leyfi því
skilyrði, eins og hann sjálfur stingur upp
á, að það yrði notað innan tiltekins tíma.
Kaflinn um fiskverzlun í þessu erindi
Páls, er allmerkilegur, því að hann bendir
þar einmitt á eitt aðalatriði í viðskiftafár-
inu hérlenda.
Pessi kafli hljóðar svo:
»ísland, einkum sjávarútvegur þess híð-
ur stórtjón árlega (alt að 20°/o af verði
útflutts fiskjar) við það.
1. að sala saltfiskjar og annara sjávar-
afurða til erlendra notenda er dreifð meðal
margra manna er vel fleslir ekki eru fjár-
hagsborgarar íslands.
2. — að henni er ekki stjórnað með
hagsmuni íslenzkra framleiðenda fyrir sjón-
um.
3. Varan er ekki geymd hér þangað lil
þörf notenda krefst hennar, heldur er
henni veitt í blindni inn á markaðinn.
4. Geymsluhús hér á landi eru ekki
eins fullkomin eins og þau eiga að vera,
þótt þau, loflslags og hita vegna séu skárri
en hinna erlendu milligöngumanna er nú
skemma vöru þessa til stórljóns fyrir liér-
lenda framleiðendar.
5. Fiskur og sjávarafurðir eru að vísu
flokkaðar hér (vraget), en það vantar op-
inbera tryggingu fyrir vigt og geymslu.
Vöntun þessi fleygir »kredit« (lánstrausti)
íslenzkrar verzlunar og útgerðarmanna yfir
á hendur útlendra milligöngumanna og er
traustmissir þessi (ca. 5 milj. króna á ári)
því tilfinnanlegri, sem annað traust lands-
ins við margra ára vanbrúkun er mjög
skert.
6. Framanskráð er aðalorsök þess að
útlendir menn er nú fiska hér við strend-
urnar, standa sig við að flytja afla sinn
til útlanda, verka liann þar og keppa við
okkur á heimsmarkaði. Sé framanskráð
o. fl. lagað, borgar það sig betur fyrir þá
að selja okkur afla sinn til verkunar og
meðferðar. Við það fengjum við þau á-
hrif er okkur her að hafa á heimsverð
saltaðra sjávarafurða.
Eg vil ekki telja tölum það tjón sem
ísland biður árlega við ólag þetta. Vel
flestir þeir menn er við opinber mál eiga
eru óvanir að sjá hvílík ógrynni fjár tap-
ast við vanþekkingu á heildarmálefnum.
Þeim hællir við að telja það öfgar er þeir
ekki skilja. Menn sækja hér sjó, þó svo
óslétlur sé að hann mundi vaxa mörgum
þeim i augum, er nú tefla með hagsmuni
okkar. Og aflaupphæðir okkar eru oft svo
háar að okkur vaxa ekki í augum þær
tölur sem ýmsir aðrir telja öfgar. En
þegar lil heildarmálefna kemur, þá verða
allar tölur öfgar i augum okkar og allar
leiðir ófærar og það þótt við sjáum leið-
irnar farnar af okkur minni mönnum.
Spor tit umbóta í þessu efni er það:
1. — að íslenzkir útgerðarmenn og fram-
leiðendur með verzlunarfróða menn (úl-
lenda ef innlendir menn eru ekki til) í
sinni þjónustu, myndi stórsölufélag is-
lenzkra sjávarafurða. Félag það hafi reglu-
gjörð samþykla af Alþingi og eflirlilsstjórn
skipaða af því. (Fyrirkomulag, varasjóði
og veltufé mun eg benda á ef mín verður
leitað).
2. í sambandi við þessa og aðrar stór-
söludeildir á afurðum íslands og slór-
kaupadeildir á aðalvörum þeim er ísland
þarfnast, séu bygð nútíma geymsluhús
(Kreditoplag) er landið á eða eignast. Þau
séu undir samsljórn Alþingis og deildanna.
Við þau séu skipaðir opinberir cmbættis-
menn, er í embættis nafni móttaka og af-
lienda vörur. Hús þessi og vörur geymdar
í þeim eru í vörzlu hins opinbera og njóta
verndar og löghelgi sem opinbert fé. (Um