Ægir - 01.03.1954, Qupperneq 10

40
Æ G I R
5150 mál, og eykst veiðin þar jafnt og þétt.
Bendir þetta því greinilega til þess, að síldin
liafi fært sig úr Kollafirði í Hvalfjörð, en
ekki hlaupið beint inn í Hvalfjörðinn.
Þann 11. niarz 1948 las ég í Vísi grein
skipstjórans á m/b Kristjáni, sem stundaði
síldveiðar í Hvalfirði, og var einn af þeim
síðustu, er voru þar á þeirri vertíð. Þar
skýrði hann frá því, er hann kom úr síðustu
veiðiförinni, að þegar mennirnir voru að
taka inn nótina, þá var hún með svo mikl-
um óþverra og ódaun, sem þeir töldu stafa
frá rotnandi síld, að mennirnir höfðust
varla við á þilfari bátsins. Þá voru liðnir
4 mánuðir frá því, að þessi vertíð hófst.
Styrkti þetta nú grun minn um útlit Kolla-
fjarðarins, og ritaði ég því grein í Vísi þann
16. marz 1948: „Var Kollafjörður eitraður,
þegar vetrarsíldin kom?“ Benti ég þar á út-
lit Kollafjarðarins um það leyti, sem sildin
setlist að í Hvalfirði. Og hættuna af því, að
ef mikið af dauðri síld félli til botns á svo
þröngum veiðisvæðum, þá kynni svo að
fara um Hvalfjörð sem Ivollafjörð, að síldin
fældist staðinn, ef hún kæmi þar aftur.
Jafnframt fælist síldarungviði frá slíkum
stöðum, og kynni þá jafnvel að forðast þá
síðar. Allmikið magn mun liafa fallið til
hotns í Hvalfirði, aðallega vegna ónýtra
veiðarfæra.
Kollafjörður.
Eins og vitað er, þá sækir síldin mjög i
birtuna, og má fá hana til þess að hópast
sainan á þann stað í sjónum, sem bátar
varpa kastljósum sínum á. Á sama hátt
mun hún verða vör við hina lokkandi birtu,
sem stafar frá snjóþöktum fjöllum. Engin
vandræði er fyrir hana að verða vara við
þessa birtu, þegar hún veður í öldutoppun-
um, enda þótt um langa fjarlægð sé að ræða.
Á haustin, þegar daga tekur fyrir alvöru að
stytta, þá kemur það fyrir, jafnvel um miðj-
an september að einn morguninn er síldin
lítur til NA t. d. frá Miðnessjó, þá eru fjöllin
skyndilega orðin snjóhvít og björt. Enda
hefur það verið svo háðar þessar sildar-
vertíðir, að hún hljóp inn í firðina um sama
leyti og fyrsta snjó festi í fjöllin. Alkunna
er, hvernig vetrarsíldin leitar að strönd
Noregs. Þykir mér sennilegt að liún hlaupi
í heildarbirtuna yfir snjóþakinni norsku
ströndinni, í austri, ált sólaruppkomunnar,
en velji sér svo tiltölulega tygna og bjarta
staði, þegar þangað kemur.
Eg tel líklegt að síldin, sem kemur upp
undir Reykjanes, í Miðnessjó og þar í
grennd, hlaupi í áttina að Akrafjalli og
Esju, þegar snjór sezt í þessi fjöll, og þá
jafnframt í fjöllin í nágrenni þeirra. Þá
inyndast jafnframt mikil birta af fjöllun-
um, og eru oft miklir skýjabólstrar yfir
þeim, sem fá aukinn bjarma frá snjónum til
viðbótar endurskininu frá sólinni á daginn
og frá tunglinu að nóttu. Oft kemur það
fyrir, að snjór hverfur úr Esju og Akra-
fjalli eftir einn eða fáa daga, enda þótt ekki
hverfi snjórinn úr Skálafellinu (770 m) í
Mosfellssveit og úr Skarðsheiðinni. Tel ég
því aðal hirtusvæðin, nágrenni Skálafells og
austurhluta Esjunnar fyrir Kollafjörðinn
og Skarðsheiðina fyrir Hvalfjörð.
Ef við athugum kortið af þessum veiði-
stöðum í sambandi við ferðalag síldarinnar
fyrir Reykjanes inn í Miðnessjó og Faxa-
flóa, sjáum við okkur lil mikillar undrunar,
að ef við drögum línu frá Garðskaga (Mið-
nessjó) í Skálafell, þá er bein lína rétt vestan
við Seltjarnarnes, Akurey og Lundey, og
ekki nóg með það, heldur liggur línan beint
inn Kollafjörðinn. Það er því eins og síldin
hafi sett „strik“ samkvæmt leiðarreikningi,
Garðskagi—Skálafell, en þá strandar hún
óhjákvæmilega í botni Ivollafjarðar. Rétt
norðvestan Slcálafells eru Móskarðshnúkar
(700—800 m) með pýramídalöguðum topp-
um. Þegar svo síldin er komin í Kollafjörð,
nýtur hún afarmikillar birtu og endurskins
frá snjó, þegar hann er í hvilftinni í Esj-
unni, milli Esjuhergs og Kistufells, beint
norður af Kollafirði. Sólin skin beint í
hvilftina, þegar hún er í hádegisstað. Frá
Kollafirði í Skálafell eru ca. 12.5 kílómetrar.
í sept.—okt., þegar nótt tekur fyrir alvöru
að lengjast, og síldin hefur fært sig inn á